Fazla kilolar, sürekli aynı pozisyonda oturmak ve fiziksel aktivite azlığı, erken yaşlardan itibaren vücudun çeşitli bölgelerinde kıkırdak sorunlarına neden olabiliyor. Memorial Şişli Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Bülent Aksoy, kıkırdak sorunları ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.
60 kilo olan kişinin dizlerinin üzerindeki yük 480 kilo
Kıkırdak; damarı olmayan, kanlanmayan ve beslenemeyen bir bölge olduğundan, üzerinde herhangi bir deformasyon oluşması geri dönüşümsüz sonuçlara neden olabilir. Kıkırdak sorunlarını en çok tetikleyen neden aşırı kilolardır. Vücut ağırlığının yürüme sırasında 1 katı, merdiven çıkma sırasında 3 katı, merdiven inme sırasında 5 katı, yerde dizlerini kırarak oturma çömelme gibi pozisyonlarda 8 katı yük, dizlerin üzerine binmektedir. 60 kiloluk bir anaokulu öğretmeni, çocuklarla dizlerini kırar bir pozisyonda yerde vakit geçiriyorsa, dizlerine binen yük 480 kilodur. Yere parke döşeyen bir kişi 80 kiloysa, dizlerine binen yük 640 kilodur. Kıkırdak problemlerinin en aza indirilebilmesi için; 1.80 boyundaki bir kişinin en fazla 80 kilo olması gerekir.
Ofis çalışanı kadınlarda diz ağrısını artıran neden stres
Kıkırdak kadınlarda erkeklere göre çok daha yoğun bir şekilde ortaya çıkar. Özellikle ofiste çalışan kadınlarda bel, boyun ve sırt ağrıları ile birlikte diz ağrıları da çok yoğun bir şekilde görülür. Stres bu ağrıların ortaya çıkmasında çok önemli bir faktördür. Bu ağrıların birken 4-5 kat artmasına neden olur.
Tabanı çok düz olan ayakkabılardan uzak durun
Düz ayakkabılar kıkırdak sorunlarını daha da artırır. Özellikle babet tarzı ayakkabılar ve ince tabanlı terlikler kıkırdak sorunlarını tetikler. Bu ayakkabılar ayağı taşımadığı için ayakta ciddi yorgunluklara ve dize yük binmesine neden olur. İdeal bir ayakkabının topuk yüksekliği 2,5 santimetre olmalıdır.
40 yaşından sonra spor yaparken dikkat!
40 yaşından sonra bisiklet, kürek, tenis gibi dizi kıvırarak ve açarak yapılan sporlar tercih edilirse, dize bir anda aşırı miktarda yük binmesi yıllardır uykuda olan diz kıkırdağını bir anda bozabilir. Anormal ağrılar, şişmeler meydana gelebilir. 40 yaşına kadar spor yapmamış bir kişi bir anda spora karar verirse, buna kısa sürelerde düşük tempolarda başlamalı ve zaman içerisinde artırmalıdır.
Yeni teknikler sayesinde hastaların şikayetleri azalıyor
Kapalı ameliyatlarla kıkırdak tıraşlamaları, kıkırdağın içerisindeki bozuk olan yere sağlam bir yerden dokuyu getirerek yerleştirme yani “mozaikleme yöntemi”, bozuk olan yüzeye özel millerle delikler açarak ve orayı kanatarak kıkırdakla doldurma tekniği olan mikro kırık, kişinin dizinden kıkırdak parçaları alarak onları laboratuvarda üretip tekrar kıkırdak dokusu haline getirerek, diz içerisine macun gibi yapıştırmak, kıkırdak tedavisinde kullanılan son tedavilerdir. Bunlar sayesinde kıkırdak benzeri bir doku oluşmakta ve hastanın şikayetleri oldukça azalmaktadır.
Kıkırdak sağlığı için…
- Basit dizlikler, egzersizler, dizin hem önündeki hem de arkasındaki kas grubunun çalıştırılarak kuvvetlendirir ve dize binen yükün kaslar tarafından alınıp dizin rahatlatılması sağlanır. Ancak dizlik kullanmak için doktorun önerisi alınmalıdır.
- Diz için en iyi egzersiz, düz bacak kaldırma yöntemidir. Diz, ayak bileği ve kalça aynı hizadayken düz olarak topuk yerden 45 derece yukarıda olacak şekilde tutulacak ve 10’a kadar sayılacak. İndirip birkaç saniye geçirdikten sonra tekrar kaldırılacak. Günde 100 kez bunu yapmak gerekir.
- Dizin altına bir havlu rulosu, kırlent ya da yastık koyarak dizle yastığı ezmek de önemli bir egzersizdir. Ne kadar basılırsa üst kaslar o kadar sıkılaşır. Bu hareketlerle kıkırdak yapısının da geleceğe yönelik korunmasına yardımcı olmak mümkündür.
- Yüzme her şart altında tavsiye edilir. İyi bir ayakkabı ile de düz yol yürümekte hiçbir sakınca yoktur.
- Alkol kullanımına bağlı olarak kemik iliği ödemi özellikle 40 yaşından sonra çok yoğun bir şekilde görülür. Bu da, kıkırdağı bozan bir problemdir. O nedenle alkol kullanımına dikkat etmek gerekir.
- Kortizon kullanımı ve diyabet de kıkırdak sorunlarına neden olabilir. Hasta mutlaka düzenli kontrolden geçmelidir.
Mutlaka, spor ile uğraşan bir ortopedi hekimi ile temas halinde olunmalıdır.
