Sık sık yolsuzluk haberleriyle anılan ilaç pazarı geçen yıl 16.3 milyar liralık hacme ulaştı. Pazardaki en büyük alıcı olan SGK, yolsuzlukların da bir numaralı mağduru.
Geçtiğimiz haftalarda ilaçta yapılan yolsuzluk operasyonları, gözleri ilaç pazarına çevirdi. Türkiye geçen yıl yüzde 17.2’yle ilaçta en fazla büyüyen ilk 5 ülkeden biri oldu. Türkiye Eczacılar Birliği verilerine göre, Türkiye’deki ilaç pazarının büyüklüğü 2008’de 16.3 milyar liraya ulaştı. 2008 yılında 12.1 milyar lira harcamayla ilaç sektörünün en büyük müşterisi Sosyal Güvenlik Kurumu olurken, yeşil kart harcamaları 1.3 milyar liraya çıktı.
Hızla büyüyen ve en büyük alıcısı kamu olan pazarda birbiri ardına ortaya çıkan yolsuzluklar da dikkat çekiyor. SGK, ilaçta yapılan son yolsuzluklarda uğradığı zararı 30 milyon lira olarak açıkladı. SGK’nın denetleme mekanizmasını yetersiz bulan sektör temsilcileri ise kurumun bugüne kadar uğradığı zararın milyarlarca lira olduğunu söyledi.
Üçlü çark işliyor
İstanbul Eczacılar Odası Başkanı Semih Güngör, ilaçtaki yolsuzluk çarkının nasıl döndüğünü anlatırken şunları söyledi:
“Tedavi için 5 ilaç alternatifi varsa hangisinin kullanılacağına doktor karar veriyor. Belli bölgelerde kotayı tutturmak zorunda olan mümessil ilacı yazacak bir doktorla anlaşma yapabiliyor.”
Eczacıların da doktorlarla anlaşma yaparak hastaların sadece kendi eczanelerinden ilaç almalarını sağladıklarını belirten Güngör şöyle devam etti:
“Gerçekte başlarında eczacısı olmayan, sadece ticari amaçla çalışan eczaneler doktorla anlaşıp hastaların ilaçlarını sadece kendi eczanelerinde almasını sağlıyor. Bunun dışında hastanın bilgisi dışında sağlık karnelerini kullanıp gereğinden fazla ilaç yazdırıyorlar. Bu ilaçlar hastaya gitmeden el altından tekrar dağıtım kanallarına gidiyor. Ya da hastanın reçetesi ve sağlık karnesi doktordan direkt olarak o eczaneye gidiyor.”
‘Sahte kupür basılıyor’
SGK’nın en büyük sorunlarından birinin de sahte kupür yolsuzluğu olduğunu söyleyen Güngör, “El altından toplanan ilaçlara yeniden kupür basılarak tekrar piyasaya veriliyor. Eczacı anlaştığı doktora o ilacı yazdırıyor, sonra SGK’ya fatura kesiyor. Devlet almadığı ilacın parasını ödüyor. İlaçta yolsuzluk olaylarının bitmesi için kontrol sisteminin yeniden düzenlenmesi, cezai yaptırımların artması gerekiyor” dedi.
İlaç harcamasının yüzde 74’ünü SGK yapıyor
İthal malzemeler tercih ediliyor
Tıbbi malzemelerdeki yolsuzlukların ithal ürünlerde daha fazla olduğunu öne süren Tıbbi Malzeme ve Cihaz Üreticileri Derneği Başkanı Mustafa Daşcı şöyle konuştu:
“İki ithal ürün arasında 9 kat fiyat farkına rastladık. Doktor firmayı kayırmak için 9 kat yüksek fiyata o firmadan alıyor ürünü. Doktor hangi ürünü kullanmak isterse o ürün kullanılıyor. Firma doktora satıştan belli bir pay veriyor.”
Yerli tıbbi malzemelerin daha ucuz olması nedeniyle tercih edilmediğini ifade eden Daşcı, “Pahalı ürünün, en kaliteli ürün olduğu algısı yaratılıyor. Tıbbi malzeme pazarının 186 milyon dolarlık ihracatı var.
Ama iç pazarda satışlarımız çok düşük. Bir de yapılan usulsüzlükler bizi zor duruma düşürüyor” dedi.
‘SGK’nın yeni yazılımı yolsuzlukları önler’
Sağlık sisteminde kontrolsüz tıbbi malzeme ve ilaç kullanmanın zor olmadığını ifade eden Özel Hastaneler ve Sağlık Kuruluşları Derneği Başkanı Op. Dr. Reşat Bahat, ödemeleri yapan kurumun ve kişilerin bu kontrolleri sağlaması gerektiğini söyledi. SGK’nın usulsüzlükleri engellemek için son bir aydır yeni bir yazılım kullandığını belirten Bahat şöyle konuştu:
“Yazılım şu sorulara yanıt getirecek: Hangi doktor, hangi sıklıkla, hangi ilacı, hangi sebeplerle yazıyor? Bu ilaçlar hangi eczaneden alınıyor? Hangi doktor hangi firmanın cihazını en çok kullanıyor?
Hangi firmadan kaç liralık cihaz kullanmış? Neden diğer firmalar kullanmamış? Pek çok sebep sonuç ilişkisini çözecek bir yazılım. Bu şekilde yolsuzlukların önü kesilebilir.”
Allah ile kul arasında sistem
Doktorun hangi ilacı ve tıbbi malzemeyi kullanmak istiyorsa hastanenin o malzemeyi temin ettiğini belirten Bahat şunları söyledi:
“Doktor hangi malzemeyi uygun görüyorsa, hastane o malzemeyi temin etmek zorundadır. Arada fiili bir ilişki var mıdır, yok mudur kimse çözemiyor. Allah’la kul arasında bir sistem vardı. Özel hastaneler olarak SGK ile anlaşmaya vardık. Tıbbi malzemeleri SGK’nın o ürüne ödediği en düşük fiyattan alacağız. Bunu da malzeme firmaları kendileri taahhüt edecekler. Diz protezi alacaksak, devlet ‘3 ay içinde bunun en düşük fiyatı şu’ diyecek, biz de o fiyattan alacağız.”
Milliyet