Sağlık Bakanlığı, Dünya Sağlık Örgütü’nün İş Yüküne Dayalı Personel İhtiyacını Belirleme Yöntemi ile 81 ilde aile hekimi ve sağlık elemanı açıklarını belirledi. Hekim ve sağlık elemanlarının aktif çalışma süreleri ve bir önceki yıla ait işyükü verileri ile yapılan değerlendirme sonucuna göre 3 bin aile hekimi ve 6 bin 393 aile sağlığı elemanına ihtiyaç var.
En fazla aile hekimi ihtiyacı 654’le İstanbul ve 418 açıkla İzmir’de. İş yükü oranlarına göre aile hekimi fazla olan illerde ilk sırada 117 hekimle Şanlıurfa, 77 hekimle Ağrı ve 76 hekim fazlasıyla Erzurum geliyor. Aile sağlığı elemanı ihtiyacında bin 329’la eksikle İstanbul yine ilk sırada.
Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, ‘Dünya Sağlık Örgütü İşyüküne Dayalı Personel İhtiyacı Belirleme Yöntemi Birinci Basamak Sağlık Kurumları Uygulaması’ başlıklı önemli bir çalışma yaptı. İşyüküne Dayalı Personel İhtiyacı Belirleme Yöntemi Dünya Sağlık Örgütü tarafından kurumların personel ihtiyaçlarının işyüküne bağlı olarak belirlenmesini sağlayan bir yöntem.
Çalışmada, Dünya Sağlık Örgütü tarafından geliştirilen İşyüküne Dayalı Personel İhtiyacı Belirleme Yöntemi’nin Aile Sağlığı Merkezleri (ASM) ve Toplum Sağlığı Merkezleri’nde (TSM) uygulaması yapıldı. ASM’lerde çalışan Aile Hekimi (AH) ve Aile Sağlığı Elemanlarının (ASE) iş yükleri ve ihtiyaç duyulan personel hesaplamaları gerçekleştirildi.
Çalışma aile hekimliği hizmetlerinin kullanımı açısından iller arasında farklılıkların nedenlerinin araştırılmasına, uygun çözümler geliştirilmesine, sağlık insan gücünün etkin ve verimli kullanımına ve bu düzeyde sunulan hizmetlerin kalitesinin artırılmasına katkıda bulunması amaçlandı. ASM ve TSM’ler de çalışan personelin katılımı ile ikişer günlük iki çalıştay düzenlendi.
Çalışmanın birinci bölümünde İşyüküne Dayalı Personel İhtiyacı Belirleme Yönteminin uygulama sonuçları, ikinci bölüm ise hem çalıştaylarda hem de ASM’lere yapılan ziyaretlerde gerçekleştirilen yüz yüze görüşmelerde elde edilen bilgiler değerlendirildi. Türkiye geneli ve il düzeyinde AH’ler ve ASE’ler için işyüküne dayalı ihtiyaçlar hesaplandı.
"AİLE HEKİMLERİNİN YÜZDE 94.5’İ PRATİSYEN HEKİM"
Sağlık Bakanlığı verilerine göre ülkemizde 6 bin 768 Aile Sağlığı Merkezi ve 971 Toplum Sağlığı Merkezi’nde toplam 20 bin 127 aile hekimi görev yapıyor. Uygulamaya göre 3 bin nüfusa 1 aile hekimi bulunması gerekiyor. Çalışmaya göre mevcut aile hekimliği programlarının sayısı ve alınan öğrenci sayıları ihtiyacı karşılamaya yetmediği vurgulandı.
Bugün aile hekimliği uzmanlık eğitimi veren toplam 65 üniversite ve eğitim ve araştırma hastanesinde sadece 848 asistan aile hekimi bulunduğu vurgulanan raporda, “2011-2012 yılında uzmanlık eğitimini tamamlayan aile hekimi sayısı 91’dir. Bu yüzden gereken aile hekimi ihtiyacının karşılanması için aile hekimliği sistemi uygulamasına geçildiğinde pratisyen hekimlerin ve diğer uzmanların uyum eğitimleri verildikten sonra aile hekimi olarak hizmet vermeleri sağlanmıştır. Hâlihazırda aile sağlığı merkezlerinde görevli aile hekimlerinin yüzde 5,2’si aile hekimi uzmanlarından yüzde 0,3’ü diğer uzmanlıklardan ve kalan yüzde 94,5’i de pratisyen hekimlerden oluşmakta.” İfadeleri yer aldı.
Bakanlık verilerine göre 2013 yılı itibariyle 19 bin 527 aile sağlığı elemanının görev yaptığı ifade edilen raporda, “Aile sağlığı elemanları; aile hekimi ile birlikte hizmet veren, sözleşmeli çalıştırılan veya Bakanlıkça görevlendirilen hemşirelik, ebelik, toplum sağlığı teknisyenliği veya acil tıbbi teknisyenliği eğitimi almış kişilerden oluşmakta.” denildi.
Aktif çalışma süresi ve bir önceki yıla ait işyükü verileri ile Dünya Sağlık Örgütü İşyüküne Dayalı Personel İhtiyacı Belirleme Yazılımı kullanılarak il bazında ve ülke genelinde ihtiyaç duyulan aile hekimi ve aile sağlığı elemanı sayısı hesaplandı.
Çalışma sonucunda işyüküne dayalı olarak hesaplanan aile hekimi ihtiyacı 23 bin 83 olarak belirlendi ve ülkemizde 3 bin AH açığı bulunduğu saptandı. Türkiye genelindeki hesaplamalarda mevcut ASE sayısının 19 bin 527, işyüküne dayalı ihtiyacın 25 bin 920 olduğu belirlendi.
Rapora göre ülkemizde ASE açığı 6 bin 393. ASE ihtiyaçlarının AH ihtiyaçlarından yaklaşık yüzde 12 daha fazla olması gerektiği vurgulandı.
İşyükü oranları incelendiğinde 0,6’lık işyükü oranı ile Yalova en fazla işyüküne maruz kalan il, Hakkari ise 3,9’luk işyükü oranı ile en az işyüküne maruz kalan il oldu.İş yüküne dayalı hesaplamalara göre Yalova için gereken AH sayısı 85 iken mevcutta 54 AH görev yapıyor. Hakkari’de ise iş yüküne dayalı olarak 13 AH’ye ihtiyaç duyulurken bu ilde 50 hekim görev yapıyor.
RAPORA GÖRE İLLERE GÖRE AİLE HEKİMLERİ İHTİYACI
İller Mevcut İhtiyaç Fark
ADANA 595 896 - 301
ADIYAMAN 166 148 18
AFYON 193 235 - 42
AĞRI 142 65 77
AKSARAY 108 127 -19
AMASYA 94 113 -19
ANKARA 1260 1441 -181
ANTALYA 552 747 -195
ARDAHAN 30 19 11
ARTVİN 50 35 15
AYDIN 283 336 - 53
BALIKESİR 321 404 - 83
BARTIN 59 76 - 17
BATMAN 136 99 37
BAYBURT 24 18 6
BİLECİK 59 56 3
BİNGÖL 65 37 28
BİTLİS 79 49 30
BOLU 79 84 - 5
BURDUR 78 94 - 16
BURSA 720 922 - 202
ÇANAKKALE 131 198 - 67
ÇANKIRI 50 49 1
ÇORUM 164 154 10
DENİZLİ 269 417 - 148
DİYARBAKIR 405 384 21
DÜZCE 91 116 - 25
EDİRNE 104 148 - 44
ELAZIĞ 163 121 42
ERZİNCAN 68 56 12
ERZURUM 232 156 76
ESKİŞEHİR 216 237 - 21
GAZİANTEP 452 575 - 123
GİRESUN 119 137 - 18
GÜMÜŞHANE 41 35 6
HAKKARİ 50 13 37
HATAY 391 542 - 151
IĞDIR 52 44 8
ISPARTA 126 138 - 12
İSTANBUL 3447 4092 - 645
İZMİR 1130 1548 - 418
K.MARAŞ 288 278 10
KARABÜK 66 79 - 13
KARAMAN 73 76 - 3
KARS 75 54 21
KASTAMONU 99 99 0
KAYSERİ 359 370 - 11
KİLİS 34 47 - 13
KIRIKKALE 83 94 - 11
KIRKLARELİ 94 130 - 36
KIRŞEHİR 65 54 11
KOCAELİ 422 567 - 145
KONYA 561 663 - 102
KÜTAHYA 168 214 - 46
MALATYA 203 179 24
MANİSA 385 408 - 23
MARDİN 192 153 39
MERSİN 447 655 - 208
MUĞLA 235 351 - 116
MUŞ 104 52 52
NEVŞEHİR 85 111 - 26
NİĞDE 99 116 - 17
ORDU 184 222 - 38
OSMANİYE 140 152 - 12
RİZE 92 111 - 19
SAKARYA 244 264 - 20
SAMSUN 354 419 - 65
SİİRT 75 46 29
SİNOP 58 72 - 14
SİVAS 168 181 - 13
ŞANLIURFA 452 335 117
ŞIRNAK 105 57 48
TEKİRDAĞ 222 311 - 89
TOKAT 166 165 1
TRABZON 218 276 - 58
TUNCELİ 24 11 13
UŞAK 104 119 - 15
VAN 236 131 105
YALOVA 54 85 - 31
YOZGAT 128 107 21
ZONGULDAK 172 107 65
