Tasarruf Etmeli mi ?
Ekonomi yönetiminden habersiz popülistler dışında kime sorsanız, tasarruf etmelidir yanıtını alırsınız. Gerçekten de hızla artan kamu sağlık harcamaları, Türkiye ekonomisine büyük yük oluşturmakta ve harcamaların kontrol altına alınması gereğini zorunlu kılmaktadır.
GSS Genel Müdürü’ nün Açıklamaları
Sosyal Güvenlik Kurumu Genel Sağlık Sigortası (SGK-GSS) Genel Müdürü Sayın Prof. Dr. Murat Karaşen, 12 Aralık 2011 tarihli demecinde şunları söylüyor: “Çok önemli bir yabancı danışmanlık firmasıyla çalıştay yaptık. Çalıştayda yabancılar, eğer Türkiye’ ye dışarıdan sıcak para akışı durursa, sağlık harcamalarını nasıl karşılayacağımızı sordular.”
Kilit soru, bu sorudur. Çünkü, şu anda sağlıktaki harcamaların önemli kısmı, dışarıdan alınan borçlanmalarla sürdürülmektedir. Bu para girişinde aksama olursa, sadece sağlıkta değil, diğer alanlarda da tıkanmalar olacaktır.
Peki, borç para harcayarak sağlık harcaması yapmak ne kadar akılcıdır ?
Açıkçası, bize hiç de akılcı gelmiyor ve özellikle de kamudaki savurganlığı aklımız almıyor.
Harcamaların Çoğunluğu Kamu (Sağlık Bakanlığı)’ dadır
Sağlık Bakanlığı bütçesi, 17 milyar TL civarında belirlenmiştir. Bu, her yıl ciddi şekilde artırılan bir bütçedir. Sağlık Bakanlığı, SGK’ dan da yılda 14 milyar TL civarında bir miktarı, global bütçe adıyla almaktadır. Toplamda, 31 milyar TL civarında bir kaynak kullanmaktadır. Yanlışımız varsa düzeltin lütfen.
Toplamda 45 milyar TL civarında belirtilen sağlık giderlerinin, 31 milyar TL gibi büyük bir çoğunluğu Sağlık Bakanlığı tarafından harcanmaktadır. Yani tüm sağlık harcamalarının üçte ikisi. Bu demektir ki, siz diğer harcama alanlarında ne yaparsanız yapın, sonuçta başarılı olmanız zordur. Çünkü, diğer tüm kurumların harcamalarını sıfıra bile indirseniz, Sağlık Bakanlığı harcamalarını kontrol altına almadıkça, sağlık harcamalarının üçte ikisi yerinde duruyor ve 31 milyar TL harcamanız garanti sürüyor demektir.
Sağlık Bakanlığı’ nda Tasarruf Eğilimi Var mıdır ?
GSS Genel Müdürü Sayın Prof. Dr. Murat Karaşen’ in belirttiğine ve basında yazılanlara göre, Sağlık Bakanlığı’ nın genel bütçeden alacağı pay, 2012 için ciddi miktarda artırılmış durumdadır. SGK’ dan verilecek global pay da artırılmıştır. Ayrıca, 2011 için, Sağlık Bakanlığı tarafından harcama hedeflerinin aşıldığı yazılmaktadır.
Yani, Sağlık Bakanlığı’ nın çok da tasarruf eğiliminde olmadığı anlaşılmaktadır. Hem bu yılın harcama hedefleri aşılıyor, hem de gelecek yıl harcama bütçeleri artırılıyor.
Bu halde, Türkiye’ nin işi zor görünmektedir. Tasarruf etme zorunluluğu bulunan sistemin, en büyük harcama örgütü hem harcama hedeflerini aşıyor, hem de önümüzdeki yılın harcama bütçesini artırıyor. Yani Sağlık Bakanlığı cephesinden harcamaları kısma yönünden çok da olumlu sinyaller gelmiyor. İnşallah yanılırız.
Ancak gördüğümüz kadarıyla, Sağlık Bakanlığı üst yönetiminin yaklaşımları, genelde harcamaları artırmaya yönelik görünmektedir. Mevcut yapılanmayla, tasarruf yapmaları da zor görünmektedir. Bunun için, köklü bir zihniyet ve kadro değişikliği zorunlu görünmektedir.
Tek Umut SGK’ dadır
Harcamalardan en çok canı yanan SGK’ dır. Çünkü tüm harcamalar, sonuçta SGK bütçesine yüklenmektedir. Harcayıcı kurumlara, “Daha az harcayın” demekle sorunun çözülemeyeceği ortadadır. Bu durumda, SGK, koyacağı kurallarla harcamaları azaltmaya çalışacaktır. İlaçta yaptığı kısıtlamalar, ödeme kapsamındaki ilaç sayısının azaltılması, suistimali önlemek ve giderlere kullanıcıların da katılması yönünden, katkı paylarının artırılması gibi önlemler, giderleri azaltacaktır. Bunun dışında, diğer işlemlerde de kapsam dışı işlemler yanında, değişik oranlarda katılım payları düşünülebilir. SGK’ nın, başka çaresi bulunmamaktadır.
Ancak, SGK ne yaparsa yapsın, en büyük harcayıcı kurum olarak, eğer Sağlık Bakanlığı tasarrufa inanmazsa ve bu yöndeki çabalara yeni bir zihniyetle tepeden tırnağa katılmazsa, bu yöndeki çabaların boyutu yine de sınırlı kalacaktır.
Bu nedenle, Sağlık Bakanlığı’ nın sağlıkta tasarruf ve harcamalar yönünden tepeden tırnağa yeniden ele alınmasında yarar ve zorunluluk görünmektedir.
14.12.2011
Dr. Paşa Göktaş