SAYIŞTAY, SOSYAL GÜVENLİK KURUMUNUN 2012 YILI MALİ RAPORUNA OLUMSUZ DENETİM GÖRÜŞÜ VERDİ!
Sayıştay Başkanlığı tarafından hazırlanan SGK 2012 yılı mali denetim raporunda;
‘’Sosyal Güvenlik Kurumunun 2012 yılına ilişkin mali rapor ve tablolarının açıklanan nedenlerden dolayı doğru ve güvenilir bilgi içermediği; gelir, gider ve mallarına ilişkin hesap ve işlemlerinde mali rapor ve tabloları etkileyecek düzeyde kanuna ve diğer hukuki düzenlemelere aykırılıklar bulunduğu kanaatine varılmıştır’’ denilmektedir. Tüm bu nedenlerle Sayıştay, Kurumun 2012 yılı mali rapor ve tablolarına olumsuz denetim görüşü vermiştir.
Denetim görüşünün dayanakları olan ve Sayıştay raporunda yer verilen toplam 32 bulgudan 21’inde belirtilen bu hususlara Sosyal Güvenlik Kurumu katılmakta ve 2013 yılından itibaren gereğinin yapılacağı belirtilmekte ancak 11 bulguda ise belirtilen hususlara iştirak etmemektedir.
Denetim görüşünün dayanaklarını oluşturan ve raporda yer verilen 32 bulgudan bir kısmı şunlardır;
1- Sağlık Hizmet Sunucularının (SHS), SGK ile yapılan sağlık hizmeti alım sözleşmesine ve mevzuata aykırı olarak vatandaştan belirlenen orandan fazla ilave ücret aldığı tespit edilmiştir. Sözleşme ve mevzuat hükümlerine aykırı davranan bu özel sağlık hizmet sunucularına idari para cezalarının uygulanmadığı görülmüştür
2-Bazı ilaçların bedellerinin ödenmesi için gerekli olan sağlık raporlarının bizzat hekimin hastayı muayenesi sonucu düzenlenmesi gerekmektedir. Ancak yapılan incelemede, son bir ay içinde raporu düzenleyen sağlık kurumuna hiç gitmemiş (diğer bir deyişle MEDULA Sisteminde hiç takip almamış ) sigortalılar adına 2012 yılında toplam 62.919 adet sağlık raporunun düzenlendiği görülmüştür. Bu raporlar kullanılarak kurumla sözleşmeli eczanelerden ilaç temin edilmiş ve bu ilaçların bedelleri Kurum tarafından karşılanmıştır.
3- Aynı gün içinde bazı özel sağlık kuruluşlarının bünyelerinde bulunan yoğun bakım yatak sayısından daha fazla sayıda tanıya işlem puanı üzerinden yoğun bakım hizmetinin faturalandırıldığı görülmüştür. Tanıya dayalı işlem puanı üzerinden SGK’ ya faturalanan yoğun bakım hizmetlerine ilişkin işlemlerden 34.144 adedinin kapasite fazlası olduğu tespit edilmiştir.
4- Kurumla sözleşmeli özel SHS’lerden bazılarının her bir hekim için belirlenen günlük azami 60 muayene sınırına uymadığı, bu sınırı aşan hastalara ait işlem bedellerinin Kuruma fatura edildiği ancak söz konusu işlemler için sözleşmenin öngördüğü cezanın uygulanmadığı görülmüştür.
5- Tıbbi Malzeme Temini ve Ödeme esaslarında yapılan inceleme ve analizde;
- Özel SHS’ler için uygulanan Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Ulusal Bilgi Bankası (TİTUBB) kayıtlarındaki son bir yıl içerisindeki en düşük 5 fiyat kuralına Sağlık Bakanlığı ile devlet üniversitesine bağlı hastanelerde uyulmadığı,
-SHS’lerce MEDULA sistemine olması gerekenden daha yüksek birim fiyatlı farklı SUT kodlarından tıbbi malzeme girişleri yapıldığı,
-SHS’lerce kullanılıp MEDULA sistemine girişi yapılan ve kuruma fatura edilen tıbbi malzemelerden bir kısmında fiyat kontrolünün sistem tarafından ya hatalı yapıldığı ya da hiç yapılmadığı görülmüştür.
6- 2012 yılı hastane ödemelerine ilişkin yapılan incelemelerde; bazı hastanelerin kullandıkları ilaçları Kuruma fatura ederken %3,5 oranındaki eczacı indirimini uygulamadıkları, bunun sonucu olarak ta kurum tarafından söz konusu hastanelere hatalı ödeme yapıldığı görülmüştür.
7-Kurumun prim ve diğer alacaklarının zamanaşımına uğratıldığı tespit edilmiştir.
8- İşverenlerin istihdam ettikleri kişilerin hizmet ve prime esas kazançlarını eksik veya hiç bildirilmemesi sonucu kurumun prim kaybı meydana gelmiştir.
9-4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunundan prim teşviki hükümlerinden faydalanan işverenlere, kanunun ilgili maddelerine aykırı olarak (yaş sınırı, ilave istihdam şartı, işe giriş tarihi, yararlanma süresi) yersiz prim indirimi uygulandığı görülmüştür.
10- 5510 sayılı Kanunun “Kurumca verilecek idari para cezaları” başlıklı 102 inci maddesinde belirtilen durumlarda, kurum tarafından işverenlere Kanun maddesi kapsamında idari para cezası uygulanması gerekirken söz konusu idari para cezalarının uygulanmadığı görülmüştür.
11-Yaşlılık aylığı bağlanmış ancak çalışmaya devam eden kişilerden % 15 Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) kesintisi yapılmadığı görülmüştür.
12-Spor kulüpleri sözleşme imzaladıkları bazı sporcu ve teknik adamlarla ilgili olarak SGK’na hizmetlerinin hiç bildirilmediği, bazılarının ise kazançlarının eksik bildirildiği bu nedenle kurum zarara uğratıldığı anlaşılmıştır.
13-Dizi oyuncuları 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin 1 inci fıkrasının a bendi kapsamında sigortalı olarak tescil edilmeleri gerektiği halde, oyuncuları 4/a sigortalı olarak göstermedikleri bu kişileri Bağ-Kur sigortalısı gibi gösterdikleri tespit edilmiştir.
14-Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) tarafından düzenlenen meslek edindirme, geliştirme ve değiştirme eğitimine katılan kursiyerlerin bir aylık kısa vadeli sigorta kolları priminin yatırılmadığı görülmüştür.
15- Prim ödeme yükümlüsü konumunda bulunan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığından olan alacakların takibinde tahakkuk esaslı muhasebe sistemine uygun gelir tahakkukunun yapılmadığı görülmüştür.
16- Kurum prim borcu ve diğer alacaklarına karşı kamu kurumları ile özel ve tüzel kişilerden devraldığı 68 adet taşınmaz üzerinde yapılan incelemede, taşınmazların Kurum tarafından muhasebe standartlarına uygun olarak kayıt altına alınmadığı görülmüştür.
17- Kurum taşınmazlarının üçüncü kişiler tarafından kullanılması karşılığında bedel alınması ve mali tablolarda gösterilmesi gerekir. Bursa İlinin, Nilüfer, Yıldırım ve Kestel İlçelerinde bulunan toplam 40 adet taşınmazın, sosyal güvenlik prim borçlarından mahsup edilmek üzere Kuruma satılmasına rağmen, taşınmazların halen satın alınan şirketler (A Firması ve B Firması) tarafından bedelsiz olarak kullanılmaya devam edildiği belirlenmiştir.
18- Adalet Bakanlığı tarafından tutulan UYAP sisteminden alınan kesinleşmiş yargı kararlarına ait verilerle aylık ödenemeyecek hak sahiplerine ölüm aylığı ödendiği görülmüştür.
19-Kurumun noksanları takip etmeyerek herhangi bir şekilde kaybolan nakit ve diğer dönen varlıklarla ilgili sorumluluk tesis ettirmediği tespit edilmiştir.
20-Sorunların kaynağı, Kurum hesaplarının hatalı kullanılması, yeterli, anlaşılır, tam, hesap verebilirlik ve şeffaflığı sağlayacak seviyede detaylı hesap planının oluşturulmamış olması ve MOSİP programını kullanan kişilerin muhasebe bilgilerinin zayıf olması sorunların temel kaynağıdır. Bu durumun, Kurum mali tablolarının bir bütün olarak hatalı olmasına, kıyaslamaya imkân vermeyecek şekilde hazırlanmasına ve mali tablolar içerisinde yer alan birçok kalemin de gerçeği yansıtmamasına neden olduğu görülmüştür.
SONUÇ OLARAK; Sayıştay Başkanlığı tarafından yapılan denetimde, Türkiye’nin en büyük bütçeli kurumu olan Sosyal Güvenlik Kurumunun 2012 yılına ilişkin mali rapor ve tablolarının doğru ve güvenilir bilgi içermediği; gelir, gider ve mallarına ilişkin hesap ve işlemlerinde, kanun ve diğer hukuki düzenlemelere aykırılıklar bulunduğunu tespit edilmiş ve buna bağlı olarak ta Kurum’un 2012 yılı mali rapor ve tablolarına olumsuz denetim görüşü verilmiştir. Raporda yer verilen toplam bulgulardan kurumun 5.077.584.436,07 TL zarara uğratıldığı belirtilmektedir.
Sayıştay raporunda yer verilen olumsuz değerlendirmeye neden olan bulgulardan biri MEDULA ve MOSİP sisteminden (yazılım programından), kaynaklandığı görülmektedir.5 yıl önce veri toplayan, provizyon sorgulayan WELF elektronik kayıt sorgu sistemi kaldırılmış, yazılım şirketlerine yüklüce paralar ödenerek MEDULA sistemine geçilmiştir. Sayıştay inceleyicilerinin tespit ettiği eksiklik ve bulgular nedense yöneticiler tarafından yazılım sistemi üzerinden giderilmemiş ve kurum yüklü miktarda zarara uğratılmıştır.
Rapordaki bulgulara göre Kurumun zarara uğratılmasında en önemli rol, yöneticiler, işverenler ve sağlık hizmet sunucularına aittir.
İşverenlerin Kurumu prim kaybına uğratması, kanuna aykırı davranan işverenlere uygulanması gereken idari para cezalarının uygulanmaması, işverenlere prim teşvik hükümlerinden yersiz prim indirimi yapılması Kurumun hatalı ödeme ve eksik tahakkuk yapmasına yol açmıştır.
Ayrıca sağlık hizmet sunucularının tıbbi malzemelerin temin ve fatura edilen sözleşme ve mevzuat hükümlerine uymaması, vatandaştan belirlenen orandan fazla ilave ücret alması, sağlık tesisine hiç gitmeden ilaç sağlık raporu düzenlenmesi, yoğun bakım yatak sayısından daha fazla sayıda işlem puanı üzerinden yoğun bakım hizmetinin faturalandırması, muayene sınırını aşan hastalara ait işlem bedellerinin kuruma fatura etmesi ve söz konusu işlemler için sözleşmenin öngördüğü cezaların uygulanmamasının Kurumun zarara uğramasına neden olduğu görülmüştür.
| RAPORDA BULUNAN SGK'YI ZARARA UĞRATAN BULGULAR | MİKTAR |
| İşverenlerin kurumu prim kaybına uğratması | 2.287.054.698,16 TL |
| Kurum alacaklarının zaman aşımına uğratılması | 1.978.649.098,36 TL |
| Kanuna ve yönetmeliklere uymayan işverenler ve SHS’na uygulanması gereken idari para cezalarının uygulanmaması | 434.315.748,05 TL |
| Tıbbi malzemelerin temini ve fatura edilmesinde sözleşme ve mevzuata uyulmaması | 227.995.366,08 TL |
| Prim teşvik hükümlerinden işverenlere yersiz primi indirimi yapılması | 79.620.369,35 TL |
| Diğerleri | 62.095.156,57 TL |
| Hatalı Ödeme | 7.853.999,50 TL |
| TOPLAM | 5.077.584.436,07 TL |
Hazırlayan; Dr. Ergün DEMİR, Dr.Güray KILIÇ
Tanımlar;
* Sağlık Hizmet Sunucusu(SHS),SGK’nun sağlık hizmeti almak için sözleme veya protokol imzaladığı sağlık kuruluşları ( Özel Hastaneler, Tıp, Dal Merkezleri, Üniversite Hastaneleri, Sağlık Bakanlığına bağlı Resmi Hastaneleri içerir )
*MEDULA Genel Sağlık Sigortası ile sağlık tesisleri arasında, sağlık tesislerinin iç süreçlerine müdahale etmeksizin fatura bilgisini elektronik olarak toplamak ve hizmetlerin ödenmesini gerçekleştirmek için oluşturulmuş kamu hastaneleri, üniversite hastaneleri, özel hastaneler, özel tanı merkezleri, özel tedavi merkezleri ve eczaneler tarafından kullanılacak şekilde geliştirilmiş bütünleşik sistemdir.
*MOSİP, SGK’nın tüm mali yönetim ihtiyaçlarını karşılayan, Mali Yönetim Otomasyon Sistemi.