Ceyda Erenoğlu/Habertürk
Günümüzde gerek estetik gerekse estetik dışı tıbbi nedenlerle uygulanan kemik boyu uzatma yöntemleri başarılı sonuçlarıyla dikkat çekiyor.
Habertürk'ten Ceyda Erenoğlu'nun haberine göre; uygun biyolojik ve mekanik koşullarda bir kemiği ayrıştırma (osteotomi - kontrollü kırık) ve sonrasında belirli bir hız ve ritimde birbirinden uzaklaştırma durumunda kemiklerin arasında kalan boşlukta yeni kemik oluşuyor. Bu biyolojik olaydan faydalanılarak gerçekleştirilen ameliyatlara, “kemik uzatma” adı veriliyor. Bu özellik tıpta 100 yıldan fazla süredir bilinmesine karşın teknolojinin ve sağlık bilimlerinin gelişmesiyle birlikte son 30 yıldır daha güvenli şekilde uygulanıyor. Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Metin Küçükkaya (Erişkin ve Çocuklarda Uzatma ve Deformite Cerrahisi) 10 soruda kemik boyu uzatma konusuyla ilgili bilimsel gerçekleri ve bu alandaki yenilikleri anlatıyor.
İŞTE O 10 SORU
1) Bu ameliyat kimlere ve hangi durumlarda yapılır?
Günümüzde kemik uzatma ameliyatlarını; çocuklarda ve erişkinlerde tek bacak kısalıklarında, çok ileri bacak eğriliklerinde, doğuştan boy kısalıklarında, tedavisi başarısız olmuş kırıklarda, kemik iltihapları (osteomyelit) tedavisinde ve estetik amaçlı boy uzatma tedavisinde uyguluyoruz.
2) Estetik amaçlı boy uzatma ameliyatlarının sonuçları nasıldır?
Estetik amaçlı boy uzatma ameliyatlarını yeni teknolojilerin sağladığı imkanlarla yapıyoruz. Yine de çok iyi sonuç almak için uygun şartlarda ve uygun kişilere yapılması gerektiğini unutmamalıyız. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli şey; kişinin operasyondan beklentisinin makul düzeyde olmasıdır. Sağlıklı bir erişkinin boyu en fazla 6-8 cm uzatılmalıdır. Fazlası güzel olmadığı gibi başka sorunlara da yol açabilir. Bunun dışında kişinin böyle bir tedavi sürecini idare edebilecek ruh halinde olması gerekir. Şüpheli durumlarda bazen bir profesyonelden psikolojik değerlendirme alınması önerilir. Amaç, boy uzatma işlemini aksaması ve ortopedik problemi olmayan birine zarar vermeden gerçekleştirmektir. Uygulamayı bu yönüyle “boy uzatma sanatı” olarak da adlandırabiliriz.
3) Kaç tür boy uzatma ameliyatı vardır ve günümüzde en çok uygulananı hangisidir?
Boy veya kemik uzatma ameliyatlarının hepsinde biyolojik prensip aynıdır. Genel olarak iki tür cerrahi teknik bulunur.
Birincisi; günümüzde en çok kullandığımız yöntem olan dışarıdan kumanda edilebilen intramedüller uzatma çivileridir. Bunlar çok küçük ameliyat yaraları kullanılarak uzun kemiklerin içine yerleştirilir ve uzatma işlemi dışarıdan kumanda edilerek sağlanır. Konforlu olmaları, çok fazla uzatma yapılabiliyor olması, rehabilitasyonun rahatlığı büyük avantajdır. Benim de içinde yer aldığım uluslararası bir projede, tedavi sırasında hastaların üzerine yük vererek yürüyebilmelerine imkan veren yeni kumandalı intramedüller çiviler geliştiriliyor. Bu yeni teknolojiler ve uygulama teknikleri ile kumandalı çivileri artık 7-8 yaşlarından itibaren kullanmak mümkün.
Diğer klasik yöntem Eksternal fiksatörler ve bunlarla beraber intramedüller çivi veya plak ile kombine edilebilen tekniklerdir. Bu yöntemlerde uzatma işlemi dışarıdan takılan tellerin ve çivilerin cilt ve kasları geçerek kemikleri tuttuğu aletler olan eksternal fiksatörlerle yapılır. Tedavinin uzatma bölümü bittikten sonra, dışarıdan takılan eksternal fiksatörün hastanın üzerinde kalış süresini kısaltmak amacıyla intramedüller çivi-plak gibi yöntemlerle birleştirilir. Günümüzde bu yöntemlerin tercih edilmesinin altında çoğunlukla ekonomik nedenler yatmaktadır. Uzayan çivilerin yaygınlaşması ile bu yöntem artık çok daha az kullanılır olmuştur.
4) Ameliyat ile en çok kaç cm’lik uzama mümkündür?
Yeni teknolojilerle yaşa ve kısalığın nedenine göre değişmekle beraber bir uzatma ameliyatında komplikasyonsuz olarak 8-13 cm uzatma elde etmek mümkündür.
5) Ameliyatın süresi ne kadardır?
Bunlar hastayı zorlayan ameliyatlar değildir. Ameliyatları çok yavaş biçimde, her şeyi ölçüp kontrol ederek ve hastaya en az dokunarak gerçekleştirdiğimizde başarımız artar. Ameliyatlar 1-2 saat, hastanede kalış süresi ise 3-5 gün arasında değişir.
6) Uzatma ameliyatının adımları nelerdir?
*Hastayı dinlemek ve sorunu anlamak
*Tıbbi incelemeler ve ameliyatın planlanması aşaması
*Ameliyat ve sonrasında 3-5 gün hastanede kalış
*Uzatma dönemi
*Uzayan kemik bölgesinin kaynaması ve sağlamlaşması için gereken bekleme dönemi
*Günlük hayata dönüş
7) Hastanın ameliyat sonrasında yapması ve yapmaması gereken şeyler var mıdır?
Ameliyat sonrasında ciddi rehabilitasyon gerekir. Tedavinin başarılı olabilmesi için rehabilitasyonun bu konuda deneyimli kişilere bırakılması şarttır. Bu durum düzenli spor salonuna gitmek gibi de düşünülebilir. Rehabilitasyonun uzatma döneminde çok yoğun yapılması, kemiğin sağlamlaşması döneminde ise daha az yoğunlukta uygulanması gerekebilir.
8) Hedeflenen uzama hangi sürede gerçekleşir?
Uzama süresi uzatma miktarına, hastanın yaşına ve kısalığın nedenine göre değişmekle birlikte, ortalama kısalıklarda tedavi süresi 4-6 ay civarındadır. Bu süre çocuklarda yeni teknolojilerle 2.5 aya kadar düşebilir.
9) Uzaktan kumandayla uzama nasıl olur?
Kumandalı uzatma intramedüller çivileri tamamen kemiklerin içerisine yerleştirilen cihazlardır ve dışarıda hiçbir şey bulunmaz. Hasta açısından klasik yöntemlerle kıyaslanamayacak kadar konforludur. Enfeksiyon, eklem sertliği, kemiğin iyileşmemesi gibi riskleri çok azdır. Bu uzaktan kumandalı teknoloji ile uzatma hızı erişkinlerde genellikle günde 1 mm iken, çocuklarda günde 2 mm’yi bulabilir. Kumandalı uzatma yöntemlerini (2000’li yıllarda yaygınlaşmaya başladığı için) şimdilik yeni bin yılın uzatma yöntemleri olarak düşünebiliriz.
10) Çocuklarda uzatma ameliyatları ne zaman yapılmalıdır?
Çocukların kısalıklarında ve kemik eğriliklerinde uzatma ameliyatına karar vermeden önce mutlaka doğru teşhis konmalı, çocuk erişkin yaşa geldiğinde kısalığın ve eğrilik miktarının ne olacağı hesaplanmalı ve ameliyat için en uygun yaş tespit edilmelidir. Şu unutulmamalıdır; Çocukların takip ve tedavisi büyüme tamamlanana kadar devam ettiği için amaç bu süreci mümkün olan en az sayıda ameliyat ile tamamlamaktır. Çocuklarda çok erken uzatma ameliyatı veya ameliyat yaşının geciktirilmesi, telafisi mümkün olmayan sorunlara yol açabildiği için detaylı inceleme ve planlama gerekir. Günümüzde bu süreç çocuk kısalıklarının birçoğunda eksternal fiksatörlere gerek kalmadan tamamen içeriye yerleştirilen uzatma ve düzeltme teknikleri ile tamamlanabilmektedir.