A'dan Z'ye sağlıkta yıpranma hakkı

Ahmet Kıvanç / Habertürk

Kamuoyunda “yıpranma” olarak adlandırılan, fiili hizmet süresi zammıyla erken emekli olabilmek için 3600 gün çalışmak gerekecek. 3600 gün hesabında ise sadece fiilen insan sağlığıyla ilgili işte çalışılan süreler dikkate alınacak. Yaklaşık 350 bin sağlık çalışanını ilgilendiren yıpranma hakkı nasıl uygulanacak? Hangi sağlık çalışanları yıpranma hakkından yararlanacak? İdareciler yıpranma hakkından yararlanabilecek mi? Eski çalışmalar yıpranma hesabında dikkate alınacak mı? Sağlık çalışanları en fazla kaç yıl erken emekli olabilecek? Habertürk’ten Ahmet Kıvanç, sağlıkta yıpranma hakkına ilişkin merak edilen tüm soruları yanıtladı.

Sağlık çalışanlarına yıpranma hakkı getiren yasa 3 Ağustos 2018 tarihinde yürürlüğe girdi. İlk defa yıpranma hakkına kavuşan sağlık meslek mensupları, insan sağlığı için koruyucu, teşhis, tedavi ve rehabilite edici hizmetlerde çalışmak şartıyla, bu kapsamda geçen sürelerinin her 360 günü için 60 gün fiili hizmet süresi zammı (FHSZ) elde edecek. Bu şekilde elde ettikleri FHSZ, beş yılı geçmemek üzere toplam prim ödeme gün sayılarına eklenecek.

EMEKLİLİK YAŞINDA İNDİRİM İÇİN 3600 GÜN KOŞULU

Habertürk’ten Ahmet Kıvanç’ın haberine göre, FHSZ bir yandan prim gün sayısına eklenirken, bir yandan de fiili hizmet süresi zammının yarısı emeklilik yaş haddinden indiriliyor.

Ancak, emeklilik yaş haddinden indirilebilmesi için yıpranmaya tabi işlerde toplam 3600 gün fiilen çalışma koşulunu yerine getirmek gerekiyor. Sağlık meslek mensuplarının 3 Ağustos 2018 öncesinde insan sağlığıyla ilgili işlerde geçen süreleri 3600 gün hesabında dikkate alınmayacak. Dolayısıyla, yaş haddi indiriminden yararlanabilmek için 3 Ağustos 2018 tarihinden sonraki çalışmaların 3600 gün olması gerekiyor. Bunun için on yıl çalışmanın yeterli olmadığını da vurgulamak gerekir. Peki neden?

3600 GÜN ON YIL DEMEK DEĞİL

Yıpranma hakkından yararlanmada 2008 yılından sonra yeni bir kriter getirildi. Bu haktan yararlanabilmek için yıpranma kapsamındaki işte fiilen çalışılan günler dikkate alınıyor. Hafta sonu tatilleri, bayram tatilleri, yıllık izin günleri düşülüyor. Bu nedenle, tam ay çalışanlar bile ayda en fazla 26 gün için fiili hizmet süresi zammından yararlanabilecekler.
Yılda üç hafta yıllık izin yaptığı var sayılan bir kişinin, yıpranma kapsamında her yıl fiilen 291 gün çalıştığı kabul edilirse, 3600 güne ulaşmak için yaklaşık 12.5 yıl çalışması gerekecek.

15 YIL ÇALIŞAN 1 YIL ERKEN EMEKLİ OLACAK

Fiili hizmet süresi zammı kapsamındaki her 360 güne 60 gün yıpranma hakkı elde edilirken, bunun yarısı kadar süre yaş haddinden indirilecek. Bu durumda yaş haddinden 12 ay indirilebilmesi için fiilen 4320 gün çalışmak gerekecek. Yıpranma kapsamında yılda 291 gün çalışıldığı var sayımıyla 4320 güne 15 yılda ulaşılabilecek. Başka bir ifadeyle, idarecilik yapmayıp, uzun süreli rapor kullanmamak şartıyla, insan sağlığıyla ilgili işlerde 15 yıl çalışanlar 1 yıl erken emekli olabilecek.

KISMİ SÜRELİ ÇALIŞANLARDA SAAT HESABI

Sağlık meslek mensupları kısmi süreli sözleşme kapsamında çalıştıklarında, örneğin günün bazı saatlerinde çalışma şeklinde iş ilişkisi varsa, her 7.5 saatlik çalışma 1 gün olarak kabul edilecek. Gün kesirleri de 1 gün olarak değerlendirilecek. Örneğin bir ayda 80 saat çalışan kişi günde 7.5 saat üzerinden 10.66 gün değil, 11 gün çalışmış sayılacak.

İDARECİLER YARARLANAMAYACAK

Sağlık meslek mensubu olmakla birlikte fiilen insan sağlığıyla ilgili çalışmayıp, başhekim, rektör, dekan gibi idarecilik yapanlar, bu dönemler için yıpranma hakkından yararlanamayacak. İdareciliği bırakıp fiilen insan sağlığıyla ilgili çalışmaya başladıklarında, yararlanmaya devam edecekler.

YIPRANMA HAKKINDAN YARARLANACAK SAĞLIK ÇALIŞANLARININ TAM LİSTESİ