100 yaşını görmenin sırları

100 yaşındaki 85 yıllık evliler Şefika-Hüseyin Akıncı çifti Başbakan Erdoğan'ın hediye ettiği battaniyeyi sandığında saklıyor. Zeliha ve Fatma kardeşler doğdukları evde yüzyıldır teknolojiden uzak mutlu bir hayat sürüyor.

'100 Yaşı Devirmenin Sırları' yazı dizisinin sergisini açan gazeteci Esra Tüzün, 'Anadolu'da yüz yaşını geçmiş 33 bin kişi var. Hepsi taş devri diyetiyle besleniyor ve beş vakit namaz kılıyor.' diyor.

William Shakespeare, 'Neşe ve kahkaha olduktan sonra varsın kırışıklıklar gelsin.' der. Türkiye'de 100'üne merdiven dayayan ve yüzündeki kırışıklıklara aldırmadan gönül rahatlığıyla gülen binlerce insan var. İnanmazsınız ama Akdeniz Üniversitesi Gerontoloji bölümünün araştırmalarına göre ülkemizde 100 yaşını deviren 33 bin kişi bulunuyor.

Anadolu'daki yaşlıların en önemli özellikleri hayatın içinde olmaları, gülüp eğlenmeleri, karanlık, kuytu bir köşede ölümü beklememeleri. Sabah Gazetesi Sağlık Editörü Esra Tüzün, geçtiğimiz ay hayatın içindeki bu insanlara mercek tutmuş, 100 yaşını görenlerle ilgili bir yazı dizisi hazırlamıştı.

Tüzün; yaşantıları, inanışları, hayata bakış açıları ve tabii ki sağlıklı bünyeleriyle hepimize örnek teşkil edecek 25 ismi 100 Yaşı Devirmenin Sırları başlıklı sergisine taşıdı. İçlerinde kimler yok ki! Elinden dört şişi hiç düşürmeyen Halime Teyze (109), Kahramanmaraşlı doksan yıllık berber Ali Yılmaz (103), doğal olmayan hiçbir lokmayı ağzına koymayan Mehmet Dede (121), yoğurtsuz sofraya oturmayan Hatice Nine, Türkiye'nin en yaşlısı Nuri Dede (125)... Kimi elinde bastonuyla güç gösterisi yapmış, kimi bahçesinde yetiştirdiği güllerin içinde objektiflere poz vermiş. Hepsi içten, doğal, gülümseten insanlar.

EsraTüzün, yaşlılar projesine dört ay önce başlamış. Yabancı bir ajansın 'Genetik mi, sosyal çevre mi yüz yaşına gelmede daha etkili?' haberini görüp araştırmaya koyulmuş. Türkiye'deki yaşlıların haritasını çıkaran Akdeniz Üniversitesi'yle bağlantıya geçmiş. Gidebileceği noktaları belirledikten sonra İstanbul'a en yakın illerden başlayarak Anadolu'yu keşfe koyulmuş. Arabaların çıkamadığı yaylalara yürüyerek gitmiş, eşini yanına alarak belde bucak dolaşmış. Tüzün, dört ay içerisinde Türkiye'nin her tarafını gezdiğini söylüyor. Zaten bu süre zarfında başka hiçbir haber ile uğraşmamış.

'100 yaşını deviren insanların temel özellikleri nelerdir?' diye soruyoruz kendisine. Sergideki fotoğrafları gösterip cevap veriyor: "Taş devri diyeti yapıyorlar. Hayatın içindeler, yükseklerde yaşıyorlar, hırslı değiller, paylaşmayı çok seviyorlar, su ya da deniz gören yerde yaşıyorlar, alkol ve sigara kullanmıyorlar, çok inançlılar, istisnasız hepsi beş vakit namazını kılıyor. Hemen hepsi sıkıntılar içinde büyümüş, dünya savaşlarını, Cumhuriyet'in kuruluşunu, darbeleri dünya gözüyle görmüş. Öyle el bebek gül bebek yaşamamışlar. Açlık çekmişler, çocuklarını, torunlarını kaybetmişler. Altı aylık askerlik kısalmalı diye konuşulurken onlar üç yıl askerlik yapmış. Ama her şeye rağmen sağlıklı bir şekilde bugünlere gelebilmişler."

Taş Devri diyeti nasıl yapılıyor?

Taş devri diyeti yapan yüzyıllık çınarlarımız ilk insanın beslenme modelini örnek alıyor. Zeytinyağı, sucuk, pastırma, süt ürünleri kullanıyor; un, şeker ve tahıl ürünlerini ağızlarına koymuyorlar. Taş devri insanın bol bol yediği böbrek, yürek, kokoreç ve işkembenin yanı sıra taze meyve, sebze tüketiyorlar. nüne gelen sütü içmiyorlar. Sadece ekşiyen, kesilen ve kaymak bağlayan sütleri içiyorlar. Bir de her gün mutlaka 2-3 tane yumurta yiyorlar. Köy tavuğu ve yalnızca yüzeyde yaşayan balıkları yiyor; mısır, ayçiçeği ve konalı yağları kesinlikle yemiyorlar. Günde 8 bardak su içilmesi bu diyetin olmazsa olmazı. Günde iki diş sarımsak, bir baş kuru soğan, 1-2 tatlı kaşığı zerdeçal tozu ise diyetin ana maddesi.

İSMAİL ŞİMŞEK, İZMİT (101)

MUSTAFA HACIKUNDAKÇI, NAZİLLİ, (103)

HATİCE AKTAŞ, NAZİLLİ (102)

Kimlerin 100'ü gülüyor?

Günde 15 dakika güneşlenen

Az yiyen, kilosunu sabit tutan

Günde 7 saatten fazla uyuyan

400 metreyi beş dakikada yürüyen

Bedenine aşırı yüklenmeyen

Alkol ve sigara kullanmayan

Güne kahvaltıyla başlayan

Günde bir kase yoğurt yiyen

Bol bol balık, bakliyat ve tahıl tüketen

Bahar vitaminleri tüketen

Ailelerine düşkün olan

Gürültüden uzak duran

Geç doğum yapan

Esra Tüzün, 100 Yaşı Devirmenin Sırları yazı dizisinden sonra fotoğraf sergisi açtı.

Başbakan'ın gönderdiği battaniyeleri saklıyor

Yazı dizisi yayına hazırlanırken 100'ünü deviren iki kişi vefat etmiş. Esra Hanım, onlara ne yazıda ne de sergide yer vermiş. Bir de yazı yayınlandığında günde 80 basamak inip çıkan Bekir Dede (103) hastaneye kaldırılmış. Kaymakam aracılığıyla dedeye ulaşan gazetecinin aldığı cevap gülüşmelere yol açıyor: 'Su içmeyi unutmuşum kızım. Doktorlar 110'a kadar kontratımı yaptılar. Sorun yok!' Sergide en dikkat çekici fotoğraflardan biri 100 yaşındaki 85 yıllık evliler Hüseyin ve Şefika Akıncı'ya ait. Ütüsüz gömlek giymeyen Hüseyin Dede'ye okuma yazma öğreten olmamış. Onun bu konudaki eksiğini üçe kadar okuyan Şefika Nine kapatmış. Çiftlerin hayatlarındaki en özel an Başbakan Erdoğan'ın eşi Emine Hanım ile evlerini ziyaret etmesi. Şefika Nine, Başbakan'ın gönderdiği battaniyeleri sandığında, çamaşır makinesini tek odalı evin başköşesinde saklıyormuş.

Sırası gelmişken Zeliha ve Fatma Toy kardeşleri de anlatalım. Hiç evlenmeden yüz yaşını deviren ve doğdukları evde yalnız yaşayan kardeşlerin evine bugüne kadar teknolojiye dair hiçbir şey girmemiş: Televizyon, buzdolabı, telefon yok. Yüz yıl önce şekerlik neredeyse bugün de aynı yerde. Sergi ayın 21'ine kadar Üsküdar Capitol AVM'de görülebilir.