Ayşegül Kahvecioğlu
Sağlık Bakanlığı, ambulansların tüm acil vakalara en kısa sürede ulaşması ve en etkili ilkyardımı uygulayabilmesi için önemli bir projeyi hayata geçirdi. Yeni uygulamaya göre, akıllı telefonlara indirilen "e-nabız" uygulaması sayesinde, kişi 112'yi aradığında konum bilgileri GPS üzerinden acil servis istasyonundaki çağrı karşılayıcının ekranına düşecek. Konum bilgisi ambulansa iletilecek ve ambulans navigasyon sayesinde, acil vakanın bulunduğu yere tarif gerekmeksizin en kısa sürede ulaşacak. Sistem sayesinde hastanın kronik rahatsızlıkları, kullandığı ilaçlar gibi detaylı tıbbi özgeçmişi de, acil servise gitmeden ilgilinin ekranına düşmüş olacak.
10 dakikada ulaşacak
Vatandaşların tüm sağlık kayıtlarını kendi istekleri doğrultusunda paylaşabilecekleri ve bunu her zaman yanlarında taşıyabilecekleri, "Dijital Sağlık Karnesi" sistemi olan, "e-nabız" sistemi, geçtiğimiz ay hizmete girmişti. Bakanlık, şimdi de yeni bir proje ile ambulanslara "e-nabız" ile uyumlu "112 Konum Tanıma" sistemini uygulamaya koyuyor. Sistem sayesinde artık ambulanslar, acil vakaya ulaşmada adres bulamamaktan kaynaklı gecikme yaşamayacak.
Yeni sistem ile ilgili Milliyet'e konuşan Sağlık Bakanı Mehmet Müezzinoğlu, Türkiye'de 2 bin 155 acil istasyonuyla 81 ilde hizmet sunduklarını belirtti. Müezzinoğlu, "Şehir merkezlerinde vatandaşımıza acil bir durumda 10 dakikada ulaşma taahhüdümüz var ve bunu yüzde 96 oranında yerine getirebiliyoruz. Ama biz bu oranı yüzde 100'e çıkarmayı; hatta hastaya daha kısa sürede ulaşmayı istiyoruz. Çünkü hastaya ne kadar erken ulaşırsak hastanın sağ kalım veya bu hastalıktan zarar görme ihtimali düşer" dedi. Özellikle büyük merkezlerde acil vakanın bulunduğu adresin 112'ye tarif edilmesinin, ambulansın hastaya ulaşma süresini uzattığına dikkati çeken Müezzinoğlu, sistemin nasıl çalışacağına ilişkin şunları kaydetti:
Telefon uygulaması
"'E-nabız' sistemine entegre, vakanın lokasyon bilgilerinin GPS üzerinden anlık olarak acil istasyonları ile paylaşıldığı bir sistem kurduk. Bu bir akıllı telefon uygulaması. Bu, uygulama mağazalarından tüm akıllı telefonlara ücretsiz olarak indirilebilecek ve vatandaşlarımız yarından (bugünden) itibaren bunu kullanmaya başlayabilecek. Sistem nasıl çalışacak? Vatandaş, herhangi bir acil durum karşısında uygulamadaki '112'yi ara' butonuna basacak. Acil durum kendisi ile ilgiliyse "kendim için", başkası ile ilgili ise "herhangi biri için" seçeneğini seçecek. Daha sonra sistem, acil vakanın lokasyon bilgilerinin GPS üzerinden acil servis istasyonuyla paylaşılabilmesi için izin isteyecek. Buna izin verildiğinde, çağrı karşılayıcı, lokasyon bilgilerini sistem üzerinden, hiç tarif istemeden görecek.
İsmiyle çalacak
Kişi, 'kendim için' butonuna basarsa ve o kişi eğer 'e-nabız' sistemine kayıtlı ise sistem kendisini tanıyacak ve o kişinin tıbbi özgeçmişi çağrı karşılayıcının ekranına tek sayfa halinde düşecek ve o telefon çaldığında eğer biz örneğin Hasan Bey ile görüşüyorsak telefon 'Hasan Bey' diye çalacak. Çağrı karşılayıcı da telefonu, 'Hasan Bey buyurun, size nasıl yardımcı olabilirim?' diye açacak. Böylece kişi, detaylı tıbbi öz geçmişini ayrıca anlatmak durumunda kalmayacak. 'E-nabız' sistemi, acil vakanın yaşını, varsa hipertansiyonunu, diyabetini, kronik hastalıklarını, daha önce ameliyat olup olmadığını, kullandığı ilaçları, alerjilerini vs. anında çağrı karşılayıcıya gösterecek. Kişi, sadece şikayetinin ne olduğunu söyleyecek. Şikayetlere karşılık çağrı karşılayıcı kişiye soru soracak ve ambulans ihtiyacı olduğunda hiç zaman kaybı olmadan ambulans ekibine kişinin bulunduğu yerin adresi aktarılacak. 'Herhangi biri için' butonuna basılırsa sadece lokasyon paylaşılacak.
Hızlı tıbbi kanaat hedefe dönük tetkik
Müezzinoğlu, kişinin söz konusu akıllı telefon uygulamasına kaydolmasının, kendi tıbbi özgeçmişinin yalnızca acil durumlarda ve 2 saat süreyle olmak üzere 112 acil servis istasyonu ile paylaşılmasına izin vermesi anlamına geleceğini ifade etti. Acil vakanın tıbbi özgeçmişinin, "hasta hakkında hızlı tıbbi kanaat" ve "hedefe dönük tetkik" için yararlı olacağını anlatan Müezzinoğlu, "Mesela biz o kişinin diyabet hastası olduğunu öz geçmişinde görürsek ekibimizde, olay yerine vardığında vakayla ilgili hızlı bir tıbbi kanaat
oluşabilir. Ya da sahada acil yaptığımız uygulamalarda kişinin alerjisinin olduğunu bildiğimiz ilaçları kullanmanın önüne geçebiliriz" dedi.
Her ambulansa navigasyon takılacak
Projenin ikinci aşamasının ise yıl sonuna doğru hayata geçirileceğini kaydeden Müezzinoğlu, tüm ambulanslara navigasyon sistemi kurulacağını bildirdi. Müezzinoğlu, "Yıl sonunda, artık çağrı karşılayıcı da, ambulansa adres tarif etmeyecek. Doğrudan konumu mesaj atacak ve böylece buradaki zaman kaybı ortadan kaldırılacak" ifadelerini kullandı. Ambulanslarda bulunacak navigasyon cihazlarının, acil vakanın bulunduğu yere ulaşılmasını sağlayacak 3-4 ayrı seçeneği sunacağını aktaran Müezzinoğlu, "Bunlardan en hızlısının hangisi olduğunu o anki trafiğin yoğunluğuna göre sistem bize önerecek. Böylece beklenmeyen trafik yoğunluklarından dolayı da hastaya ulaşmada gecikmenin önüne geçilecek" diye konuştu.
112'ye 1 yılda asılsız 111 milyon ihbar var
Türk Sağlık Sen'in geçen kasımda yaptığı Acil Sağlık Hizmetleri Çalıştayı'nın sonuç raporu tamamlanarak, kitaplaştırdı. Raporda acil sağlık hizmetleri ile ilgili çarpıcı tespitlere yer verildi. Raporda yer alan tespitler özetle şöyle:
- Türkiye'de 2 bin 72 acil yardım istasyonunda 26 bin 663 çalışan var. 112 ambulansı sayısı ise 3 bin 357.
- 2013'teki toplam vaka sayısı 3 milyon 665 bin. 112 acil yardım istasyonu başına düşen vaka bin 769. Ambulans başına düşen vaka bin 92.
- 2013'te acil yardıma gelen asılsız ihbar sayısı 111 milyon.
- Bursa'da bir poşet firmasına 112 hizmetleri ihalesinin verilmesi ile başlayan taşeronlaşma sürecinde Ankara'da da kısmi bir özelleştirme yapıldı. Son olarak Kocaeli'nde de 18 adet ambulansın şoförleri ile birlikte kiralanması yöntemine gidildi.
- 112 çalışanlarının yüzde 88'i görev sırasında fiziki ve sözlü şiddete uğradığını belirtiyor. Yüzde 86'sı ise can güvenliğinden endişeli.
7 bin kaza; 135 ölü
- Türkiye'de 11 yılda 7 bin 247 ambulans kazası yaşandı. 112 acil hizmetlerinde görevli 135 kişi bu kazalarda hayatını kaybetti.
- Acil sağlık hizmetlerinde 20 bin civarında personel açığı bulunuyor.
