Zihninizi bu sorulardan kurtarmak için uzmanlarla görüşüp yağa dair her şeyi öğrendik.
Bu soru, Anadolu'nun dört bir yanında eli kaşık tutan kadınlara gelsin: "Yemeklerinizi az yağ ile yapmayı düşündünüz mü?" Sağlığınızın kıymetini bilenlerdenseniz düşünmüş olabilirsiniz. Fakat çok da önemsemediğimiz ortada! Çünkü hâlâ yağ içinde yüzen yemekler yapmaya devam ediyoruz. Kabul edelim, Türk yemekleri biraz yağlıdır. Ancak, fazla yağ tüketimi, birçok hastalığın habercisi. Peki ne yapmalı? Sağlıklı yemeklerde yağın ayarını nasıl tutturmalı?
Günlük 50 gr yağ vücut için kâfi
Beslenme uzmanı Hayrettin Mutlu, günlük enerji ihtiyacımızın yüzde 30'unu yağlardan karşılamamız gerektiğini belirtiyor. Bu oranınsa yaş, cinsiyet ve kiloya göre değişebileceğini söylüyor. Mutlu, verilen bu rakamın hangi tür yağlardan karşılanması gerektiğini ise şöyle anlatıyor: "İki tür yağ var. İlki besinlerin özünde bulunanlar (et, süt, otlar, yumurta...), diğeri ise bazı gıdalardan elde edilen sadeyağlar (tereyağı, ayçiçeği, zeytinyağı). Kişi bu yüzde 30'luk enerji gereksinimini hesap ederken bu iki yağ türünü göz önünde bulundurmalı ve ona göre beslenmeli. Biz genelde, doğal yağları unutuyor, yüzde 30'luk dilimi sadeyağlardan alıyoruz. Bu yüzden yemeklerde az yağ kullanmalıyız."
Soya ve fındık yağı canlı bomba
Yemeklerde hangi yağın kullanılması gerektiği hep tartışma konusu olmuştur. Yağ uzmanı Tuna Kaya'ya göre tartışma yersiz, çünkü yağların hepsinin kalorisi aynı: 1 gramı 9 kalori enerji veriyor. Hayrettin Mutlu ise, diğer yağlara oranla zeytinyağının sağlık bakımından daha çok önerilmesini, kötü kolestrolü düşürüp iyi kolestrolü yükseltmesine bağlıyor.
Tuna Kaya, ismi geçen yağların haricindeki soya ve fındık gibi aromalı yağları ateşe dayanıksız olduğundan canlı bomba olarak görüyor. Tereyağına gelince, bütün uzmanlar kullanılmasını öneriyor. Hatta Kaya, tereyağının kolestrolünü azaltmak için öneri bile sunuyor: "5 kiloluk tereyağını kısık ateşte bir kabın içinde eritin. Eriyen yağın üzerinde oluşan tortuyu bir kaşık yardımıyla alın. Daha sonra eriyen yağı bir kaba boşaltın ve dolaba koyun. Yemeklerinizde bu yağı kullanın." Margarin türü katı yağları ise kesinlikle hiçbir yemekte tercih etmemek gerekiyor. [email protected]
***
Yağ olmadan lezzet olur mu?
Yağ uzmanı Tuncay Kaya, fazla yağın yemeklerde lezzeti artırmadığını aksine azalttığını söylüyor. "Patlıcan olsun, et olsun her gıdanın kendinden yağı var. Bizim, bu gıdaları pişirirken yağ katmamızın sebebi çok lezzet elde etmek değil, malzemenin yanmasını, kuru kalmasını önlemek. Bu yüzden bir çorba yaparken 20 gr yağ kullanmanız yeterli. Bu miktarı 50 gr yaparsanız, yemekleriniz lezzetli olmaz, malzeme israfı yapmış olursunuz." diyor. Mesela, 1 kg sebze ile yapacağınız bir yemeğe 1 ya da 2 yemek kaşığı yağ katmanız sağlık açısından ideal bir miktar. Etli yemeklerde ise yağı hiç kullanmasanız da olur, çünkü et kendi yağıyla pişebilir. Pilavı ise 1 tatlı kaşığı sıvı, bir tatlı kaşığı tereyağıyla yapmanız lezzet için yeterli.
***
Vücuttaki bütün organlar yağın tehdidi altında
Doç. Dr. Yusuf Akcan (Sema Hastanesi Gastroentoloji Uzmanı): Gereğinden çok yağ kullanmak bazen tedavisi mümkün olmayan sağlık sorunlarıyla bizi karşı karşıya getiriyor. Fazla yağın vücutta oluşturduğu tepkiler, yağ asitlerinin damar sistemine depolanmasıyla meydana geliyor. Böylece kalp başta olmak üzere beyin, böbrek ve göze giden damarlar hasar görüyor. Zedelenen bölgeye yerleşen yağlar ise orada çimento gibi kalıyor ve zamanla damar daralıyor. Daralan damar hangi organa ait ise o organda kansızlık ve bunlara bağlı oksijen yetmezliklerine zemin hazırlıyor. Eğer, fazla yağ nedeni ile tıkanan damar, kalbe giden yolda ise kişi için kalp yetmezliği ve yorgunluk kaçınılmaz oluyor. Bu damar tamamen tıkandığında da kan dolaşımı duruyor ve doku ölüyor. Buna tıpta 'Enfarktüs' deniyor. Zaten yağların oluşturacağı en büyük sorun da bu. Çünkü enfarktüs, beyin felcine, kalp yetmezliğine ve ayakta kangrene neden oluyor. Bütün bunlar çok masum gördüğümüz yağların vücuda girmesiyle gerçekleşiyor. Tabii bir de yağın, karaciğerde oluşturduğu yıpranmalar söz konusu. Yemeklerde çok yağ kullanımı, karaciğer yağlanmasının da sebebi. Yine, aşırı yağ alımı vücuttaki hareket sisteminin de bozulmasına yol açıyor.
Fazla kilolarınız varsa bunun sebebi, çok yağ tüketmektir
Dr. Hayrettin Mutlu (Sema Hastanesi Beslenme ve Diyetetik Uzmanı): Fazla yağlı gıda tüketiminin doğurduğu problemlerin başında kilo alımı geliyor. Bir kere, yağlı yemek bedenimizde daha çok enerjinin depolanmasına neden olur. Kişi, bu enerjiyi harcayamadığında kolaylıkla kilo alır. Mesela, katı yağlar çok tüketildiğinde kolesterolü ve trigleriseridleri (kanda bulunan yağ) yükseltiyor.
SEVİM ŞENTÜRK
