Stres, sigara kullanımı ve şişmanlık gibi birçok faktör; çiftlerin çocuk sahibi olma ihtimalini olumsuz yönde etkiliyor. Normal yollarla anne-baba olamayan birçok çift, giderek gelişen tüp bebek tedavisinden yararlanıyor
Tüp bebek normal yollardan bebek sahibi olamayan çiftler için büyük umut. Bu konuda meydana gelen her gelişmenin yakından takip edilmesi de bunu gösteriyor.
Ferti-Jin Kadın Sağlığı ve Tüp Bebek Merkezi Klinik Direktörü Op. Dr. Seval Taşdemir, tüp bebek tedavisiyle ilgili tüm detayları ve merak edilenleri, "Sorularla Tüp Bebek" isimli yazı dizimizde anlattı. İşte bu konuda en çok merak edilen sorular ve cevapları:
*Kısırlık nedir?
Kısırlık, çiftlerin korunmaksızın, bir yıl süreyle düzenli bir cinsellik yaşamalarına rağmen gebe kalınamaması veya önceden gebelik oluşmasına rağmen sonradan başka bir gebeliğin meydana gelmemesi demektir.
*İnfertilite (kısırlık) tedavisi zor mudur?
Geçmişte yumurta toplama işlemi laparoskopik olarak yapılmakta ve hasta bu teknikten çok ağrı duymaktaydı. Günümüzde ise transvajinal geliştirilmiş ultrasonlarla genel anestezi altında veya çok yüzeyel bir anestezi verilerek gerçekleştirilmekte ve böylece hasta yumurta toplama işlemini takiben 2 saat içinde evine gönderilmektedir. Gelişen ilaç teknolojisi, ilaçların kullanım kolaylığı, enjeksiyon yerindeki ağrının azlığı ve reaksiyonların azlığı da tedaviyi kolaylaştırmaktadır.
ŞİŞMANLIĞA VE SİGARAYA DİKKAT!
*Şişmanlık, stres ve sigaranın infertilite (kısırlık) üzerine etkisi var mıdır?
Şişmanlığa neden olan etkenler veya metabolik bir hastalığın varlığı, gebe kalmayı zorlaştırdığı gibi gebelik oluştuktan sonraki gidişatı da etkilemektedir. Etkilenen üreme sistemiyle birlikte çok yoğun stres altında olan kişilerde adet bozuklukları ve tamamen adetten kesilme nedeniyle gebelik oluşamaması gibi sorunlar yaşanabilir. Sigaranın ise, yumurtanın etrafındaki hücreleri etkileyerek kadınlık hormonunun yapımında ve ayrıca yumurtanın olgunlaşmasında negatif etkisi olduğu bilimsel olarak ispatlanmıştır. Erkek sperminin özellikle hareketliliği üzerine negatif etkili olduğu bilinmektedir. Yoğun sigara kullanan kişilerde, sigara kullanmayanlara oranla gebelik oluşma şansı daha az, gebelik oluşsa bile erken dönemde düşük yapma sıklığı daha fazla görülmüştür.
*Tüp bebek tedavisi ne anlama gelir?
Tüp bebek tedavisi, yumurtalıklardan alınan yumurtaların erkek eşten alınan spermler ile vücut dışında döllenmesi ve elde edilen embriyoların anne adayının rahmine transfer edilmesidir.
TÜP BEBEK TEDAVİSİ 4 AŞAMALI
*Bu tedavi kimlere uygulanır?
İlk kez, tüplerinde ( yumurtalık kanallarında ) tıkanıklık nedeni ile çocuk sahibi olamayan kadınlara uygulanmıştır. Günümüzde endometriozis, antisperm antikorlarına bağlı immunolojik infertilite (kısırlık), erkeğe bağlı infertilite ve nedeni bilinmeyen infertilite vakalarında da uygulanmaktadır.
* Tedavi basamakları nelerdir?
Tedavi 4 basamaktan oluşur.Bunlar yumurtaların geliştirilmesi, toplanması, laboratuvarda döllenmesi ve embriyoların anne adayının rahmine transfer edilmesidir.
DONASYON TÜRKİYE'DE YASAK
*Embriyo dondurma nedir?
Mikroenjeksiyon ve tüp bebek yöntemi ile elde edilen fazla sayıdaki embriyoların daha ilerideki uygulamalarda kullanılmak üzere dondurulması işlemidir.
*Sperm dondurma nedir?
Meniden, sperm kanallarından veya testislerden elde edilen spermlerin özel kimyasallar yardımı ile dondurularak daha ilerideki uygulamalarda kullanılmak üzere saklanmasıdır.
*Yumurta dondurma nedir?
Radyasyon ve benzeri nedenlerle yumurtalıklarına zarar gelebilecek kadınlardan alınan yumurtaların daha sonra tüp bebek uygulamalarında kullanılmak üzere dondurulmasıdır.
*Donasyon ne demektir?
Eğer kadında yumurta, erkekte sperm yok ise gebelik elde edilemez. Eksik olan yumurta veya spermin gerçek anne-baba dışında üçüncü bir kişiden alınması işlemine "Donasyon" adı verilmektedir. Bu yöntem Avustralya, İngiltere, Belçika, İsrail, Amerika gibi ülkelerde serbesttir. Türkiye sınırları dahilinde uygulanması ilgili yönetmelik gereği yasaklanmıştır.
SPERMİ AZ OLANLARA MİKROENJEKSİYON!
*Aşılama tedavisi nedir?
Aşılama tedavisi; sperm sayısı, yapısı ve hareketliliği normalin altında olan hastalara uygulanır. Bu tedavi öncesinde erkekten alınan meni örneği; sayı, hareket, yapı ve antisperm antikorları yönünden detaylı olarak incelenir. Kadın eşin ise tüplerinin açık olup olmadığının değerlendirilmesi gerekir. Düzenli adet gören, tüpleri açık olan, endometriozis hastalığı olmayan ve 35 yaş altındaki kadınlarda başarı oranı daha yüksektir. Aşılama ile gebelik şansı her uygulamada yüzde 15 - 20 civarındadır.
* Tüp bebek yöntemi nedir?
Her yumurtanın yanına yaklaşık 50 bin tane sperm konur ve bir spermin yumurtanın içine kendi başına girerek döllenme işlemini gerçekleştirmesi beklenir. Döllenmiş yumurta hücreleri bölünerek embriyoyu geliştirir.
*Mikroenjeksiyon tipi tüp bebek yöntemi nedir?
İntrasitoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI) olarak da adlandırılan mikroenjeksiyon işleminde seçilen tek bir sperm hücresi bir yumurtanın içine enjekte edilir. Bu işlemden önce çeşitli kimyasallar kullanılarak yumurtanın etrafındaki hücreler temizlenir. Mikroenjeksiyon işlemi özel mikroskoplara takılan mikropipetler yardımı ile gerçekleştirilir. 1992 yılından beri uygulanmakta olan ICSI işlemi ile döllenme oranları yüzde 90'lara ulaşmıştır. Mikroenjeksiyon işlemine hazırlık ve enjeksiyon sonrasındaki basamaklar tüp bebek tedavisi ile aynıdır. Menide az sayıda spermi olan, sperm hareketliliği ve normal yapıdaki spermi az olan, normal sayıda spermi olmasına rağmen spermlerin yumurtayı dölleyememesi sorununa sahip olanlarda mikroenjeksiyon tedavisi uygulanır.
YUMURTAYI BÜYÜTEN İLAÇLAR VAR
*Yumurtlama takibi nedir?
Hastaların yumurta gelişiminin belirli aralıklarla ultrason eşliğinde ve bazı hormon değerlerine bakılarak takip edilmesi işlemidir.
* Yumurtlama uyarılması işlemi nedir?
Yumurtlaması bozuk olan ya da hiç olmayan hastalarda veya belirli amaçlar için yumurtayı büyüten ilaçlar kullanılarak yapılan işleme "Yumurtlama uyarılması" denir. Bu ilaçlar hastaya hap, cilt altı veya kas içi iğneler olarak uygulanır. Foliküller belirli büyüklüğe geldiğinde yumurtayı olgunlaştıran ve çatlamasını sağlayan kas içi veya ciltaltı iğneler yapılarak yumurtlama sağlanır.
* Yumurta nasıl toplanır? Ağrılı bir işlem midir?
Yumurta toplama işlemi, genel veya lokal anestezi eşliğinde vajinadan ultrason kullanılarak özel bir iğne yardımıyla yapılır. Sonra küçük tüplere konularak laboratuvarda mikroskop altında besleyici sıvılar içine alınır. Anestezi yapıldığı için hastalar bu işlemi hissetmezler.
BEBEKLER ARASINDA FARK YOK!
*Dondurulmuş embriyodan elde edilen gebelik sonuçları nasıldır?
Embriyo dondurma ve çözdürme işlemi, tamamen laboratuvarın teknik yapısı ile embriyologların tecrübe ve becerisine bağlı bir işlemdir. Eğer hastanın gebeliği doğumla sonuçlanır ve 2-3 yıl sonra tekrar çocuk istenirse, dondurulmuş embriyodan yeniden gebelik elde etme şansı bulunur.
*Dondurulmuş embriyo ile normal tüp bebek yöntemiyle doğmuş bebekler arasında sakatlık riski açısından bir fark var mıdır?
Bugün dünyada yapılan tüm tüp bebek tedavilerinde bu yöntemle doğmuş çocuklarda belirgin bir farklılık yoktur. Dondurulmuş embriyo ve taze embriyo transferiyle doğan bebekler arasında da bugüne kadar hiçbir farklılık belirtilmemiştir.
*Tüp bebek uygulamalarıyla elde edilen gebeliklerden doğan bebeklerle normal doğan bebekler arasında fark bulunur mu?
Normal yolla gebe kalan hastaların bebekleriyle mikroenjeksiyon yoluyla gebe kalan hastaların bebekleri arasında hiçbir anlamlı fark izlenmemiştir.
GAZETE HABERTÜRK - CEYDA ERENOĞLU