Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Tufan Özdem, boyun ağrısı ve tedavileri hakkında bilgi verdi.
Boyun ağrısına yol açan hastalıklarda ağrı genel olarak boyun hareketleri ile bölgesel olarak ortaya çıkmakla beraber bazı olgularda sadece ensededir. Bazı olgularda ise enseden başa, sırta, kollara ve hatta göğüs kafesine doğru yayılabilir. Bazen hastanın boyun hareketlerinde kısıtlılık oluşur. Kola ve el parmaklarına kadar yayılan uyuşmalar, ellerde güçsüzlük hissi, baş dönmesi sık dile getirilen yakınmalardır. Boyun ağrısı bazen kişinin günlük yaşam aktivitelerini etkileyerek yaşam kalitesini bozabilir.
Boyun ağrısına yol açan hastalıklar nelerdir?
En sık boyun fıtığı, disk dejenerasyonu, boyun omurgalarında artroz (kireçlenme), miyofasyal ağrı sendromları, tekrarlayan strese bağlı zedelenme sonucu gelişen ağrılar görülür.
- Boyun fıtığı: Boyun omurgalarını oluşturan kemiklerin arasındaki diskin zamanla zayıflaması, dejenere olması veya travmaya maruz kalması ile disk içeriği dışarıya doğru taşma yapar. Boyun bölgesinde ağrıyla beraber fıtıklaşma sonucu sinir kökü ya da omuriliğin üzerine baskı da oluşabilir. Sinir kökü sıkışması ile kola ve ele yayılan şiddetli ağrı, uyuşma, karıncalanma, ileri dönemlerde de el parmakları veya kol kaslarında güçsüzlük görülebilir.
- Disk yapısının bozulması (disk dejenerasyonu): Boyun omurgasını oluşturan kemiklerin arasında yer alan diskler dışarıdan maruz kalınan stres ve travmalara karşı tampon görevini görür. 40 yaşından sonra disk yavaş, yavaş su kaybetmeye başlayarak normal jelatinöz yapısı bozulur. Disk dejenerasyonu daha çok ilerleyen yaşla oluşmakla beraber, yaşam tarzı, genetik özellikler, sigara içme, beslenme ve fiziksel aktivitelere bağlı olarak da etkilenir.
- Kireçlenme: Boyun omurgaları ve bunların arasındaki eklemlerin yapısındaki dejenerasyon sonucu gelişir. Zamanla omurgaların yapısı bozulur. Genellikle yaşla beraber artar. Başın arka tarafında, boyunda oluşan kronik ağrılardan ve boyun hareketlerinde oluşan kısıtlılıktan yakınabilirler. İleri dönemlerde beyine giden kan damarlarına bası yaparak baş dönmesi, gözlerde kararma gibi şikayetlere de neden olabilir.
- Tekrarlayan strese bağlı ağrı: Tekrarlayan aktivitelerde bulunma kötü pozisyon ve psikolojik stres ile birleşince “aşırı kullanmaya bağlı zedelenme” tablosunu ortaya çıkarır. Uzun süre başın öne eğilerek veya aşırı yukarı kaldırılarak çalışılması kas yorgunluğu ve kas kısalmasına yol açarak boyun ve sırt ağrısına neden olur. Çalışma koşulları ve bilgisayar kullanımının artması nedeniyle sık karşılaşılmaktadır.
- Boyun kaslarından kaynaklanan ağrı (miyofasyal ağrı): Boyun ve sırtın üst kaslarında ağrılı tetik noktalar mevcuttur. Nedeni tam bilinmemekle beraber görülen bir durumdur. Dokunarak ve bası uygulanarak bu noktalardaki hassasiyet ortaya çıkar.
- Boyun zedelenmeleri: Boyun başı taşıdığı ve çok hareketli olduğu için zedelenmelere çok açıktır. Motorlu araç kazası, dalma, spor kazası ve düşmeler sonucu boyunda zedelenmeler kolaylıkla oluşabilir. En çok kas ve bağlar gibi yumuşak doku zedelenmeleri oluşsa da, bazı ağır yaralanmalar boyun kemiklerinde kırık ya da kaymaya yol açarak omurilik zedelenmelerine neden olabilirler.
-Tümörler, enfeksiyonlar ve omurga kemiklerindeki doğuştan olan anomaliler.
Nasıl önlem alınmalı?
Boyun duruşunun (postür) düzgün olması ve boyun-sırt bölgesinin güçlendirilmesi, boyunda travmadan ve tekrarlayıcı stresten kaçınmak, düzgün beslenme ve fiziksel aktivite yapmak, sigarayı bırakmak, iş yerinde ergonomik düzenlemeler yapmak gereklidir.
Boyun ağrısında tedavi şekilleri nelerdir?
Boyun fıtığı olgularının çoğu ameliyat dışı yöntemlerle iyileşebilmektedir. Ancak, boyun fıtığı nedeniyle sinirler ve omurilik ileri derecede hasar görürse, buna bağlı olarak idrar ve büyük abdestini kaçırma başlarsa, tedaviye rağmen kas gücü ve duyu kusurunun ilerlemesi devam ederse, ağrının tüm tedavi yöntemlerine rağmen giderilememesi ve giderek şiddetlenmesi sık, sık tekrarlaması durumunda cerrahi tedavi uygulanır.
-Fizik tedavi: Olguların çoğunda fizik tedavi ile düzelme sağlanabilmektedir. Kas gevşemesi ve yumuşak doku ağrılarını gidermek için yüzeysel ısı (örn. kızıl ötesi ışın) , derin ısı (örn. ultrason) ve elektriksel uyarı (örn. TENS), sinir kökü ağrılarının ve baskısının azaltılması için traksiyon yöntemleri kullanılır.
-İlaç tedavisi: Boyun ağrılarında ağrı kesiciler, antienflamatuar ilaçlar, kas gevşetici ilaçlar, uyku düzenleyici ve antidepresan ilaçlar kullanılabilir. İlaç tedavisinin mutlaka hekim tarafından düzenlenmesi gereklidir.
-Bazı olgularda elle yapılan tedaviler olan spinal mobilizasyon ve manipulasyon tedavileri de oldukça yüz güldürücüdür. Ancak mutlaka bu konuda eğitimli ve deneyimli hekimler tarafından uygulanmalıdır.
-Yumuşak doku, omurgaları saran kas demetlerine veya boyun eklemlerine ya da epidural aralığa enjeksiyon uygulamaları da birçok olguda kısa sürede düzelme sağlar.
-Boyun ağrılarında özellikle akut dönemdeki boyun zedelenmelerinde boyunluk verilebilir. Uzun süreli veya devamlı kullanımda boyun kaslarında zayıflama ve boyun hareketlerinde kısıtlılık gelişebileceği için kısa süreli kullanım önerilmektedir.
-Rehabilitasyon: Hangi tedavi uygulanırsa uygulansın, kalıcı bir iyileşme için doktor tarafından düzenlenen boyun egzersiz programı tedavinin esasını oluşturur. Egzersiz programı her hasta için ayrı düzenlenir. Postür düzeltici egzersizler, boyun kaslarını germe egzersizleri, eklem hareket açıklığını arttırıcı egzersizler ve boyun kaslarını güçlendirici egzersizler uygulanır.
Boyun ağrısı çekenlere öneriler
- Eğer sürekli aynı pozisyonda çalışıyorsanız çalışmanıza birkaç saat arayla mola verin. Masada veya arabada otururken kısa aralar verip ayağa kalkın, kısa yürüme ve boyun egzersizlerinizi yapın.
- Oturma pozisyonunuzu, çalışma sandalyeniz ve bilgisayarınızı ayarlayın. Otururken dizleriniz kalçanızdan hafifçe daha yukarıda olmalı, baş, boyun ve sırt dik pozisyonda olmalıdır. Gerekirse sırt ve bel bölgesine destek konulabilir.
- Kullandığınız yastık ne çok kalın ne de çok ince olmamalıdır (ortopedik ve ense bölgesini destekleyecek, terletmeme özelliği olan).
- Boyun bölgesini terletmemeye, cereyanda kalmamaya ve uzun saçı olanlar, ıslak saçla dışarı çıkmamaya özen göstermelidir.
- Telefonun ahizesini omuz ile boynunuzun arasına sıkıştırarak konuşmayın. Televizyon izlerken yan yatmayın.
- Germe, hareket açıklığı ve güçlendirme egzersizleri yapın.
- Omurga sağlığı için yürüyün ve yüzün.
