Vitaminler, sağlıklı yaşamın vazgeçilmez bir parçası olan organik bileşiklerdir, vücutta metabolik olayların gerçekleşmesi, sağlıklı yaşamın devamı için gereklidir. Latince hayat anlamına gelen vita sözcüğünden gelmektedir.
Vitaminler iki grupta toplanır;
Suda gözünen vitaminler: C ve B grubu vitaminleri
Yağda çözünen vitaminler: A, D, E, K vitaminleri
*Özellikle bahar geçişlerinde vücut direncini arttırmada vitaminden zengin besinler tüketilmesi gereklidir.
*Yiyeceklerin saklama, yıkama, pişirme sürecinde de vitamin değerlerinde önemli bir kısmı kaybolmaktadır.
*Besinlerin taze ve mevsiminde olması da içeriğindeki vitamin miktarını etkiler.
*Eğer yeterli miktarda vitaminleri doğal yoldan alamıyorsak bulgulara göre supleman olarak kullanmak gerekebilir. Diyetisyen Özlem Sert Aydın
B1 sebzelerde, tahıllarda, baklagillerde, meyvelerde bulunur. Büyüme döneminde sinir sisteminin gelişimi ve hızlı metabolizma için B1 vitaminine ihtiyaç vardır. Eksikliğinde kusma, iştahsızlık, huzursuzluk, nefes almada zorluk, kalp çarpıntısı, morarma, kalp yetmezliği, merkezi sinir sistemi bozuklukları, kalp yetmezliği, ses kaybı, beriberi hastalığı görülebilir.
B2 sakatatlarda, süt ve peynirde ve bazı yeşil sebzelerde bulunur. Eksikliği görme bozukluklarına, dudak kenarlarında çatlaklara, deri ve mukoza hastalıklarına yol açar.
B6 eksikliğinde dilde şişme, göz, ağız ve burun çevresinde yağlanma görülür. Tahıllar, yumurta, et ve ciğer yoğun olarak B6 içerir.
B12 eksikliği sinir hücrelerini kaplayan beyaz bir madde olan miyelin kaybına neden olarak sinir sistemi sorunlarına ve anemiye yol açar. Et, balık, deniz ürünleri ve yumurtada bulunan bu vitamini süt ve süt ürünleri de az miktarda içerir.
C vitamini turunçgiller, kuşburnu, brokoli, domates, biber, karnabahar ve ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzelerde bolca bulunur, dokular için kolajen üretimini sağlar.
A vitamini en çok balık, yumurta, tereyağı ve sarı renkli meyvelerde bulunur. Kilo alamama, boy kısalığı, gözün parlaklığını yitirerek aşırı kuruması, gözyaşının yetersiz salgılanması, kuru ve pullanmış deri, halk arasında tavuk karası diye adlandırılan gece körlüğü görülür.
D vitamini hem beslenme hem de güneş ışığı yoluyla alınır. Balık, peynir, süt, tereyağı ve yumurta sarısında bulunur. Eksikliği çocuklarda raşitizme neden olur. Kemiklerde kalsiyum ve fosfor dengesini düzenler. Huzursuzluk, baş terlemesi, kaşıntı, uyku bozuklukları, ileriki aşamalarda kas güçsüzlüğü ,kafatasında yumuşama, büyümüş bıngıldak, kafatası büyüklüğü , diş problemleri görülemektedir.
E vitamini antioksidan etkiye sahiptir, yara iyileştirmesini hızlandırır, damar sağlığını korur ve metabolik hızın arttığı okul ve ergenlik çağında vücudu zararlı maddelerden temizleyici özelliği vardır. Eksikliğinde anemi, ödem görülebilir. Tahıl ürünleri, balık, balık yağı, kuruyemişler, yumurta sarısı, yeşil yapraklı sebzelerde bulunur.
K vitamini kanda pıhtılaşma için gerekli olan yeşil yapraklı sebzelerde bulunur. Normalde barsaklardaki bakteriler tarafından yapılır. Pıhtılaşma faktörlerinin sentezi için gereklidir. Eksikliğinde dişeti kanamaları görülebilir.
Yetersiz ve dengesiz beslenme, mevsim değişiklikleri ve kronik hastalıklar bağışıklık sisteminin zayıflamasına yol açmaktadır. Bağışıklık sistemini korumak önemlidir, bunun için bütün besinlerden ihtiyacımız ölçüsünde beslenmek, eksikliğinde gerekirse takviye almak önemli.
Diyetisyen Özlem Sert Aydın
www.ozlemsert.com
Manşetler
DUYURU-4