Hangi yaşta, hangi testi yaptırmalı?

Özellikle gebelik dönemi, ilk bebeklik çağı, 40 yaş üstü dönemlerde bazı testler kişileri hastalıklara karşı koruyabiliyor, erken teşhisle hastalığa karşı önlem alınabiliyor. Doktorlar bazı testlerin yıllık, bazılarının ise 5-10 yılda bir yapılması gerektiğini söylüyor.

Uzmanlar her fırsatta hastalıkların tedavi edilmesinde erken tanının önemli olduğunu dile getirseler de birçok kişi bu önemli noktayı 'korkudan' veya 'ihmalkârlıktan' kulak arkası ediyor. Anadolu Sağlık Merkezi'nden uzmanlar bebek, ilköğretim çağı çocuğu, kadın ve erkeklerin hangi yaşta hangi testleri ne sıklıkla yaptırmaları gerektiğini anlattı.

Tarama testleri bir yandan ölümcül olabilen hastalıkların çok daha kolay bir şekilde tedavi edilmesini sağlarken, diğer yandan pek çoğunun önüne geçilmesine de imkan tanıyor. İç hastalıkları uzmanı Dr. Sibel Güney, diyabet, kolesterol, koroner kalp rahatsızlığı, kanser gibi birçok hastalığın erken tanı ile tedavisinin mümkün olduğunu söylüyor. 40 yaş öncesi, 40-50 yaş arası ve yaş üstü kişilere uygulanabilecek testlerin farklı olduğunu ifade eden Güney, temel prensibin hastanın risk değerlendirmesinin yapılarak özel sağlık testlerinin uygulanması olduğunu belirtiyor. Dr. Sibel Güney, özellikle menopoz döneminde kadınların çeşitli testlerden geçmeleri gerektiğini ifade ediyor. Rahim kanserlerinin yüzde 95'inin 40 yaşın üstünde yani menopoz dönemindeki kadınlarda görüldüğüne dikkat çeken Güney, "Bu dönemde düzenli kontrollerle kadınlar bu süreci daha sağlıklı bir şekilde geçirebilir. Kemik erimesi, ateş basması, sinirlilik, uykusuzluk gibi genel sağlık sorunları giderilir, jinekolojik hastalıkların erken tanısı ve tedavisi sağlanırken meme sağlığı da korunur." diyor.

Güney'e göre 40-50 yaş arasındaki kişilerde ek bir risk söz konusu değilse kolesterol, hemogram ve kan şekeri kontrolleri, kadınlar için smeer testinin yapılması gerekiyor. Ancak, 40 yaşından sonra hem kadın hem erkek için yıllık gaitada gizli kan incelemesi önem taşıyor. Erkeğe özel yıllık PSA kontrolü, kadına özel iki yılda bir mamografi kontrolü de bu dönemde yapılmalı. Ayrıca rahim kanserine karşı pap smear tetkikleri senede bir yapılmalı. 3 kere negatif (normal) sonuçtan sonra aralar açılabilir. 50 yaşından sonra özellikle bağırsak sisteminin kontrolü için kadın ve erkekler, kolonoskopi testinden geçmeli. Kolonoskopi risk faktörlerine göre değişse de 5 ile 10 yıl arasında yapılması yeterli. 65 yaş üstündeki kişiler de zatürre ve hepatit B aşısı mümkün olduğunca her yaşta uygulanmalı.

Kadın hastalıkları ve doğum uzmanı Op. Dr. Meltem Çam'a göre gebelikte diyabet veya gebeliğe bağlı hipertansiyon-preeklampsi tanısı için idrarda şeker ve proteine dikkat edilmeli. Çam'a göre kızamıkçığa karşı bağışıklık araştırılmalı, kansızlık tespiti için hemoglobin (kan sayımı) yapılmalı. Ayrıca kan grubu tayini uygulanmalı.

Bebeklerin ilk bir yılı yakın takip edilmeli

Çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı Dr. Ayşe Sokulu'ya göre bebeklerde doğumdan itibaren ilk bir yıl yakın takip, muayene ve testler önemli. Yenidoğanlara yaşamın ilk 48-72 saatini takiben doğumsal metabolik hastalıklar açısından fenilketonüri, hipotiroidi ve biotinidaz eksikliği tarama testleri uygulanmalı. Yenidoğan döneminde bebeğin durumuna göre yenidoğan sarılığı için bilirubin testi de yapmak gerekebiliyor. Sağlıklı olan bebeklere 9 ay-1 yaş arası tam kan sayımı ve demir düzeyi ve idrar testleri yapılmalı.