İstanbul’da 1 Kasım’dan itibaren büyük umutlarla uygulanmaya başlanan aile hekimliği kargaşaya neden oldu. Belirlenen yerlerde uygun bina olmadığı için merkez açılamadı. Bu bölgelerin insanları komşu bölgelerdeki merkezleri doldurdu taşırdı. Bazı merkezler hala doktor beklerken bazılarında da iğne ve aşı sıkıntısı yaşanıyor. Sorun bununla da bitmiyor. Hekimi belli olan hastalar kontrole gittiğinde kendi doktoru yerine karşısında başka hekim bulabiliyor.
İstanbul'da faaliyette olan bine yakın Aile Sağlığı Merkezi'nden Hasköy'deki Aynalıkavak Aile Sağlığı Merkezi son bir haftadır çok kalabalık.
Saat 13.00 ve rutin tedavileri için gelen kronik hastalarla diğer hastalar, sıra numarası almak için kuyruğa girmiş. Öğleden önce 60, öğleden sonra 60 kişi olmak üzere veriliyor bu numaralar. Bu da doktor başına 20 hasta demek.
Sıra numarası alamayan ise beklemek zorunda. Bütün randevular tamamlandıktan sonra muayene olabilecek.
Açılamayan merkezlerin hastaları Aynalıkavak'a aktı
Bölgede iki merkez daha var ancak henüz hizmet vermeye başlamadı. Nedeni aile hekimi olmak için başvuran ancak vazgeçen hekimlerin yerine yeni atamalar yapılmamış olması. Dolayısıyla bu bölgedeki nüfus Aynalıkavak'a geliyor. Gelenler arasında daha önce burayı hiç bu kadar kalabalık görmediğini söyleyenler var.
Satiye H, 4 gündür burada. İlaç yazdırmak için gelmiş ancak sıra numarası almakta hep geç kalmış ve beklemek istememiş. Bugün ilacını yazdırabilecek. Satiye hanımın yaşadığı ikinci bir sorun da doktor konusu olmuş. Sistemde kendisi için iki doktor tanımlı gözüküyormuş, hemen düzelttirmiş.
1.5 milyon kişinin aile hekimliği kaydı yok
Uygulama kapsamında birçok kişi bağlı olduğu aile hekimini öğrenemezken, birçok kişi de kendi adına iki ayrı aile hekiminin atanmış olduğunu gördü, Satiye hanımın başına geldiği gibi. TTB ve İstanbul Tabip Odası'na göre de İstanbul'da 1.5 milyon kişinin aile hekimliği kaydı yok.
Ayşen Ö. dün annesi için gelmiş bugün kendisi için. Daha önceki işleyişten şikayet ediyor ancak yeni uygulama konusunda bir önceki gün yaşadığı tecrübeden memnun kalmış olsa da şüpheli.
"Annemin gece midesinde ağrı oldu. Belinin yanlarına vurdu. Dün getirdim, gayet güzel muayene etti.
Satiye H. Songül T. Ayşen Ö.
Hatta 'Bir daha aynı şikayet olursa ihmal etmeyin, bir kalp filmi çektirmeniz gerekebilir' dedi. Sistem sürekli değişiyor, bakalım bu nasıl olacak" diyor.
İki oğlu olan ve hasta küçük oğlunu getiren Songül T, çalışan bir kadın ve aile hekimliğinden beklentisinin çok yüksek olduğunu söylüyor.
"Yakında oturuyorum. Ancak küçük çocuğum hastalandığında abisi onu buraya getirebilsin. Benim gelmeme gerek kalmasın. Doktoru bilgilerinden oğlumun sağlığını takip edebilsin istiyorum." diyor.
Aynalıkavak'ın doktorlarından Ufuk Sinan Kalender, sistemin tam işleyişini 4 aydan önce beklemiyor. 3500 kişinin aile hekimi.
Kullanılan otomasyon sistemi düzgün çalışmıyor
Kalender aile hekimliğinin uygulamasını sağlayacak otomasyon sisteminden şikayetçi. Sistem henüz sorunsuz çalışmıyor.
"Hasta bakılırken verileri de sisteme gireceğiz ama 10 dakika muayene ediyorsak bilgileri 1 dakikada girebilmeliyiz. Kullandığımız program bize alarm verecek. Bugün yapmanız gereken 5 aşı var. Bu ay yapmanız gereken 30 aşı var şeklinde. Sistem tam çalışırsa hastalarımıza telefonla hatırlatma yapıp, tam takibini sağlayabileceğiz" diyor.
Fevziçakmak'ta 10 Aile Sağlığı Merkezi'nden 5'i ortada yok
Aile Sağlığı Merkezleri mevcut sağlık ocakları, sağlık merkezleri ile açılacak yeni yerler mahalle ve sokaklar üzerinden planlandı. Mesela Bağcılar Fevzi Çakmak Mahallesi'nde 10 Aile Sağlığı Merkezi olması gerekiyor ancak 5'i için bina yok.
Dr. Levent Sekizkardeş Fevziçakmak Sağlık Ocağı'nda 10 yıldır hizmet veriyor ve 3640 kişinin aile hekimi oldu. Yaklaşık 4 bin kişinin de geçici olarak aile hekimi. Sağlık Müdürlüğü'nün kurulması planlanan yeni merkezler için mekan yaratması gerektiğini belirterek "Sağlık Ocağı olarak hizmet vermiş yerler genelde kamu binalarıdır, belediye binasının bir bölümüdür. Bir kısmı da özel kişilere aittir kiralanır. Bizim bölgede nüfus var, birim var, bina yok. Bu yüzden de aile hekimi olmak isteyen meslektaşlarımız binası olmayan bölgeleri tercih etmedi" diyor.
Düzenli aşı ve gebelik takibine imkan yok
Oturdukları mahallede sağlık merkezi açılmayan insanlar komşu merkezlere gidiyor, bu da doktorların hasta sayısını artırıyor. Dr. Sekizkardeş, bu durumun muayene konusunda sıkıntı yaratmayacağını ama aşı takibi, gebelik takibi, tarama testlerinin takibi gibi koruyucu sağlık hizmetlerinin düzenli yapılamayacağını savunuyor. "Bu bölgede 20 bin kişinin doktorları belli. Geri kalan 20 bin kişi kaotik bir biçimde herhangi bir aile sağlık merkezine girip çıkarak işlerini hallediyor. Ben diğer bölgelerden gelen hastalara da bakarım problem değil ama bileyim hangileri bana gelecek. Hangilerinin geçici aile hekimi olacağım. Sağlık Müdürlüğü bunun tanımlamasını yapmalı."
Fevziçakmak'tan Kemalpaşa Sağlık Merkezi'ne geçiyorum. Buraya yeni doktorlar atanmış. Aynı dert burada da var. Dolup taşmış çünkü.
Nuran U. internetten bakmış öğrenmiş doktorunun kim olduğunu. "Diyabet hastasıyım, ilacım bitti onun için geldim. Komşum da buraya gelecek çünkü onların oturduğu yerde açılmadı." diyor.
Yüzyıl Aile Sağlık Merkezi'nde aşı ve ilaç sıkıntısı var
Son olarak yine Bağcılar'da Yüzyıl Aile Sağlık Merkezi'ne gidiyoruz. Burada da göreve başlaması gereken bazı doktorların gelmediğini öğreniyoruz. Bir diğer sıkıntı aşı yaptıracak hastalar eli boş dönüyor olması çünkü aşı ve iğne sıkıntısı yaşanıyor.
Geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada İstanbul'da Aile Hekimliği'nin fili olarak üç ay ertelendiğini duyuran Türk Tabibler Birliği de yaşanan sıkıntıları şöyle özetliyor:
- Merkezlerin çoğunda su ve doğalgaz sıkıntısı var.
- Bazı merkezlerde muayene masası, paravan, tansiyon aleti, otoskop gibi en temel malzemelerin eksik olduğu tespit edildi.
- Sağlık Müdürlüğü tarafından aile hekimlerine verilen kendilerine kayıtlı kişilerin listesini içeren birçok CD hatalı veya boş çıktı.
- Birçok aile hekimi bilgi kayıt programının çalışmadığından şikayetçi oldu. Birçok hekim Sağlık Bakanlığı’na veri gönderemedi.
- Bağlı bulunduğu aile hekimini internetten öğrenen birçok kişi, adres ve iletişim bilgilerine yer verilmediği için aile hekimlerine ulaşamadı.
- Aile hekimi olmak için müracaat eden ancak daha sonra vazgeçen hekimlerin yerine yeni atamalar yapılmamış, bağlı bulunan nüfus diğer aile hekimlerine dağıtıldı.
- Merkezlerin levhaları mevcut olmayıp kimin tarafından yaptırılacağı belli değil.
- Bazı vatandaşlar oturdukları yerden çok uzak yerleşimlerdeki merkezlere kayıt ettirildi. Bu yüzden de iki toplu taşıma aracı kullanmak zorunda kaldı.
- Birçok merkezde gebe ve çocuk izlemleri yapılamıyor.
- Birçok aile hekiminin bilgisayarı eksik olup, bazı kişi ve kurumlar tarafından belli adreslere yönlendirildi.
- Bazı aile hekimlerinin bilgileri doktor bilgi bankasına aktarılmadığından Ankara’ya gidip diploma tescil numarası kaydettirmek zorunda kaldı.
- Bazı aile hekimlerinin sistemde kayıtları olmadığından reçeteleri eczanelerden geri döndü.
- Aile hekimlerinin ücretlerinin ne zaman ödeneceği belirsiz. Hiçbir güvence içermeyen yıllık sözleşmeleri konusunda ya da gelirlerinin katsayı düşürülerek azaltılıp azaltılmayacağı konusunda herhangi bir olumlu emare görülmedi.
- Bazı sağlık ocaklarının aile hekimliklerine devri sırasında sağlık kayıtları tahribata uğradı, yok oldu.
- Zamanı yaklaşmakta olan okul aşılarını kimin yapacağına ilişkin belirsizlik sürüyor.
- Verem Savaş Dispanserleri çalışmaya devam ediyor ancak hekim eksikliği yaşanıyor.
- Aile hekimliği uygulaması nedeniyle 112 Acillerde görevli hekimlerin sayısı beşte birden aşağıya düştü ve hizmetlerde büyük aksamalar yaşanıyor.
Çiğdem İŞLER / hurriyet.com.tr
