Başbakan Ahmet Davutoğlu engellilere iş kurmaları için hibe verileceğini partisinin geçen ayki TBMM grup toplantısında duyurdu. Buna göre kendi işini kurmak isteyen engelli vatandaşlara 36 bin Türk Lirası'na kadar hibe verilecek.
Haberi duyan birçok engelli kendi işini kurmak için krediye başvurmak istedi. Ancak hibe almak için bazı şartlar gerekiyor. Öncelikle girişimci engellinin girişimcilik sertifikası olması gerekiyor. Devlet hibeyi hemen vermediği için de biraz sermaye lazım. Sermayesi olan ya da borçlanabilen engelli girişimci kendi işyerini açmak için kolları sıvadı. Sermayesi olmayan ya da borçlanamayan ise geri adım atmak zorunda kaldı.
Hibe iş kapısı oldu
42 yaşındaki Özcan Etiz hibeden yararlanarak, İstanbul'da kendi işyerini açan engelli girişimcilerden biri. Etiz 2012 yılında mide kanseri olduğu için midesi alındı. Hastalığa bağlı olarak işitme kaybı yaşadı. Doktor ağır işlerde çalışamayacağına dair rapor verince uzun süre işsiz kaldı. İki çocuk babası Özcan Etiz bir süre yaşadığı ilçenin kaymakamlığınının yardımı ile geçindi. Engellilere yönelik hibe programını duyunca da İŞ-KUR'a müracat etti. Önce girişimcilik sertifikası alması gerekiyordu. Dokuz günlük bir eğitimden sonra sertifikasını alan Etiz, hazırladığı projeyi bağlı bulunduğu İŞ-KUR'a sundu. Yaklaşık bir ay sonra talebi kabul edildi ve bir kebap salonu açtı:
"Bu işe başlarken sertifikam yoktu. Dükkanı kiraladıktan sonra biraz borca girdim. Malzemeler 17 bin lira tuttu. Yarısını borç yaptım, yarısını senet karşılığı aldım. İŞ-KUR İl Müdürlüğü işyerimi açtıktan bir, iki ay sonra bana 32 bin lira ödeme yaptı. Borcumun bir kısmını ödedim. Bundan sonra her ay elektrik, su, telefon gibi faturaların da yüzde 60'ını devlet ödeyecek."
Engeli nedeniyle iş bulamayan Etiz için devletin verdiği hibe bir kurtuluş olmuş. Artık kendi işinde çalışarak evine ekmek götüreceği için memnun.
Ancak herkes Özcan Etiz kadar şanslı değil. 40 yaşındaki Hatice Tan doğuştan yüzde 57 engelli; bacağında protez, parmaklarında eksiklik var. Tan geçen yıl 20 yıllık eşinden boşanınca Adıyaman'dan İstanbul'a geldi ve ailesi ile yaşamaya başladı. Maddi durumu müsait olmadığı için kızını yanına alamayan Hatice Tan, engelliler için verilecek hibeyi duyunca bir lokanta açmak istedi. Bağlı olduğu Bayrampaşa İŞ-KUR'a gitti. 36 bin liralık hibe için gereken şartları öğrendiğinde ise geri adım atmak zorunda kaldı.
"Projeyi araştırdığımda bu iş için benim de bütçemin olması gerektiğini öğrendim. Mesela 20 bin liralık bir işyeri açmak istesem, önce benim elimde 20 bin lira olması gerekiyor. İşyerimi açtıktan sonra benim harcadığım 20 bin lirayı bana bir yılda taksitle ödüyor. Üstelik iki yıl içinde iflas edersem verdiği parayı yasal faiziyle geri alıyor."
"Proje doğru, uygulama yanlış"
"40 yaşımdayım, kendi ayaklarım üzerinde durmak için çaba harcıyorum. Ama bu riske giremem" diyen Tan, kredi almak istemiş ancak geliri olmadığı için onu da alamamış. Hatice Tan'ın devletten talebi ise şartların esnekleştirilmesi ve paranın başta toplu olarak verilmesi.
Gaziosmanpaşa Sakatlar Derneği Başkanı Ahmet Gürlevik, Başbakan'ın hibeyi açıklamasından sonra çok sayıda telefon aldıklarını söylüyor. Ancak detayları öğrendikten sonra engellilerin geri adım atmak zorunda kaldıklarını ifade eden Gürlevik, "Proje doğru ama uygulama yanlış" diyor.
Türkiye Sakatlar Derneği Hukuki İşlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Avukat Turan Hançerli ise hibeden sigortalı engelli vatandaşların yararlanamayacağını söylüyor:
"Çalışamayan engellilerin büyük bölümü engelli aylığından yararlanıyor. Bu yatırımı yaptığında muhtaçlık talepleri ortadan kalkacağı için bu gelirleri kesilir. İflas, kapatma durumunda verilen hibe parası yasal faiziyiyle geri alınacak. Engellileri korkutan en büyük nokta da bu."
Başbakan Davutoğlu'nun açıkladığı hibe projesi aslında 2014 yılında başladı. Bu kapsamda 36 bin lira hibe verilecek kişiler, çalışabilir durumdaki engelli vatandaşlar olacak. Engelli bireyler fiili olarak kendileri işbaşında olacaklar. Ancak emekli olan engellilerin proje başvuruları kabul edilmeyecek. Aksi durumların sonradan tespit edilmesi halinde ise proje iptal edilecek ve yapılan ödemeler geri alınacak.
Şimdiye kadar 186 adet proje komisyona sunuldu, bu projelerden 127'sine doğrudan veya şartlı kabul verildi. Söz konusu projeler için de 3 milyon 133 bin 98 TL kaynak tahsis edildi.
Hazırlanacak projelerin 28 Haziran 2015 akşamına kadar İŞ-KUR'a teslim edilmesi gerekiyor.
Al Jazeera
