Radyoterapi Nedir?
Radyoterapi, kanserli hastaların tedavisinde en etkili yöntemlerden biridir. Basitçe ifade edersek, radyoterapi tümörlere tedavi amacıyla yüksek enerjili ışın uygulamasıdır. Yalnızca kanserli tümörlere değil bazen kanser olmayan iyi huylu tümörlere de uygulanabilir.
Radyoterapi kanserli hücrelerin büyümesini, üremesini engeller ve normal dokulara yayılmasını önler. Çoğu durumda, radyasyon tedavisi tümörü tam olarak yok edebilmektedir.
Radyoterapi bazen ilaç tedavisi (kemoterapi) ile birlikte, bazı hastalarda cerrahi müdahale öncesi tümörü küçültmek amacıyla, bazı hastalarda ise cerrahiden sonra kalan kanser hücrelerini çoğalmadan yok etmek için kullanılır.
İnternal (dahili) Radyoterapi:
Kanserli hücrelerin bulunduğu yere doğrudan ışın verebilmek için, vücudun içine küçük bir radyoaktif malzemenin (implant) yerleştirilmesidir.
Eksternal (harici) Radyoterapi:
Radyoterapinin en sık kullanılan şeklidir. Radyasyon cihazı, yüksek enerjili ışınları tümör ve çevresindeki dokulara doğrudan gönderir
Eksternal radyoterapi ilgili olarak şu önemli bilgileri dikkatinize sunarız:
*Radyoterapi ağrı vermeyen bir işlemdir ancak her bir seans süresince tamamen hareketsiz durmalısınız
*Çevrenizdeki insanlara ışın yaymazsınız, bu konuda kaygılanmayın.
*Tedavi süresince normal hayatınızı sürdürmenizi öneriyoruz
*Başa ya da omuz bölgesine radyasyon uygulanmadıkça çoğu hastada saç kaybı görülmemektedir.
Tedavi Ekibi:
Radyasyon Onkoloğu : Radyoterapi üzerine uzun yıllar eğitim görmüş doktordur. Sizi muayene ederek vücudunuzun hangi bölgesine ne kadar radyoterapi uygulanacağına karar verir. Tedavi süresince sizi haftada bir kez muayene edecek, takip edecek ve tümördeki değişiklere bağlı olarak tedavinizde gerekli değişiklikleri yapacaktır. Radyoterapi süresince karşılaştığınız yan etkileri ve bunlara bağlı şikayetlerinizi mutlaka doktorunuza bildirin. Bu yan etki ve şikayetlerinize yönelik gerekli tedaviler yapılacaktır.
Tedaviler tamamlandıktan sonra da sizi radyasyon onkoloğunuz düzenli aralıklarla takip edecektir.
Radyasyon Fizikçisi: Radyoterapi planlamasında ve uygulamasında Radyasyon Onkoloğuyla birlikte çalışır.
Radyoterapi Teknikeri: Radyasyon tedavisi cihazlarını kullanmak üzere yüksek öğrenim görmüş deneyimli elemanlardır. Tedavi esnasında odada sizinle birlikte kalmazlar ancak kapalı devre ekrandan sizinle devamlı iletişim halindedirler. Tedavi pozisyonunuzu ayarlar, cihazı çalıştırırlar. Tedavi doğruluğunu değerlendirme amacıyla filmler çekerler.
Onkoloji hemşiresi: Tedaviniz süresince sizinle görüşür, tansiyonunuzu ve ağırlığınızı ölçer. Aldığınız tedaviye göre radyasyonun sık görülen yan etkileri, tedavi süresince yapmanız ve yapmamanız gerekenler konusunda sizi bilgilendirir. Doktorlarınızla sıkı bir iletişim halinde sorunlarınızı çözmeye çalışacaktır. Herhangi bir sorununuzda öncelikle hemşirenize bilgi veriniz.
Sekreter: Kliniğimize başvurduğunuz zaman ilk görüşmeniz gereken kişidir. Sorunlarınızla ilgili olarak sizi yönlendirir ve size yardımcı olur. Doktorunuzla görüşmeniz için randevunuzu düzenler. Hastane dosyalarınızı temin eder. Sağlık güvencenize uygun şekilde sevk ve tedavi ücretleri ile ilgili bilgi verir. İstenen tetkiklerin bilgisayar kaydını yapar ve sonrasında yapılması gerekenler için yol gösterir. Radyasyon tedavisi başlama kararı alındıktan sonra size özel radyasyon tedavisi dosyası düzenler.
Değerlendirme ve radyoterapi uygulanması kararı:
Dosyanız, filmleriniz, test sonuçlarınız doktorlar tarafından incelenir. Muayene yapılır, gerekli testler yapılır, gerekli görülürse bazı testler yeniden istenebilir.
Ayrıntılı değerlendirme sonrasında doktorlarınız size radyasyon tedavisi uygulamaya karar verirse tedavi planlaması ve simülasyon için randevu verilir. Doktorunuz tarafından size uygulanacak radyasyon tedavisinin yan etkileri anlatılır ve tedavi planlanır. Bu aşamada sormak istediğiniz her soru tüm açıklığı ile ve anlaşılır bir dille cevaplanacaktır. Size kolaylık ve rahatlık sağlayacaksa bir yakınınız bu görüşme sırasında yanınızda bulunabilir.
Bilgilendirilmiş Onam Formu:
Bilgilendirilmiş Onam Formu size uygulanacak radyasyon tedavisi konusunda bilgilendirilmenizi sağlar ve tedavinin kolayca uygulanabilmesi için yardımcı olur.
Randevular:
Randevu saatinize özen göstermeniz tedavi planlama aşamalarının aksamadan ilerleyebilmesi için önemlidir. Kimi zaman beklenmedik durumlar ve tedavi planlamasında bir takım aksaklıklarla buna bağlı bir takım gecikmeler olabilir. Anlayışınız için teşekkür ederiz.
Tedavi Planlaması ve Simülasyon:
Radyasyon tedavisi ekibi tarafından sizin hastalığınıza özel bir tedavi planlaması yapılacaktır. Bu planlamanın önemli bir kısmı similatör olarak adlandırılan bir cihaz yardımıyla yapılır. Bu cihazda tedavi edilecek alanlar belirlenir. Hesaplamaların yapılmasında diğer tedavi planlama cihazları kullanılır. Simülasyon sırasında radyasyon tedavisi amaçlı ışın verilmez.
Hastalığın Özelliğine Göre Uygulanacak İşlemler:
- Teknikerler, tedavi sırasında vücudun sabit kalmasını ve her gün aynı pozisyonda ve hassas doğrulukta radyasyon almanızı sağlamak amacıyla özel plastik veya flasterlerden immübilizasyon aletleri yapabilir.
- Tedavi uygulanacak alanda cilt üzerine özel bazı kalemlerle işaretler çizilecektir. Lütfen tedavi süresince bu çizgileri yıkamayın ve silindiği takdirde mutlaka tedavi teknikerine iletin, kendiniz kesinlikle çizmeye çalışmayın.
- Tedavi sırasında, hastalık bulunmayan normal dokularınızı ve organlarınızı korumak amacıyla özel kurşun bloklar kullanılır. Tedavi cihazları tamamen güvenli olup sadece çizimle belirlenen alana planlanan radyasyon uygulanacaktır. Simülasyondan sonra doktorunuz durumu değerlendirmek ve uygun radyasyon dozunu belirlemek için zamana ihtiyaç duyacağından ve tedavinizin planlandığı cihazda randevu olanağı olmayabileceğinden, tedavinin başlaması birkaç gün gecikebilir.
Tedavi Süreci :
Hastalığınıza göre değişmekle birlikte, radyasyon tedavisi genellikle birkaç hafta süresince ve haftada 5 gün verilecektir. Doktorunuza tedavinin ne kadar sürebileceğini sorabilirsiniz.
Tedavi süresince doktorlar tarafından en az haftada bir kez yapılacak muayenelerde, tartılacaksınız ve kan sonuçlarınız değerlendirilecektir. Bu muayeneler, sizin ve aileniz için doktorunuza soru sorma fırsatı yaratır. Bu süre dışında doktorunuzu görme isteğinizi teknikerlere ve hemşirelere bildiriniz.
Randevu gününüzde kliniğimize geldiğinizde, her zaman tedavi gördüğünüz cihazın teknikerine hazır olduğunuzu bildiriniz. Normal tedavi süresi 15 dakikadan daha kısa sürmesine rağmen lütfen kliniğimizde 1 saatten fazla kalabileceğinizi hesaplayarak geliniz.
Eğer randevunuzdan yarım saat sonra henüz tedavi için çağrılmadıysanız, durumu sekretere bildiriniz.
Tedavi: Tedavi ağrı vermeyen bir işlemdir. Ancak tedavi masasında hareketsiz durmanız gerekmektedir. Tedavi cihazı tümöre değişik açılardan radyasyon verebilmek için çevrenizde hareket edebilecektir.
Radyoterapi teknikerleri, masaya çıkmanıza, cildinizin üzerindeki işaretlere göre doğru pozisyonu almanıza yardımcı olacaktır.
Teknikerler tedavi süresince odada sizinle birlikte olmayacak ancak kapalı devre ekran ile sizi görecek, sizi duyacak ve sizinle konuşacaktır. Yakınlarınızın tedavi odasına girmesine izin verilmez.
Olası bazı yan etkiler: Bazı hastalarda hiç yan etki olmazken bazılarında görülür. Bu yan etkiler genellikle çok şiddetli değildir ve tedaviden birkaç hafta sonra kaybolur. Tedavi süresince halsizlik ve iştahsızlık olabilir. Bu nedenle mümkün olduğunca iyi dinlenmeniz ve iyi beslenmeniz gereklidir. Diğer yan etkiler vücudun ışın alan bölgesine göre değişir. Gördüğünüz yan etkiyi doktorunuza, teknikerlere ya da hemşireye söyleyin.
Kendinize İyi Bakın:
Tedavi süresince sağlığınıza özen göstermeniz oldukça önemlidir. Bu bakımdan aşağıdaki önerilerimizi dikkatinize sunarız:
Beslenme : Gücünüzü tekrar kazanmak, hasarlanmış hücrelerin tekrar onarılması için çok önemlidir. Dengeli beslenip kilonuzu korumaya çalışmanız tedaviye bağlı oluşabilecek halsizlik gibi yan etkileri azaltacaktır. Yüksek proteinli besinler sizin için özellikle gereklidir. Vücudunuzun büyük kısmı proteinlerden yapılmıştır. Bunun için ne kadar proteinli besin tüketirseniz kendinizi o kadar iyi hissedersiniz. Et, yoğurt, baklagiller, yumurta, süt, balık proteinli yiyeceklere örnektir.
Egzersiz: Radyasyon tedavisi sırasında normal yaşantınızı mümkün olduğunca devam ettirmenin yanında çok iyi dinlenin.
İlaçlar: Sürekli olarak kullandığınız ilaçlar hakkında doktorunuza mutlaka bilgilendirin.
Takip:
Tedaviniz tamamlandıktan sonra hastalığınızdaki iyileşmenin ve genel durumunuzun değerlendirilmesi amacıyla belirli aralıklarla doktorunuz tarafından kontrolllere çağrılacaksınız. Kendinizi iyi hissediyor olsanız dahi bu kontrol randevularına özenle uymanız, tedaviniz açısından mutlaka gereklidir.
Tedavinizle ilgili sorularınız için bizimle irtibat kurabilirsiniz.