SELMA BIYIKLI ADABAŞ - Sağlık Bakanlığı, damacana suların üretiminden tüketiciye ulaşıncaya kadar her aşamada kontrolü için A'dan Z'ye her konuda düzenleme getirmeye hazırlanıyor.
Bakanlığın firmalara görüş için gönderdiği taslağa göre, damacana suyun yaşam döngüsündeki tüm süreçler "online" denetim altına alınarak yıkama suyu sıcaklığı ve dolum sayısı tespit edilebilecek, 75 seferden fazla kullanılması önlenecek damacanın azami 3 yıllık, içindeki suyun ise 3 aylık ömrü takip altında olacak.
Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu (THSK) ile Türkiye Bilimsel Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) arasında yürütülen çalışmalar sonucu Damacana Takip Sistemi (DTS) ve su üretim tesisleri online takip sistemiyle ilgili dokümanlar oluşturuldu. Firmaların görüşüne sunulan dokümanlara geri bildirimler doğrultusunda son şekli verilecek.
-Mevcut sorunlar
Bakanlığın hazırladığı taslağa göre, yürütülen çalışmayla damacana suyun yaşam döngüsündeki tüm süreçlerin belirli teknolojilerle denetim altında tutulması ve damacana suların takip edilmesi hedefleniyor. Böylece piyasada sahte su satışının önüne geçilerek hem halk sağlığının hem de üreticilerin korunması amaçlanıyor.
Taslakta damacana sularla ilgili mevcut sorunlar şöyle sıralandı:
-Damacanaların ne kadar süre ve kaç defa kullanıldığı anlaşılamıyor.
-Su kalitesiyle ilgili kaynaklarının debi, iletkenlik ve pH bilgileri online elde edilmiyor, kaynak suyu ile dolum suyu belirli değerler açısından online karşılaştırılamıyor.
-Damacana yıkamasının hangi sıcaklık aralığında yapıldığı online tespit edilemiyor.
-Damacana dolum tarihi ve zamanlarında usulsüzlük yapılabiliyor.
-Damacana dolum zamanı doğru bir şekilde tespit edilemiyor.
-Damacana dolum sayısı tespit edilemiyor.
-Damacana suyunun üretimden tüketime kadarki süreç takip edilemiyor.
-Damacananın yaşam döngüsü süresi takip edilemiyor.
- Piyasada sahte ürünler üretilip satılabiliyor.
-Vatandaş, kullandığı su ve damacanayla ilgili güvenilir bilgi elde edemiyor.
-Ülkedeki damacana suların üretim ve satışı anlık izlenemiyor.
-Yeni sistem ne getiriyor?
Taslağa göre, bu problemler alınacak önlemlerin online takibiyle en aza indirgenebilecek.
Buna göre damacanayla ilgili alınacak online önlemler şöyle:
-Damacana üretim tarihi, üretim yeri, su üreticisi, su satış bayisi/ofisi ve su üretiminden satış bayisine kadar ki taşıma bilgileri kayıt altına alınacak.
-Damacana yıkama suyu sıcaklığı tespit edilecek
-Damacana dolum sayısı tespit edilecek ve 75 seferden fazla kullanılması önlenecek.
-Damacana ömründe 3 yıllık azami süre takip edilecek.
Taslağa göre su kalitesiyle ilgili ise şu önlemler alınacak:
-Suya ait debi, iletkenlik, pH özellikleri belirli noktalarda ölçülecek.
-Su dolum zamanı ve tarihi tespit edilecek
-Üreticiyle ilgili bilgi sahibi olunacak
-Su dağıtım ağı takip edilecek.
-Su ömründe 3 aylık azami süre izlenecek.
Taslağa göre vatandaş, kullanacağı damacana suyla ilgili Kurum tarafından belirlenen detaylı bilgilere anlık erişebilecek, tıpkı ilaçlarda olduğu gibi, analiz sonuçlarına göre toplatılması gereken damacana suların tespit edilmesiyle en kısa sürede toplatma yapılabilecek, elde edilen verilerle kaçak üretim anlaşılacak ve gerekli önlemler alınacak.
-Damacana Takip Sistemi
Geliştirilecek Damacana Takip Sistemi (DTS) şu süreçlerden oluşacak:
-Damacana kimliklendirme süreci
-Damacana kimliğini gömme süreci
-Su kalitesi ölçme süreci
-Damacana yıkama süreci
-Damacana dolum süreci
-Damacanalı su dağıtım süreci
-Damacanalı su satış süreci
-Tüketici kontrol süreci
-İdari saha denetleme süreci
-DTS Merkezi denetleme süreci
-Her damacanaya kimlik
Takip ve denetim için her damacana "D-Kimlik" olarak adlandırılacak bir kimliğe sahip olacak. Bu amaçla uygun teknoloji seçilerek her damacana tekil olarak kimliklendirilecek, bu sayede damacanalı su, yaşam döngüsü içerisinde takip edilecek.
Bu süreç, "D-Kimlik"in damacanaya gömülmesini/yazılmasını içerecek. "RFID" teknolojisiyle oluşturulan "D-Kimlik", damacana kullanılmaz duruma gelmeden çıkarılamayacak şekilde monte edilecek.
"2D" teknolojisiyle oluşturulacak kimlik ise elektronik ve insan gözüyle okuma dahil, damacananın izin verilen kullanım sayısı kadarki yaşam döngüsünde okuma performansının en az etkileneceği şekilde damacana yüzeyine yazılacak. D-Kimlikli damacana üretildikten sonra, kimlik bilgileri, üretim tarihi ve gerekli diğer bilgiler güvenli bir iletişim hattı üzerinden DTS Merkezi Denetleme sürecine gönderilecek.
