Dünya Sağlık Ekonomisi Kongresi’nin 2020 yılında İstanbul’da yapılması planlanıyor. İstanbul’da araştırmayı yerinden yapmak için gelen Uluslararası Sağlık Ekonomisi Derneği CEO’su Tom Getzen ve CEO Yardımcısı Bill Swan ile Türkiye ve dünyadaki sağlık ekonomisini konuştuk.
Uluslararası Sağlık Ekonomisi Derneği nasıl doğdu?
Otuz yıl önce Paris’te profesörken, küçük bir grup olarak farklı ülkelerdeki sağlık ekonomisinin karşılaştırılmasını OECD için yapıyorduk. İlk başta daha çok sağlık sistemlerinin maliyet istatistikleri ve analizlerini yapıyorduk. O dönemde ABD’nin sağlık sistemin de en iyi olduğu düşünülüyormuş, ama öyle olmadığı anlaşılmış. Sağlık çıktı ve rakamlarında, sağlık göstergelerinde -anne-çocuk ölümleri gibi- ilerleme değil, gerileme olduğu görülmüş. Ve biz de bu yolda ilerlemeye başladık.
Hekimlerin sağlık harcamalarındaki yeri ile ilgili ne düşünüyorsunuz? Sistemlere göre primer bir kilit noktası mıdır hekimler? Sağlık harcamalarını artıran ya da azaltan hekimler midir?
Hekimler sağlık sistemini üretir. Ekonomistler ise durumun parasal açıdan tespitini yapar. Eskiden doktor tek başınaydı, her şeye kendisi karar veriyordu. Bugün değişen yapı nedeni ile artık tek başlarına değiller, toplumla birlikte karar veriyorlar. Bir arkadaşım bana “Sen en iyi doktorları değil, en iyi yönetebileceğin doktorları istiyorsun.” demişti. Bugün benim buna cevabım, “En iyi doktorları değil, sisteme en iyi uyan doktorları istiyorum.” şeklindedir. Hekimlerin sistem içerisinde en güvenilir en uygun, uyumlu bir parçası olabilecek şekilde yer alması gerektiğini düşünüyorum.
Tedavi olmak istediğinizde sizi “en iyi doktorun” mu yoksa “sisteme uyan sıradan bir doktorun” mu tedavi etmesini istersiniz?
En iyi doktor değil, en iyi sağlık sistemi olmalı. Kuralları olan, bunların uygulandığı bir sistem içerisinde yürütülmeli işlemler. Çünkü en büyük hatalar genelde -ki bunlar bazen küçük, önemsiz gibi görünen hatalar olabiliyor, ama hastanın ölümüyle bile sonuçlanabiliyor- kontroller olmadığı zaman gerçekleşiyor. Bunu sistematik olarak görmek gerekiyor.
Hasta açısından bakıldığında tedaviden hastanın bilgisi olması gerekiyor, yani hasta tedavinin bir parçası olmalı. Hastanın beklentileri önemli, tedavi de o doğrultuda vermeli.
Sağlık, üzerinden para kazanılacak bir konu mudur? Türkiye’de de temel tartışma konusu olan sağlık-para ilişkisine siz nasıl bakıyorsunuz? Bu soruyu hastane organizasyonları açısından soruyorum. Yani hastaneler para kazanılması gereken yerler midir?
Üzerinde düşünülmesi, dikkat edilmesi, birbirinden ayrılamayacak üç şeydir para, bilim ve hasta bakımı, hastalara gösterilen ilgi. Hekimin bilgisi, yaptığı iş, karşılığında kazanılan para.
Peki, bugün hasta bakımı ile para kefeye konduğunda paranın ağır bastığı bir sistemden söz edebilir miyiz?
Hasta en tepede, en önemli olandır. Ama diğer taraftan bilim açısından baktığımızda, işte burada derneğimiz devreye giriyor. Burada karar bir kişinin olmamalı, herkesin bir sözü, fikri olmalı. Doktorlar bu konuda çekingenler. Bizim amacımız tarafları bir araya getirerek fikirleri tartışmak ve hasta için doğru olanı bulmak.
Anladığım kadarıyla konuya yönetimsel açıdan bakıyorsunuz. Türkiye’de sağlık yönetimi kademesinde hekimler bulunuyor. Sizce bunun böyle mi olması gerekli, yoksa farklı meslekten bir kişi hekimden daha iyi bir sağlık yöneticisi olabilir mi?
Genelde iyi yöneticiler aldıkları eğitimden dolayı mühendislerden çıkar, işletmecilerden değil. Burada yönetim kademesinde mühendis, işletmeci ve doktor hepsi olmalı; sonuçta liderler olmalı. Bir doktorun hem nöbet tutup, hizmet verip bir de yöneticilik yapması maliyet-etkin değildir. Diğer yandan aslında ekonomistlerin kaçırdığı da, hastayı görmeden, ona dokunmadan sadece rakamlara bakılmadan o analizi yapmak. Bu da sağlıklı olamıyor. Eğer bir ekonomist yönetimi sadece kâr amaçlıdır ama bir sağlıkçı yönetirse insanı da baz alır, sadece parayı değil. Sonuçta hekim ekonomistten haberdar olmalı, kimse tek başına ekonomistin karar vermesini istemez, kararı hekim vermeli.
İstanbul’daki Kongre ile ilgili neler söylemek istersiniz?
Değişen bir sağlık sisteminiz var. Sağlık sistemi lideri olan ülkeler de değişiyor. Amerika, İngiltere ve Fransa gibi lider olan ülkeler gibi neden ileride siz olmayasınız?
Teşekkürler ...
Röportaj: Dr. İbrahim ERSOY - Medimagazin
