Besin besin değeri oldukça yüksek, vitamin ve mineral açıdan zengin olan balığın, özellikle de balık yağının kalp hastalıklarından psikolojik rahatsızlıklara kadar bir çok hastalığa iyi geldiği belirtilirken, balıkların türlerine göre lezzetleri de değişse de, hangi balığın hangi ay tüketildiği de lezzeti etkilediği ifade ediliyor.
Beslenme uzmanları, anne adaylarının, yaşlıların ve çocukların, daha dengeli ve sağlıklı beslenebilmeleri için haftada düzenli olarak en az iki defa balık yemesini öneriyor. Gıda Mühendisi Görkem İstemi Kirik, balık yemenin faydalarını şöyle anlatıyor: "Balık, hemen her yaştan insanın yediğinde sağlık bulacağı besin kaynakları arasında yer almaktadır. Balığın faydaları içerdiği yağın özelliklerinden kaynaklanmaktadır. İçerisinde bulunan omega 3, A ve D vitamini pek çok hastalığa da iyi geliyor. Balığın en belirgin özelliği kalbimize yardımcı olurken, kalp krizinin önlenmesinde de etkilidir. Yaşlanmaya karşı savaşır. Çocukların daha akıllı olmasını sağlar. Diş etleri ve dişlere oldukça yararlıdır. Kan şekerini dengeler. Depresyon ve şizofreni belirtilerini hafifletir. Zihin sağlığını korur. Afrodizyak etkisi vardır, doğurganlığı arttırır. Balık yemek sağlıklı yaşamımızın en temel besin kaynağı olarak görülür." dedi.
Haftada en az iki kez balık tüketilmesi gerektiğine dikkat çeken Kirik, balığın taze olup olmadığını anlamanın püf noktalarını anlattı. Kirik; "Balık taze tüketilmesi gereken bir besin çünkü, avlandıktan sonra hızla tazeliğini kaybeder. Balığın tazeliğini koruyacak soğuk hava depoları olsa da balık alınırken tazeliğine dikkat etmek gerekir. Taze balığın göz bebekleri dışa doğru bombelidir. Bayat balığın ise göz bebekleri çökmüş gözleri mat ve donuktur. Balığın solungaçları taze balıkta kırmızı renge sahiptir. Bayat balığın solungaçları ise kiremit rengindedir. Taze balığın üzerine elinizi bastırıp sonrasında çektiğinizde balıkta herhangi bir iz oluşmaz. Bununla birlikte bayat balığın üzerine bastırıp, elinizi çektiğinizde balık eski şekline dönmez. Taze balığın pulları vücuduna yapışıktır. Bundan dolayı taze balık almak isterseniz elinizi balığın üzerinde gezdirmelisiniz, pulları elinize geliyor fakat dökülmüyorsa balık tazedir. Balık satın alırken dikkat edilmesi gereken noktalardan bir tanesi de balığın kokusudur. Taze balık, hafif bir deniz kokusunun dışında, herhangi bir koku taşımaz. Balık bekledikçe kokusu artacak ve ağırlaşacaktır. Balık, balık satış izni olan balıkçılardan alınmalıdır. Balık satın alırken alacağınız balığın taze olmasını istiyorsanız, sürekli alışveriş yaptığınız ve güvendiğiniz balıkçıyı tercih ediniz.” diye konuştu.
Batı Karadeniz illerinden Zonguldak'ta, vatandaşlar hem taze hem de bol balık tüketiminde diğer bölgelere göre daha avantajlı. Zonguldak'ta ikamet eden Şenol Çanakçı, haftada 3-4 defa evlerinde balık yenildiğini belirterek, "Sağlıklı yaşamak için et yerine balık yenilmeli. Ama bizde maalesef balık az türetiliyor. Haftada en az 3 kere balık yemeliyiz. Ama Türkiye’de balık çok az tercih ediliyor. Hatta bir yerde okumuştum; Türkiye’de yıllık kişi başına düşen balık ortalaması 8 kilogrammış. Bence sağlıklı yaşam için balığı daha fazla tüketmeliyiz. Balık alırken, tazeliğine dikkat edilmesi gerekir. Balık bayatsa kendini belli eder. Gözünden de anlaşılır. ” dedi. Balık fiyatlarının tüketimi etkilediğine dikkat çeken Mehmet Ali Aydemir isimli vatandaş da, "Genelde hamsi balığını tercih ediyorum. Onun da şu an fiyatları yüksek haliyle şu an tüketemiyoruz. Balık kırmızı ete göre daha yararlı. Beyaz etin daha sağlıklı olduğunu biliyorum. Tavuk etiyle birlikte, balığın da bolca tüketilmesi gerektiğini biliyorum. Balık alınırken tazeliğine dikkat edilmelidir. Balığın kendine has bir kokusu vardır. Uzun süre beklemiş olan balığın kokusu daha kötü olur." diye konuştu.
HANGİ AYDA HANGİ BALIK LEZZETLİDİR?
Balıkların lezzetleri cinslerine göre değişse de hangi balığın hangi ayda yenildiği de lezzet açısından önemli. Balıkların hangi aylarda lezzetli olduğu konusunda şu bilgiler veriliyor:
OCAK: Uskumru, lüfer, palamut, istavrit lezzetini korur. Kefal ve hamsi tam yağlı durumdadır. Çinekop, kofana, mezgit kolayca bulunur. Tekir ve kırlangıç bolca avlanır. Barbunya, kılıç ve mercan az tutulur.
ŞUBAT: Kalkan mevsimi başlar. Tekir bolca çıkar. Uskumru, lüfer, palamut yağını kaybetmeye başlar.
MART: Kefal, levrek ve kalkanın en lezzetli zamanıdır. Uskumru çiroz olmaya yüz tutmuştur. Tavası ve pilakisi yapılabilir. Gümüş balığı fazlaca çıkmaya başlar.
NİSAN: Kalkan yine başta gelir. Mercan, levrek, kılıç ve kırlangıç bolca çıkmaya başlar. Gümüş balığı, kefal, mezgit, berlam, tekir ve barbunya çok tutulur.
MAYIS: Levrek, barbun, tekir, iskorpit zevkle yenir.
HAZİRAN: Balıkçılık açısından verimsizdir. Tekir, barbun, mercan, levrek gibi balıklar bulunur ancak pahalıdır.
TEMMUZ: Sardalya mevsimi başlar. Kolyoz, istavrit, uskumru, tava ve haşlamaya elverişli.
AĞUSTOS: Çingene palamudu mevsimini açar. Sardalyanın ise en lezzetli zamanıdır. Yine bu ayda kılıcın tadına doyum olmaz. Kefal tavsiye edilmez.
EYLÜL: Sardalye ve kılıç lezzetlidir. Palamut irileşir. Lüfer bu dönem pahalıdır.
EKİM: Lüfer çok lezzetlidir. Palamut bolca çıkar.
KASIM: Uskumrunun en iyi zamanı. Torik akışı başlamıştır. Pisinin en nefis olduğu ay.
ARALIK: Uskumru, lüfer, palamut ve torik daha da büyümüş ve lezzetlenmiştir. Hamsinin en çıtır zamanı. Bol miktarda tekir çıkar.
HAMZA DEMİR
ZONGULDAK
