Anayasa, sağlık hakkıyla ilgili temel ve çağdaş ilkeleri içermelidir
Yeni Anayasanın yazımı aşamasına geçildiği bugünlerde akademisyen bir hekim olarak, aşağıdaki temel ve çağdaş ilkelerin Anayasanın sağlıkla ilgili maddelerinde vurgulanması gerekliliğini TBMM ve kamuoyumuz ile paylaşmak istiyorum. Şöyle ki:
• Her bireyin SAĞLIK HAKKI’na sahip olduğu vurgulanmalıdır.
• Bu kapsamda herkesin sağlıklı doğup, sağlıklı kalabilmesi; sağlığını koruyup geliştirebilmesi; daha sağlıklı bir dünyada yaşayabilmesi; hastalık veya sakatlığın oluşması durumunda kaybettiği sağlığını en kısa zamanda, mümkün olabildiğince en yüksek seviyede, en konforlu ve saygın bir biçimde geri alabilmesi; bu mümkün olamadığında ise, hastalığına karşın yaşam kalitesini koruyabilmesi; bu da elde edilemezse insan onuruna yakışır biçimde ölebilmesi için gereksinim duyacağı her türlü destek ve hizmete kolayca ulaşabilmesinin ve sağlık hakkıyla ilgili evrensel standartların uygulamaya geçirilmesinin Devletin görev ve sorumluluğu altında olduğu vurgulanmalıdır.
• Bireylerin Sağlık Hakkını kullanabilmeleri için Devletin neslin korunması, doğal çevrenin korunması, gıda güvenliği, trafik güvenliği, radyasyon güvenliği, iş ve çalışma güvenliği, iş bulma ve yeterli gelir elde etme, dengeli beslenme, uygun barınma koşulları, zararlı alışkanlıkların kontrolü, koruyucu hekimlik ve aşılama; kapsamlı ve ulaşılabilir sağlık hizmetleri, eğitim, sağlık eğitimi ve danışmanlığı gibi konularda gereken tedbirleri alacağı ve vatandaşları için eşit fırsatlar oluşturacağı vurgulanmalıdır.
• Sağlık hizmetinin, hastalara hakkaniyetle ve onurlu bir biçimde sunulacağı vurgulanmalıdır.
• Kişisel güç ve imkanlarına bırakılmaksızın, her hastanın, ihtiyacı olan sağlık hizmetine kolayca ulaşabilmesi ve olabildiğince sağlığına kavuşabilmesi için gereken toplumsal desteği arkasında hissedeceği organizasyonların, sosyal adalet anlayışıyla Devletçe yapılacağı vurgulanmalıdır.
• Sağlığa ayrılan kaynakların etkin ve verimli kullanılmasının ve sağlık hizmetleri sunumunda kalitenin yükseltilmesinin esas olmakla birlikte; sağlık hizmetlerinin tümüyle piyasa koşulları içerisinde verilemeyeceği; sağlıkta çıktıların sadece ekonomik bedeller üzerinden hesaplanamayacağı ve sağlık hizmetlerinin insani yönünün göz ardı edilemeyeceğine vurgu yapılmalıdır. Bu kapsamda sağlık hizmetlerinin, toplumun tüm ihtiyaçlarını karşılayacak; herkes tarafından kolayca ulaşılabilecek; maliyet-etkin ve kanıta dayalı olarak planlanıp yürütüleceği belirtilmelidir.
• Sağlıkta tüm karar alma ve icra mekanizmalarının, sağlık hizmetinden yararlanacak olanların ihtiyaçlarını ve koruyucu hekimliği önceleyen bir anlayışla ve ilgili tüm tarafların katkı, katılım ve memnuniyetleri sağlanarak alınması, yürütülmesi gerektiği vurgulanmalıdır.
Prof. Dr. Tevfik ÖZLÜ
Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Farabi Hastanesi Başhekimi