Henüz birkaç sene öncesine kadar ülkemizde bebek sahibi olamayan çiftlerde problemin çoğunlukla kadında olduğunu düşünülürdü. Ancak son yıllarda yapılan araştırmalara göre infertilite (kısırlık) vakalarının yaklaşık üçte biri erkek faktörüne bağlıdır. Erkek infertilitesi vakasında en sık görülen nedenlerin başında Varikosel geliyor. Kadın Hastalıkları-Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Op.Dr.Numan Bayazıt “ Varikosel ve kısırlık ilişkisi ” ile ilgili bilgi verdi.
Varikosel, skrotum adı verilen yumurtalık torbalarında ve yumurtalıkların etrafında oluşan genişlemiş varisli damarlardır. Bu rahatsızlık her iki testiste de görülebilir. Ancak anatomik komşulukları dolayısı ile sol testiste görülme oranı % 85, sağ testiste görülme oranı ise % 15 civarındadır. Bir taraftaki varikosel genellikle diğer testisi de etkilemektedir.
Normal popülasyonda erkeklerin %10- 20’sinde, infertil erkeklerin ise % 60'ın da varikosel vardır.
Varikosel sol tarafta daha sık görülür. Her 6 erkekten 1’inde saptanan bu durum çoğu zaman hiçbir belirti vermez. Ancak bazen aşağıdaki belirtiler görülebilir:
-Testislerde ağrı
-Testislerde küçülme
-Testislerde dolgunluk hissi
-İnfertilite (kısırlık)
-Gözle görülebilen genişlemiş damarlar
-Ele gelen genişlemiş damarlar
Varikosel testislerdeki kanı boşaltan toplardamarların genişleyip varisleşmesidir. Varisleşmiş bu damarların içlerinde bulunan ve kan dolaşımının tek yöne doğru olmasını sağlayan kapakçıklar işlevlerini kaybettikleri için kirli kanın testislere doğru geri akmasına mani olamazlar. Bu durum testislerde ısı ve toksik madde artışına sonuçta sonuçta da sperm üretiminde aksaklıklara neden olabilmektedir.
Varikosel, skrotum adı verilen yumurtalık torbalarında ve yumurtalıkların etrafında oluşan genişlemiş varisli damarlardır. Bu rahatsızlık her iki testiste de görülebilir. Ancak anatomik komşulukları dolayısı ile sol testiste görülme oranı % 85, sağ testiste görülme oranı ise % 15 civarındadır. Bir taraftaki varikosel genellikle diğer testisi de etkilemektedir.
Normal popülasyonda erkeklerin %10- 20’sinde, infertil erkeklerin ise % 60'ın da varikosel vardır.
Varikosel sol tarafta daha sık görülür. Her 6 erkekten 1’inde saptanan bu durum çoğu zaman hiçbir belirti vermez. Ancak bazen aşağıdaki belirtiler görülebilir:
-Testislerde küçülme
-Testislerde dolgunluk hissi
-İnfertilite (kısırlık)
-Gözle görülebilen genişlemiş damarlar
-Ele gelen genişlemiş damarlar
Varikosel testislerdeki kanı boşaltan toplardamarların genişleyip varisleşmesidir. Varisleşmiş bu damarların içlerinde bulunan ve kan dolaşımının tek yöne doğru olmasını sağlayan kapakçıklar işlevlerini kaybettikleri için kirli kanın testislere doğru geri akmasına mani olamazlar. Bu durum testislerde ısı ve toksik madde artışına sonuçta sonuçta da sperm üretiminde aksaklıklara neden olabilmektedir.
Önce Kısırlığı Tespit İçin;
Sperm miktarı, erkeklerde üretkenliğin en önemli göstergelerinden biri olarak kabul edilmiştir. Çocuk sahibi olmak isteyen ve bunda sıkıntı yaşayan erkeklere ilk spermiogram testi uygulanmaktadır. Bu test, spermlerle ilgili tüm detayların görülmesine imkan tanır.Test ancak hastane ya da laboratuar ortamında yapılabilir.Babystart FertilCount Erkek Kısırlık Testi, semendeki sperm sayısı ve konsantrasyonu durumu için yapılan hızlı bir testtir.Birçok erkek kısırlığı hala bir tabu olarak gördüğü için bu testi evlerinde kendileri rahatlıkla uygulayabilirler. Erkek Kısırlık Test Kiti, sperm sayısının Dünya Sağlık Örgütü'nün belirlemiş olduğu 20 Milyon sınırdan fazla ya da az olduğunu gösteren, evde yapılan tek testtir. Pozitif sonuç, üretkenliği garantilemese de, iyi bir haber olarak değerlendirilir. Negatif sonuç ise, tamam ile kötü bir haber olarak değerlendirilmez. Bu durumda erkeğin doktora gitmesi tavsiye edilir. En azından çiftin çocuk sahibi olması için aylarca sürecek sonuç alamayacağı çalışmalar önlenmiş olur.
VARİKOSEL NE ZAMAN TEDAVİ EDİLMELİDİR?
Varikosel ameliyatlarının kısırlık tedavisindeki faydası tartışmalıdır. Bu konuda tavsiyeleri dikkate alınan Avrupa ve Amerika’nın kısırlık ve üroloji derneklerinin bazıları infertilite tedavisinde varikosel operasyonunun yeri olmadığını belirtirken bazıları da belirli durumlarda denenmesi gerektiğini savunurlar. Ameliyat önermek için öncelikle sperm parametrelerinden birinde bozukluk olması gerektiği açıktır. Spermi normal olduğu halde sadece çocuğu olmuyor diye varikosel ameliyatı yapılmaz. Ancak sperm parametrelerinin çok bozuk olduğu durumlarda da iyi sonuç vermesi pek beklenmez. Kadının ek bir problemi varsa veya yaşı 35’in üzerinde ise gene varikosel ameliyatı ile vakit kaybetmemek gerekir.
Varikosel ameliyatlarının kısırlık tedavisindeki faydası tartışmalıdır. Bu konuda tavsiyeleri dikkate alınan Avrupa ve Amerika’nın kısırlık ve üroloji derneklerinin bazıları infertilite tedavisinde varikosel operasyonunun yeri olmadığını belirtirken bazıları da belirli durumlarda denenmesi gerektiğini savunurlar. Ameliyat önermek için öncelikle sperm parametrelerinden birinde bozukluk olması gerektiği açıktır. Spermi normal olduğu halde sadece çocuğu olmuyor diye varikosel ameliyatı yapılmaz. Ancak sperm parametrelerinin çok bozuk olduğu durumlarda da iyi sonuç vermesi pek beklenmez. Kadının ek bir problemi varsa veya yaşı 35’in üzerinde ise gene varikosel ameliyatı ile vakit kaybetmemek gerekir.
Kısırlık toplumda çok sık rastlanan bir durum mudur?
İnfertilite oranı toplumda % 10-15 arasında görülmektedir. Çocuk sahibi olamayan ailelerin 1/3’ünde erkekte sorun varken, 1/3’ünde kadında sorun saptanmaktadır. Geri kalan 1/3’te ise her ikisinde de problemler mevcuttur. Ancak hemen söylemek gerekir ki yapılan infertil çiftlerin yaklaşık yüzde 15’inde kesin neden saptanamamaktadır ve bu hasta grubu açıklanamayan kısırlık olarak adlandırılmaktadır.
Erkek kısırlığının ameliyat ile düzeltilebilen başka nedenleri var mıdır?
Evet vardır. Özellikle sperm kanalının prostat içerisinden geçtiği kısımda oluşan kist, taş-kireçlenme ve darlıklarda tıkalı bölgenin cerrahi olarak ortadan kaldırılması ile kısırlık tedavisi uygun hastalarda mümkün olabilmektedir.
Diğer düzeylerdeki tıkanıklık bölgeleri ise mikroskop altında bulunup çıkartılır geri kalan sağlam bölgeler birbirine yeniden ucuca getirilip dikilerek meninin doğal yolla dışarı atılması sağlanır.
Kısırlık şikayeti olan erkeklerin ne kadarında varikosel bulunmaktadır?
İnfertil (kısır) erkeklerin % 40-60'ında varikosel bulunur. Bu oran sağlıklı popülasyonda %10-20’dir.
Kısırlık üzerinde etkisi olan hastalık dışı nedenler var mıdır ?
Evet vardır.
Sigara: Sperm sayı ve hareketliliğini düşürür ve spermin normal yapısını bozar.
Alkol: Aşırı alkol alımı sperm sayısını düşürür ve anormal sperm üretimine yol açar.
Testis ısısı: Erkeklerde testis ısısı vücut ısısından düşüktür.
Testis ısısı artarsa sperm üretimi azalır. Yüksek ateş, sıcak çevrede; çalışma, sauna ve dar pantolon giyme testis ısısını arttırabilir.
Aşırı kilo : Testis ısısının artmasına ve sperm sayısının azalmasına yol açar.
Aşırı egzersiz : Hormon üretimini azaltarak infertiliteye sebep olabilir.
İlaçlar : Bazı tansiyon ve ülser ilaçları sperm sayısını düşürebilir ve cinsel arzuyu azaltabilir.
Kadın Hastalıkları-Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı
Op.Dr.Numan Bayazıt
