Otistik spektrum bozukluklarından biri olan Asperger sendromu, genellikle çocukluk döneminde başlamaktadır. Sosyal ilişkiler ve sözsüz iletişim konusunda yetersizlikle kendini gösteren gelişimsel bir bozukluktur. Asperger sendromunun en önemli belirtisi çocuğun göz teması kurmakta zorlanmasıdır. Tekrar eden davranışlarda bulunan çocuk, çoğunlukla sosyal ilişkiler konusunda sıkıntı çeker. Çoğunlukla 3 yaşından sonra anlaşılan ve nedeni tam olarak bilinemeyen sendrom hayat boyu sürmekte, ancak zaman içinde bazı belirtiler düzelebilmektedir. Erkek çocuklarında kız çocuklarına oranla daha fazla görüldüğü bilinmektedir.
Sendrom ismini, 1944 yılında rahatsızlığı ilk kez tanımlayan Avusturyalı doktor Hans Asperger'den almıştır. Belirtiler farklı bireylerde hafif ve şiddetli seyredebilmektedir. Asperger sendromunun belli başlı belirtileri şu şekildedir:
Arkadaşlık kurma konusunda yetersizlik
Asperger sendromuna sahip çocuklar, arkadaşlık ilişkileri geliştirme konusunda başarısızdırlar. Diğer çocuklarla konuşmayı zorlu bulur ve ayrıca grup etkinliklerine katılmazlar. Arkadaşlık kuramamaları, çoğu zaman onlar için zor olduğundan olsa da, bazen de bu konuda istekli olmadıklarından görülür. Yani Asperger sendromlu çocuklar bazen tek başlarına kalmayı kendileri tercih edebilirler.
Konuşmaya olan isteksizlik
Yabancı insanlarla konuşma konusunda isteksizlik görülebilir. Kendilerini rahat hissetmedikleri durumda tamamen sessiz kalabilirler. Okulda ve toplum içinde, özellikle stres altında kaldıklarında konuşamazlar. Bu utangaçlıktan dolayı konuşamamaktan farklıdır. Bu durum genelde erken yaşta görülse de, bazı vakalarda ileri yaşlarda da sürebilmektedir. Doğru terapilerle iyileşme eğilimi görülmektedir.
Göz teması kurmada zorlanma
Konuştukları insanlarla göz teması kurmada ve göz temasını sürdürmede zorluk çekerler. Bu durumun özgüven eksikliğinden kaynaklandığı düşünülmektedir. Bazı uzmanlara göre ise, Asperger sendromlu kişiler için göz teması kurmak dikkat dağıtıcı ve rahatsız edicidir. Göz teması kurmaya kendilerini zorlasalar da büyük bir huzursuz hissederler.
Empati eksikliği
Empati eksikliği, Asperger sendromlu bireyler arasında sıklıkla görülür. Diğer insanlara karşı empati kurmakta zorlanırlar. Bazı uzmanlara göre bu durum, aslında Asperger sendromluların duygularını anlatmada zorluk çekmelerinden kaynaklanıyor.
Sosyal ilişkilerde zayıflık
Asperger sendromlular sosyal ilişkiler konusunda, çeşitlik sebeplerden dolayı yetersizlik çekerler. Uygun olmayan davranışlarda bulunabilirler. Bu yüzden kendilerine topluluk içinde nasıl davranılması gerektiğiyle ilgili öğretmenlik yapılmalıdır.
Rutine olan bağlılık
Yeni şeyler ve değişiklikler Asperger sendromlu bireyler için korkutucu olabilmektedir. Belirli bir rutin içerisinde kalmak onlar için konforlu bir alan sağlar ve stresten uzak kalmalarına yardımcı olur. Ayrıca duyusal deneyimleri azaltma için de önemlidir. Kısa süreli hafıza konusunda da zayıf olmaları rutine olan bağlılığı artırır. Bu yüzden rutinden ve her gün aynı şeyleri yapmaktan hoşlanırlar.
Mecaz ve mizahi söylemleri anlamama
Bir diğer önemli belirti ise söyleneni harfiyen yorumlamadır. Asperger sendromlular, mecaz ve alaylı sözleri anlamakta zorlanırlar. Daha iyi anlamaları için çoğunlukla sözlerin arkasındaki asıl niyeti açıklamak gerekir.
Beden dilini anlamama
Diğer insanların vücut dilini ve yüz ifadelerini okuma konusunda zayıftırlar. Aynı mecazi anlamda söylenen sözler gibi, jest ve mimikler de onlar için sözlü iletişime göre daha belirsizdir. Ayna karşısında yapılacak çalışmalarla yüz ifadelerini tanıyıp, diğer insanların hislerini anlamada ilerleme kaydedilebilir. Diğer bir yöntem ise içinde karakterlerin çizimleri olan kitaplarla yüz ifadelerinin ifade ettiği anlamlar öğrenilebilir.
Duyu hassasiyeti
Işığa, sese ve tatlara olan aşırı hassasiyet görülebilir. Diğer insanları rahatsız etmeyecek ışık, ses ve tatlar, Asperger sendromlu bireylerde endişe ve fiziksel acıya sebebiyet verebilmektedir. Dışarıda, kabalalık ortamlardaki gürültü kirliliği bu durumu tetiklemektedir. Işık göz ağrıtıcı, kokular iğrendirici olabilmektedir.
