Evde bakım hizmetlerinde kalite artırılacak

Özürlüler İdaresi Başkanlığı Koordinatörlüğünde hazırlanan 2011-2013 Bakım Hizmetleri Stratejisi ve Eylem Planı'na göre, engelliler için süreli bakım hizmeti modeli oluşturulacak.

Yüksek Planlama Kurulu'nun Özürlüler İdaresi Başkanlığı koordinatörlüğünde sorumlu ve işbirliği yapılacak kurumların görüşleri alınmak suretiyle hazırlanan ''(2011-2013) Bakım Hizmetleri Stratejisi ve Eylem Planı'nın kabulüne karar vermesi bugünkü Resmi Gazete'de yayımlandı.

Karara ilişkin ekte sunulan Evde Bakım Hizmetleri Stratejisi ve Eylem Planı'nda, engelliler içinde en dezavantajlı grubun, toplumsal hayata yeniden kazandırılması hayli güç olan bakıma muhtaç yetişkin ağır engelliler ve engelli hale gelmiş yaşlılar olduğu vurgulandı.

Ağır ve yaşlı engellilere yönelik bakım hizmetlerinin niteliğinin ve bu bireylerin yaşam kalitesinin arttırılmasının büyük önem taşıdığına işaret edilen planda, ancak, ağır engelli yetişkinler ve yaşlıların, bakım konusunda genellikle geri planda kaldıkları ifade edildi. Planda, engellilerin özellikle yaşla birlikte artan yardım ve bakım ihtiyacının sosyal devlet ilkesi temelinde öncelikle ele alınması gereken konulardan biri olduğu belirtildi.
2009 yılında 44 özel bakım merkezinde 2 bin 144 engelliye bakım hizmeti verildiği, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) tarafından özel bakım merkezlerine bu kapsamda ödenen tutarın da yaklaşık 16,9 milyon lira olduğu kaydedilen planda, SHÇEK verilerine göre, evde bakım hizmetlerinden yararlanan kişi sayısının 2007 yılında 28 bin 583 iken 2009 yılı sonunda bu rakamın 210 bin 320'ye yükseldiği ifade edildi.

Plana göre, SHÇEK tarafından yapılan çalışma çerçevesinde engelli evde bakım hizmetlerinden 2014 yılı sonuna kadar 561 bin kişinin yararlanması öngörülüyor ve 2014 yılı sonunda durağanlaşacağı tahmin ediliyor. Bütçeden engelli evde bakım hizmetlerine ayrılan pay yıllar itibarıyla önemli bir artış gösterirken, tutar SHÇEK bütçe büyüklüğünün yüzde 50'sinden fazlasına ulaştı.

Türkiye'de sosyal hizmetler sisteminin, bakıma muhtaç bireylere planlı ve programlı bir bakım hizmet modeli sunamadığı, engellinin bakım ve korunma ihtiyacını karşılayan ailesinin desteklenmesinde yetersiz kalındığına dikkat çekilen planda, ülke nüfusunun giderek yaşlanmakta olmasının, yaşlılığa bağlı özürlülük sorununu ileride daha da ciddi boyutlara getirmesinin beklendiği kaydedildi.

Planda, bakım hizmetleri konusunda Türkiye'de evde bakım hizmetlerinin yetersizliği, kurumsal bakım hizmetleri sunumunda eksiklikler, eğitim eksikliği, bakım ve rehabilite edici destek teknolojilerinin yetersizliği ve tüm nüfusu kapsayan bir bakım güvence sisteminin bulunmaması gibi sorunlar yaşandığı vurgulandı.

Türkiye'de sosyal hizmetler sisteminin genel olarak kurum bakımı olarak adlandırılan bir örgütlenme içerisinde bulunmasından dolayı evde bakım ve gündüzlü hizmetler yeterince gelişmediği, bu nedenle çağdaş bakım modellerinin uygulamaya aktarılamadığına işaret edilen planda, evde bakım uygulamalarının uluslararası normlar da dikkate alınarak yapılandırılması gerektiği belirtildi.

-AİLELERİN BAKIM HİZMETİNİ SÜREKLİ ALACAKLARI BİR MEKANİZMA BULUNMUYOR-
Planda, mevcut durumda evde bakım hizmeti veren aile bireylerinin ihtiyaç duydukları zamanlarda bakım hizmetini süreli olarak alacakları bir mekanizmanın bulunmamasının da bu kişilerin günlük ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamalarında önemli bir engel olduğu vurgulandı.

Ruh sağlığı bozulan bireyler için tıbbi tedavi sonrasında rehabilitasyon ve bakımlarının sağlanması hususunda hizmet sunacak yatılı veya gündüzlü resmi ya da özel yüksek güvenlikli merkezlerle sağlık kurumlarının da bulunmadığına işaret edilen planda, bakım hizmetlerinin daha etkili, ihtiyaca cevap verir ve kaliteli bir şekilde sunulabilmesi için bakım hizmeti sunan özel bakım merkezlerinin niteliğinin artırılması gerektiği ifade edildi.

Planda, Türkiye'de bazı sınırlı sayıda kurumların verdiği sertifika programları dışında bakım hizmetlerini sunan bakım personeline yönelik mesleki eğitim ve psikolojik destek hususlarının da bugüne kadar düzenlenmediği hatırlatılarak, bu durumun bakım hizmetlerinin niteliğini, etkinliğini, verimliliğini ve sürekliliğini engellediği kaydedildi.
Her engel grubuna ve yaşa göre kullanıcının yetenek ve kapasitesini en üst düzeye çıkaracak, güvenli, emniyetli, rahat ve etkin kullanılacak şekilde destek teknolojilerinin geliştirilmesi ve üretilmesinin önemine işaret edilen planda, bu alanda yurt dışında yaşanan gelişmelerin takip edilmesi ve Türkiye şartlarına uyarlanarak yaygınlaştırılmasına ihtiyaç duyulduğu belirtildi.

Evde bakım hizmetinden sadece ekonomik yoksunluk içindeki ağır engellilerin karşılıksız olarak yararlanabildiği anımsatılan planda, bakıma muhtaçlık durumunun ekonomik yoksunluk içinde bulunan ya da bulunmayan her bireyin karşılaşabileceği bir risk olduğuna dikkat çekildi. Söz konusu riske karşı her bireyin güvence altına alınması ve bakıma muhtaçlığın sosyal sigorta sistemi içinde değerlendirilerek, bireylere bakıma muhtaçlık durumunda güvence sağlama karşılığında, prim toplama esasına dayandırılması ihtiyacı bulunduğu ifade edildi.

-EVDE BAKIM HİZMETİ YENİDEN YAPILANDIRILACAK-
Stratejik Eylem Planı'na göre evde bakım hizmetleri, uluslararası normlar incelenerek, Türkiye'nin yapısına en uygun hizmet planlaması ile yeniden yapılandırılacak, süreli bakım hizmet modeli oluşturulacak.

Ruh sağlığı bozulan bireyler için rehabilitasyon ve bakım merkezleri açılacak ve kurumsal bakım standartları yükseltilecek. Özel bakım merkezlerinde kaliteli hizmet sunulması için, bu merkezlere yönelik denetimler artırılacak.

Bakıma Muhtaç Özürlü Bireylere Hizmet Verecek Bakım Elemanı Yetiştirme Kurs Programı uluslararası standartlara uygun hale getirilecek ve yaygınlaştırılacak. Bakım hizmeti verecek personelin hizmet verimliliklerinin yükseltilmesi için psikolojik destek programları geliştirilecek. Özürlüsü bulunan ailelere bakım hizmeti konusunda verilen rehberlik, danışmanlık, rehabilitasyon, eğitim ve bilinçlendirme hizmetleri yaygınlaştırılacak.

Bakım güvence modeli ve bakım sigortası alanında finansman yönteminin belirlenmesi, aktüeryal hesapların yapılması ve sistemdeki aktörlerin belirlenmesi gibi hususlarda hazırlık çalışmaları yapılacak.

Bakım ve rehabilite edici destek teknolojilerinin uluslararası standartlara göre üretimleri yaygınlaştırılacak.

Evde bakım hizmetleriyle ilgili sorumlu kurumların da yer aldığı Eylem Planı'nın resmen kabul edilmesinden 6 ay sonra ve her 6 ayda bir sorumlu kurumlar yaptıkları iş ve işlemler hakkındaki faaliyet raporlarını hazırlayarak İzleme ve Değerlendirme Kurulu'na sunacak.