SAĞLIK BAKANLIĞI YATAKLI SAĞLIK TESİSLERİ ROLLERİNİN YENİDEN BELİRLENMESİ VE GURUPLANDIRILMASINA İLİŞKİN KRİTERLER

GENEL ESASLAR

Sağlığa ayrılan kaynakların rasyonel kullanımı bakımından bina, ek sağlık tesisi, sağlık insan gücü ve tıbbi donanım ihtiyaçlarının doğru tespit edilmesi, akılcı sağlık planlamalarının yapılarak uygulanabilmesi ve atıl kapasite yaratılmaması amacıyla Türkiye sağlık bölgelerine ayrılır ve sağlık alanındaki hizmet sunumu ve planlamaya yönelik çalışmalar bölge merkezli anlayış çerçevesinde yürütülür.

Bölge merkezli sağlık planlamasında, nüfus yoğunluğu, sosyo-ekonomik yapı, kentleşme ve sanayileşme, ulaşım alt yapısı, sağlık hizmeti sunumunun kalitesi ve kapasitesi gibi temel göstergeler baz alınarak bölge sağlık merkezi statüsünü üstlenebilecek iller sağlık bölgesinin merkez ili olarak belirlenir. Sağlık bölge merkezi olarak belirlenen illerden ileri seviyede sağlık hizmeti almak üzere alt bölge merkezi iller ve sağlık hizmeti sunumu bakımından bu illere bağlı güçlendirilmiş ilçeler tespit edilir.

Toplam ve merkez nüfusu ile sosyo-ekonomik yapılanması bakımından ikinci basamak yataklı tedavi kurumu planlanması rantabıl olmayan küçük ilçeler ise sağlık bölgesi yapılanması içerisinde güçlendirilmiş ilçelere bağlanır.

Sağlık hizmet sunumunda kurumların üstlenecekleri roller bölge merkezli sağlık yapılanması anlayışı içerisinde; Sağlık Bakanlığı, üniversite,  kamuya ait diğer yataklı sağlık tesisleri ve özel sektöre ait sağlık kuruluşları ile birlikte bir bütün olarak değerlendirilir ve hastanelerin rolleri bu çerçevede belirlenir.

Sağlık Bakanlığı ve diğer sağlık hizmeti sunanların yatak, klinik, tıbbi teknoloji, uzman tabip ve diğer sağlık insan gücü bakımından sağlık hizmet kapasitesine ilişkin mevcut durum tespiti yapılır. Özel sektöre ait mevcut sağlık tesisleri için izin verilecek ilave kapasite ve yeni yatırımlar için azami kapasite, mevcut durum tespitine ve yapılan nihai planlamalara göre belirlenir. Sağlık Bakanlığı yatırım planlamaları sağlık insan gücü planlaması ile birlikte yürütülür.

Yataklı sağlık tesislerinin gruplandırılmasına ve rollerinin belirlenmesine esas teşkil eden kriterlerde; mal veya hizmetlerin ilgili sağlık tesislerince dışarıdan hizmet alımı yolu ile temin edilmiş olması, o kriterin değerlendirme dışı tutulmasını gerektirmez.

Bakanlık plan ve programları dahilinde lüzum görülmesi durumunda hastanelerin statüsü bu kriterlere uygun olarak değiştirilebilir.

I-             Hastane Rollerinin YerLEŞİM MERKEZİNİN ÖZELLİKLERİNE GÖRE belirlenmesi

a)             Sağlık Bölge Merkezi Konumundaki İllerde:

1-       Bu gruba giren yerleşim merkezlerinde; Sağlık Bakanlığına ait birden fazla genel hastane veya dal hastanesi mevcut ise öncelikle hizmet birleştirmesi için planlama yapılır.

2-       Hizmet birleştirmesi yapılmasının uygun olmadığı durumlarda, iki ayrı baştabiplik olarak farklı binalarda hizmet verilmesi gerekiyor ise, bu hastanelerin rolleri birbirini tamamlayıcı ve koordineli hizmet sunumu sağlanabilecek şekilde belirlenir.

3-       Dal hastanesi planlaması yapılır iken öncelikle genel hastane ile birlikte kampus yapılaşması içerisinde hizmet sunumu esas alınır.

4-       Kampus yapılaşmasının mümkün olmaması ve ayrı dal hastanesi olarak planlama yapılmasını gerektiren durumlarda dal hastanesinin, mevcut genel hastane ile koordineli hizmet verecek şekilde yapılandırılması yoluna gidilir.

b) Sağlık Bölge Merkezine Bağlı  İllerde ve Güçlendirilmiş İlçe                      Merkezlerinde:

1-       Bu gruba giren yerleşim merkezlerinde; Sağlık Bakanlığına ait tek bir genel hastanenin hizmet vermesi esastır. Hizmet sunumunda koordinasyonun sağlanabilmesi bakımından mevcut kurumlar aşağıdaki esaslara uygun olarak yeniden yapılandırılır.

2-        Birden fazla genel hastane ve/veya dal hastanesi bulunması halinde kaynakların etkin, verimli kullanılması ve tek elden planlanması bakımından, bu kurumlarda hizmet birleştirmesi yoluna gidilir ve hizmetin tek baştabiplik idaresi altında verilmesi sağlanır.

3-        Bu grup yerleşim merkezlerinde yeni hastane veya ek sağlık tesisi yatırımı planlamasına gidilecek ise ihtiyaç duyulan sağlık hizmetleri, mevcut sağlık kurumları da dikkate alınarak, tek yönetim çatısı altında ve genel hastane bünyesinde hizmet sunulabilecek kapasitede planlanır.

c)  Güçlendirilmiş İlçelere Bağlı İlçelerde:

1-       Güçlendirilmiş ilçelere bağlı ilçelerde; bölge merkezli sağlık hizmet planlaması da dikkate alınarak, verilecek sağlık hizmetinin düzeyi sadece birinci basamak veya birinci ve ikinci basamak birlikte hizmet verecek şekilde belirlenir.

2-       İkinci basamak yataklı tedavi hizmeti verilecekse; ilçenin sağlık bölge planlaması kapsamında hizmet aldığı diğer yerleşim merkezlerindeki sağlık hizmet sunum kapasitesi dikkate alınır ve öncelikli sağlık ihtiyaçları tespit edilerek verilmesi gereken sağlık hizmetinin kapasitesi, bulundurulacak uzmanlık dalları, tıbbi donanım ve tıbbi hizmet birimleri, sağlık tesisi bazında buna göre belirlenir.

3-       Bu ilçelerde dal hastanesi planlanmaz, mevcut dal hastaneleri için genel hastane bünyesinde ve tek yönetim çatısı altında hizmet birleştirmesi yapılır.

4-       Bu ilçelerden, toplam nüfusu 18 binin altında, merkez nüfusu 5 binin altında olan, yakınında güçlü bir hastane bulunan, mesafe ve iklim şartları bakımından en yakın ikinci basamak sağlık tesisine ulaşımda sorun yaşanmayan ilçelerde hastane planlaması yapılmaz.

                      Ancak toplam nüfusu 18 binin altında olmasına karşın; sağlık hizmet sunumu bakımından bağlı nüfusu ile birlikte, hitap ettiği nüfus 18 binin üzerinde olan veya ikinci basamak sağlık hizmetine erişimi ulaşım, iklim ve coğrafik şartlar bakımından uzun zaman alan ilçelerde, ikinci basamak yataklı sağlık tesisi (en fazla D- Grubu genel hastane) yatırımı planlanabilir.

5-       Toplam nüfusu 9 binin altında kalan yerleşim birimlerinde entegre ilçe hastanesi planlaması yapılmaz. Ancak, ikinci basamak sağlık hizmetlerine erişimde, ulaşım mesafesi, iklim şartları ve coğrafik şartlar bakımından sorun yaşanan ilçelerde entegre ilçe hastanesi açılıp açılamayacağı Bakanlık tarafından ayrıca değerlendirilir ve karara bağlanır.

II- HASTANE ROLLERİNİN BELİRLENMESİNDE DİKKATE ALINACAK ÖZEL KRİTERLER

a)       Dal hastaneleri :

1-       Dal hastaneleri için, hizmet sunum alanları belirli olduğundan ayrıca rol belirlemesi yapılmaz. Ancak, hizmet sunum kapasitesi, bina, sağlık insan gücü, tıbbi teknolojik donanım, klinik ve özellikli tıbbi birim planlamalarının rasyonel olarak yapılabilmesi bakımından, eğitim statüsünün bulunması veya bulunmaması dikkate alınarak dal hastaneleri en fazla iki grupla sınırlı olmak üzere sınıflandırılır.

2-       Faaliyet gösterdiği branşların özelliği gereği acil başvuru yoğunluğu bulunan dal hastanelerinden; kadın hastalıkları ve doğum, çocuk hastanesi, kalp ve damar cerrahisi, acil yardım ve travmatoloji, göğüs cerrahisi, onkoloji, kemik hastalıkları, meslek hastalıkları, ruh sağlığı ve hastalıkları ile göğüs hastalıkları alanında faaliyet gösteren dal hastaneleri bünyesinde acil servis kurulması zorunludur. Fiziki şartlar bakımından en az I. seviye acil servis standartlarını, işletim şartlar bakımından III. seviye acil servis asgari standartlarını taşıması gerekir. Bu branşlarda faaliyet gösteren dal hastanelerinde faaliyet alanının gerektirdiği III. Basamak yoğun bakım ünitesi kurulması gerekir.

3-       Hizmet verdiği branş gereği acil servis yoğunluğu bulunmayan; göz hastalıkları, fizik tedavi ve rehabilitasyon, lepra, deri ve zührevi hastalıkları alanında faaliyet gösteren dal hastanelerinde sadece ilgili uzmanlık dal veya dallarının gerektirdiği branşlarda acil sağlık hizmeti vermek ve normal çalışma saatleri dışındaki başvuruları karşılamak üzere en az bir odadan oluşan acil ünitesi bulunur. Bu branşlarda faaliyet gösteren dal hastanelerinde yoğun bakım ünitesi kurulması zorunlu değildir.

b) Özellikli ünite/ merkezler :

1-       Hastane bünyesinde kurulan, hizmet gereklerine uygun olarak projelendirilmiş fiziki alan, özel teknolojik donanım ve sertifikasyon sahibi nitelikli personel istihdamı ve faaliyet izni gerektiren sağlık hizmet birimleri, özellikli ünite veya merkez olarak adlandırılır.

2-       KVC, yanık merkezi, yanık ünitesi, hiperbarik oksijen tedavisi, radyasyon onkolojisi, nükleer tıp, üremeye yardımcı tedavi merkezi, anjiyo merkezi, patoloji merkezi, perinatal merkezler, organ nakli merkezi, kök hücre ve doku nakli merkezleri, genetik merkezleri, re-plantasyon, Girişimsel radyoloji birimleri, özel ünite/merkez statüsündedir.

3-       Özellikli birimlerin, Bakanlık plan ve programlarına uygun olarak ve bölge merkezli planlanması esastır. 

4-       Özellikli birimler, sağlık bölge merkezi konumundaki illerde faaliyet gösteren Bakanlığın uygun gördüğü A-I ve A-II Grubu genel hastaneler ile hizmet verdiği uzmanlık dallarının gerektirmesi halinde A-1 ve A-II Grubu dal hastaneleri bünyesinde planlanır.

I-        HASTANE ROLLERİNİN KURUM BAZLI BELİRLENMESİ VE                 GRUPLANDIRILMASI

              A-I GRUBU GENEL HASTANELER  

Tanım: Bakanlıkça ilgili mevzuatına göre enaz beş branşta eğitim yetkisi verilmiş ve buna göre eğitim kadroları tamamlanmış, üçüncü basamak tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerinin verildiği, eğitim araştırma faaliyetlerinin yürütüldüğü ve aynı zamanda uzman ve yan dal uzman tabiplerinin yetiştirildiği genel dal yataklı tedavi kurumları A-I Grubu hastaneler olarak adlandırılır.

Kriterleri:

1-       Bakanlıkça ilgili mevzuatına göre eğitim yetkisi verilmiş olması,

2-       Bakanlıkça eğitim yetkisi verilen uzmanlık dallarında eğitim kadrosunun tamamlanmış olması,

3-       Bünyesinde Eğitim Planlama ve Koordinasyon Kurulu oluşturulabilmesi,

4-       Hastanenin statüsünün gerektirdiği ileri tetkik ve tedavi hizmetleri ile görüntüleme hizmetlerinin kurum bünyesinde veya hizmet alımı yolu ile karşılanabilmesi,

5-       Asgari dört branş olmak kaydıyla, öncelikle iç hastalıkları, genel cerrahi, kadın-doğum, çocuk sağlığı ve hastalıkları (kadın-doğum ve çocuk branşlarında o ilde dal hastanesi mevcut ise bu branşlar istisna tutulur), beyin cerrahi, ortopedi ve travmatoloji, kardiyoloji, anesteziyoloji ve reanimasyon branşlarında 6 ve üzeri uzman tabip bulunması ve müstakil acil branş nöbeti düzenlenebilmesi,

6-       Kurum harici veya il dışından üçüncü basamak sağlık hizmeti ihtiyacı için sevkle gelen hastaların kabulünü yapması ve sağlık hizmeti ihtiyaçlarını karşılayabilmesi,

7-       Bünyesinde; III. Basamak yoğun bakım ünitesi ve III. Seviye Acil Servis bulunması,

gerekir.

İstisna: Bakanlıkça eğitim yetkisi verilmiş ancak eğitim kadroları henüz tamamlanamamış eğitim ve araştırma hastaneleri, eğitim kadroları tamamlanıp fiili olarak eğitim fonksiyonu kazanana kadar A- II Grubu Hastaneler statüsünde değerlendirilir.

              A-I GURUBU DAL HASTANELERİ

Tanımı: Aşağıdaki kriterlere haiz eğitim ve araştırma hastanesi statüsündeki dal hastaneleri bu gruba girer.

Kriterleri:

1-       Eğitim ve araştırma statüsünün bulunması,

2-       Hizmet verdiği uzmanlık alanının gerektirdiği 3. basamak yoğun bakım ve/veya yeni doğan yoğun bakım ünitesinin bulunması,

3-       Hizmet verdiği uzmanlık alanının gerektirdiği branş ve / veya branşlarda III. seviye acil servis hizmeti verilmesi,

4-       Bünyesinde Eğitim Planlama ve Koordinasyon Kurulu oluşturulabilmesi,

gerekir.

İstisna: Bakanlıkça eğitim yetkisi verilen ancak eğitim kadroları henüz tamamlanamamış dal eğitim ve araştırma hastaneleri, eğitim kadroları tamamlanıp fiili olarak eğitim fonksiyonu kazanana kadar A II-Grubu Dal Hastaneler statüsünde değerlendirilir.

              A- II GRUBU GENEL HASTANELER  

Tanımı: Bölge sağlık merkezi statüsündeki ilerde veya bu merkezlere bağlı illerde faaliyet gösteren, eğitim-araştırma statüsü bulunmayan ve aşağıdaki kriterlere uygun olan genel hastaneler, A-II Grubu Hastaneler olarak adlandırılır.

Kriterleri:

1-       Sağlık bölge merkezi konumundaki illerde veya bu ilere bağlı alt bölge merkezi olan illerde; ikinci basamak, yataklı sağlık tesisi statüsünde faaliyet göstermesi,

2-       Bünyesinde; dahiliye, genel cerrahi, kadın hastalıkları ve doğum, çocuk hastalıkları olmak üzere en az dört branşın her birinden (ilgili branşlarda dal hastanesi bulunan yerleşim merkezleri hariç olmak üzere) 6 ve üzeri uzman tabip bulunması ve müstakil acil branş nöbeti düzenlenebilmesi,

3-        Ağır ve yüksek riskli hastaların yatırılarak takip ve tedavilerinin sağlanabilmesi, komplike hastaların kabul ve tedavi edilebilmesi,

4-       Bünyesinde III. Seviye Acil Servis bulunması,

5-       Bünyesinde; III. Basamak yoğun bakım ünitesi bulunması,

6-       Hastanenin statüsünün gerektirdiği tetkik ve tedavi hizmetleri ile görüntüleme hizmetleri gereksinimlerinin kurum bünyesinde veya dışarıdan hizmet alımı yolu ile karşılanabilmesi,

           gerekir.

Açıklama: Bu grup hastaneler, üçüncü basamak sağlık hizmeti düzeyinde takip ve tedavisi gereken hastalar ile ileri tetkik işlemi gereken vakaları, ihtiyaç halinde A-I Grubu hastanelere sevk edebilir.

              A-II GRUBU DAL HASTANELERİ

Tanımı: Eğitim ve araştırma hastanesi statüsünde olmayan tüm dal hastaneleri A-II grubu dal hastaneleri olarak adlandırılır.

Kriterleri:

1-       Hizmet verdiği uzmanlık alanının gerektirdiği en az II. Basamak (Bakanlığın uygun gördüğü hastanelerde III. Basamak) yoğun bakım ve/veya yeni doğan yoğun bakım ünitesinin bulunması,

2-       Hizmet verdiği uzmanlık alanının gerektirdiği branş ve / veya branşlarda III. Seviye acil servis hizmeti verilmesi,

            gerekir.

              B-GRUBU GENEL HASTANELER

Tanımı : A-I ve A-II Grubu hastaneler dışında kalan, il merkezlerindeki  genel hastaneler ile güçlendirilmiş ilçelerde faaliyet gösteren ve aşağıdaki kriterlere uygun olan genel hastaneler B- Grubu hastaneler olarak adlandırılır.

Kriterler :

1-       İl merkezinde veya güçlendirilmiş ilçe merkezi konumunda olan ilçelerde faaliyet göstermesi,

2-       24 saat esasına dayalı olarak dahili branş acil havuz nöbeti ve cerrahi branş acil havuz nöbeti tutulabilmesi,

3-       Bünyesinde en az II. Seviye acil servis ve II. Basamak yoğun bakım ünitesi bulunması,

     gerekir.

              C-GURUBU GENEL HASTANELER         

Tanımı: C grubu hastaneler, aşağıdaki kriterlere göre gruplandırılan genel hastaneleridir.

Kriterleri:                                             

1-       Güçlendirilmiş ilçelerde veya sağlık hizmet sunumu bakımından sağlık bölge planlaması kapsamında güçlendirilmiş ilçe merkezleri ile irtibatlandırılmış ilçelerde faaliyet göstermesi,

2-       Bünyesinde; dört ana branşta uzman tabibin hizmet vermesi ve ilave olarak diğer branşlardan en az ikisinden uzman tabip bulunması,

3-       Bünyesinde en az I. basamak yoğun bakım ünitesi ve I. seviye acil servis bulunması,

gerekir.

              D- GRUBU GENEL HASTANELER:

Tanımı: Aşağıdaki kriterlere uygun olarak güçlendirilmiş ve sağlık bölge planlaması kapsamında güçlendirilmiş ilçelerle irtibatlandırılmış ilçelerde faaliyet gösteren en az 25 hasta yatağı bulunan genel hastanelerdir.

Kriterler:                                        

1-       4 ana branşta; her branş için en az 1 uzman tabip planlanmasının yapılmış olması ve aile hekimi dahil olmak üzere birden fazla uzman tabibin mevcut olması,

2-       Mevcut uzmanlık dallarında uzman düzeyinde poliklinik muayene hizmetleri verilebilmesi ve yatırılan hastaların uzman düzeyinde takip ve tedavisinin sağlanabilmesi,

3-       Acil sağlık hizmetlerinin 1. seviye acil servis yapılanması içerisinde sunulabilmesi,

4-       Bünyesinde, ameliyathane, ameliyat sonrası bakım odası, diş polikliniği, doğumhane, monitörlü gözlem odası bulunması,

5-       Diyaliz biriminin ihtiyaca göre yapılandırılabilmesi,

6-       Lüzumu halinde D grubu hastanelerin E-I grubu hastane statüsüne dönüştürülebilmesi,

                     gerekir.

E-GRUBU HASTANELER

Tanımı: E grubu hastaneler, hasta yatağı sayısı 25 yatağın altında olan entegre ilçe hastaneleridir. Teşhis ve tedavi hizmetleri ile birlikte birinci basamakta sunulan sağlık hizmetlerinde aynı yapı içinde sunulduğu sağlık tesisleridir. Aşağıdaki kriterlere göre üç gruba ayrılır.

E-1 Grubu Hastaneler

E-1 grubu hastaneler aşağıdaki kriterlere göre belirlenir.

Kriterler:

1-       Toplam nüfusu 18 bin ve üzerinde olan ilçelerde faaliyet göstermesi,

2-        Tabiplerce 24 saat kesintisiz sağlık hizmeti esasına göre hizmet vermesi,

3-       Aile hekimi ve pratisyen tabiplere ilave olarak 4 ana branşta uzman tabip planlamasının yapılabilmesi,

4-       Mevcut uzmanlık dallarında uzman düzeyinde poliklinik muayene hizmeti verilebilmesi ve yatışı yapılan hastaların uzman düzeyinde takip ve tedavisinin sağlanabilmesi, 

5-       Acil sağlık hizmetlerinin 1.seviye acil veya acil ünitesi yapılanması içerisinde sunulabilmesi,

6-       Acil hastaların pratisyen tabiplerce karşılanması, mevcut uzman tabiplerin mesai saatleri haricinde lüzumu halinde icap yöntemi ile kuruma davet edilmesi,

7-       Bünyesinde, görüntüleme, laboratuar, ameliyathane, ameliyat sonrası bakım odası, diş polikliniği ve doğumhane bulunması,

8-       Diyaliz biriminin ihtiyaç halinde yapılandırılabilmesi,

9-       İhtiyaç halinde D grubu hastaneye dönüştürülebilmesi,

gerekir.

E-2 Grubu Hastaneler:

E-2 grubu hastaneler aşağıdaki kriterlere göre belirlenir.

Kriterleri:

1-       Toplam nüfusu 9 bin ila 18 bin arasında olan yerleşim birimlerinde faaliyet göstermesi,

2-       En az 1 aile hekimi uzmanı bulunması,

3-       24 saat kesintisiz sağlık hizmeti esasına göre tabip düzeyinde hizmet vermesi,

4-       Acil sağlık hizmetlerinin acil poliklinik yapılanması içerisinde pratisyen tabiplerce yürütülmesi,

5-       Bünyesinde röntgen birimi ve rutin tetkiklerin yapılabileceği laboratuar bulunması,

6-       Yatırarak hasta takip ve tedavisinin sağlanabilmesi,

7-       Normal doğum yaptırılabilmesi,

8-       Diş polikliniği bulunması,

         gerekir.

E-3 Grubu hastaneler:

E-3 grubu hastaneler aşağıdaki kriterlere göre belirlenir.

Kriterleri:

1-       Toplam nüfusu 9 bine kadar olan yerleşim birimlerinde faaliyet göstermesi,

2-       Bünyesinde, en az iki tabibin aktif olarak görev yapması,

3-       Mesai saatleri haricindeki acil nöbet hizmetlerinin acil poliklinik yapılanması içerisinde yardımcı sağlık personeli tarafından yürütülmesi ve hastaların öncelikle bu personel tarafından karşılanması, pratisyen tabiplerin icap nöbeti yöntemine göre nöbetle yükümlendirilmesi ve lüzumu halinde kuruma davet edilmesi,

4-       Normal doğum yaptırılabilmesi,

5-       Direkt grafi ve rutin laboratuar hizmetlerinin verilebilmesi,

6-       Müşahede amaçlı hasta yatışı ve takibi yapılabilmesi, gerekir.