Tıpta en zorlu tedavilerden biri kanser tedavisidir. Memorial Antalya Onkoloji Merkezi Başkanı Prof. Dr. Mustafa Özdoğan da bu tedaviyi yürüten doktorlardan biri. Tedavi süresince doktor ve hasta arasında nasıl bir ilişki olmalı? Arada mesafe mi, yoksa duvar mı olmalı? Özdoğan; nasıl akıllı bir hasta ve hasta yakını olunabileceği konusunda soruları yanıtladı:
DOKTOR OTORİTE OLMALIDIR
Doktor, bir hastaya annesi-babası gibi şefkat duyabilir mi?
Doktor hastanın duygularını; annesi, babası ve kardeşi gibi hissetmeye çalışmamalıdır. Empati yapmanın azı karar, çoğu zarardır! Ama kanser, zorlu bir tedavidir ve doktor ile hasta arasındaki ilişki önemlidir. Ben hastalarıma sarılmaktan keyif alırım. Çünkü hastaya kararınca dokunmak keyifli bir şeydir. Eğer dokunursanız; hastadan olumlu bir elektrik alır, onun yumuşadığını ve kendini daha güvende hissettiğini görürsünüz. Hasta doktoruna daha kolay ulaşılabileceğini düşünür. Bir doktorun hastasına sarılması yadırganacak bir durum değil, aksine tedavi sürecinde, her iki tarafı da motive eden bir davranıştır. Hastaya ilaç gibi gelir.
Doktor, hastası ile arkadaş olmamalı mı?
Doktor; hastanın gözünde bir otoritedir ve bu otoritenin kaybedilmemesi gerekir. Çünkü o zaman hasta, aradaki ilişkiyi istemeden suistimal edebilir. Daha kolay tedaviler isteyebilir. Doktorun, ilişkiyi yönetmesi çok önemlidir.
ELEKTRİĞİN TUTMASI GEREKİR
Hastanızın size kızıp başka bir doktora gitmesi ama sonuç değişmeyince geri dönmesi size ne hissettirir?
Bunlar hasta-hekim ilişkisinde yaşanabilecek doğal şeylerdir. Her hastayı memnun edemeyebilirsiniz. Kimi zaman elektriğiniz tutmaz veya gününüzde değilsinizdir; hastanın beklentilerine cevap veremeyebilirsiniz. Hasta, her zaman kendini güvende hissedeceği hekimi bulmalıdır. Belli bir tedavi sürecinden sonra hasta, her hangi bir nedenle hekim değiştiriyor ve sonra bundan memnun olmayıp geri dönmek istiyorsa, bunu anlayışla karşılarım. Ancak bu davranışın sıklıkla tekrarlamamasını da isterim. Yaşanan olumsuz sürecin kendime ait olan kısmını da gözden geçiririm. Olumsuz yanlarımı düzeltirim. Bu arada doktorun da bir insan olduğu unutulmamalıdır. Hasta ve hasta yakınları bizlerin de incinebileceğini bilip anlayışla karşılamalı. Doktor hastası ile ilişkisinde nasıl empati yapmak zorundaysa, hasta da doktoru ile ilişkisinde aynı şekilde empati yapmalıdır.
Hasta, doktoruna körü körüne güvenip bağlanmalı mıdır peki?
Hasta, her zaman farklı alternatifleri olabileceğini bilmelidir. Onkolojide farklı tedaviler vardır, hastanın da seçenekleri olmalıdır. Kafası karışabilir ve tatmin olmayabilir. Bir sorgulama içine girmesi çok doğaldır. Bu nedenle hastanın doktora körü körüne bağlanması yerine, her iki tarafın da birbirine açık ve dürüst olması daha doğru bir yaklaşım olacaktır.
HASTANE DEĞİL DOKTOR
Hasta önce doktorunu mu, yoksa hastanesini mi seçmeli?
Özellikle kanser tedavisinde, tedavi ünitelerinin yeterli düzeyde olması çok önemlidir ancak hasta bunun yeterliliğini algılayamayabilir. Bir hastanenin teknik detaylarının çok iyi, ya da yeterli olup olmadığına hasta nasıl karar verebilir? Bu durumda güvenileceği tek isim, doktoru olmalıdır.
İKİNCİ GÖRÜŞ ALMAK HASTAYI RAHATLATIR !
İkinci görüş hastanın kafasını daha mı çok karıştırır yoksa doğru yolu bulmasını mı sağlar?
Bademcik iltihabı olan hastaya antibiyotik verilir. Bunun tartışmasız tedavisi budur! Ancak konu kanser olunca, hastanın dünyası birden bire değişir. Hasta için birden çok tedavi seçeneği olabilir. Bir onkolog, hastanın ikinci görüş alma yolunu açık tutmalıdır. Bu hastayı da rahatlatır. Her iki taraf için son derece dürüst bir yaklaşımdır. Ancak doktor, hastasını doğru bir kaynaktan görüş alması konusunda yönlendirmelidir. İnternet ya da komşu tavsiyesi, tedaviyi olumsuz etkileyebilir.
HEKİMİN HASTASINI SEÇME HAKKI VAR!
Doktor, bir hastayı "Benim size elektriğim tutmadı" diye reddedebilir mi?
İki yıl takip ettiğim bir hastamla, çok iyi bir duruma geldikten sonra sekiz ay görüşmedik. Sekiz ay sonra tekrar fikrimi almak istediğinde, dosyasına baktım ve birçok doktorla görüştüğünü gördüm. Hasta ve hasta yakınının beden dilinde hiçbir rahatsızlık hissi yoktu. Görüşemediğimiz sürecin nasıl geçtiğini sordum. "İyi geçti" yanıtından öte bir açıklama alamadım. Hasta yakınına, "Ne güzel, istediğiniz doktoru seçebiliyorsunuz" dedim. Yine umursamaz bir yanıt aldım. Kendisinden özür dileyerek; tedavisine devam edemeyeceğimi söyledim. Hastanın, hekimini seçme hakkına sahip olduğu gibi; hekimin de hastasını zor durumda bırakmama koşulu ile, tedavisini üstlenmeme hakkının olduğunu hatırlattım. Bu noktada dürüstlük önemli.
GÜVENİRSE KENDİNİ TESLİM EDECEKTİR
Hastalığın son evresinde olan bir hastayı tedavi etmek için uğraşır mısınız?
Umut, her zaman hastanın yanı başındadır. Tüm tedavi seçeneklerinin tükendiği bir anda, ağrısız ölmek bile hasta için bir umuttur. Yaşamının birçok fonksiyonu eksik olan hastanın yemek yiyebiliyor olması, onun için umuttur. Ya da hasta, ailesi ile bir hafta sonra kebap yemenin hayalini kuruyorsa, bu da umudun ta kendisidir. Umut, hastaya güven verilerek korunabilir. Eğer hasta doktoruna güvenirse, kendini ona teslim eder.
ESRA TÜZÜN
