Türk Tabipleri Birliği’nin (TTB) “Türkiye’de Sağlık Çalışanı Ölümlerinin Anlattığı” adlı raporu yayımlandı.
Türkiye’de COVID-19’a bağlı olarak ilk ölümün açıklandığı 17 Mart 2020 tarihinden 31 Mayıs 2021 tarihine kadar kaybettiğimiz sağlık emekçilerinin önlenebilir ölümlerinin değerlendirildiği raporda, ülkemizdeki sağlık politikaları ve sağlık emekçilerinin durumuna dair bir bakış açısı sunuldu.
Meslek Hastalığı Kabul Edilmeli
Raporun önsözünde şu ifadelere yer verildi: “Bilimsel bir salgın yönetimi ile sağlık çalışanlarının emekleri karşılıksız bırakılmadığında, çalışma koşulları iyileştirildiğinde sağlık çalışanlarının ölümleri önlenebilecektir. Üzücü olan, Türkiye’de sağlık emekçilerinin haklarının ölümlerinden sonra bile gasp edilmesidir; COVID-19’un sağlık çalışanları için meslek hastalığı sayılması ile ilgili TTB’nin önerdiği yasa tasarısı, TBMM’de görüşülmemiştir. Meslek hastalığı konusunda illiyet bağı arayanları ‘Türkiye’de Sağlık Çalışanı Ölümlerinin Anlattığı’ raporunu okumaya davet ediyor ve yeniden güçlü bir sesle dillendiriyoruz: COVID-19 Sağlık Çalışanları için Meslek Hastalığı Kabul Edilmelidir!”
Mesleklere Göre Ölüm Oranları
COVID-19’a bağlı nedenlerle hayatını kaybeden 403 sağlık çalışanın %87,1’i (351 kişi) ve ölen hekimlerin %97,2’i (141 kişi) erkektir. Türkiye’de ölen bütün sağlık çalışanlarının % 48,6’sı; hekimlerin %58,6’sı; diş hekimlerinin %95,7’si ve eczacıların %98,1’i özel sağlık kurumlarında çalışmaktaydı (Şekil 1 ve Şekil 2).Türkiye’de sağlık çalışanlarının %23,8’i; hekimlerin %18,6’sı; diş hekimlerinin %51,9’u; ebe-hemşirelerin %14,5’i; diğer sağlık personelinin %22,2’si ve diğer personelin %24,8’i özel sağlık kurumlarında çalışmaktadır (23). Eczacı Bilgi Sistemi verisine göre Türkiye’de toplam eczacı sayısı 37.442 olup, bunların %69,9’u (26.177 kişi) serbest eczacı (eczane sahibi ve mesul müdürü) olarak görev yapmaktadır (24).
Yaş Ortalaması
Türkiye’de sağlık çalışanlarının %14,8’ini hekimler, %3’ünü eczacılar, %24,5’ini hemşire ve ebeler oluşturur (25). COVID-19’a bağlı ölümlerin %36,0’sı hekimlerde; %13,2’si eczacılarda ve %6,0’sı hemşire ile ebelerde olmuştur. Hemşire-ebelerde COVID-19’a bağlı ölüm 10.000’de 0,83’tür. Türkiye’deki 174.187 hekimin 71.933’ü kadın; 102.254’ü erkektir (25). Hekimlerde COVID-19’a bağlı ölüm 10.000’de 8,32; erkek hekimlerde 10.000’de 13,78; kadın hekimlerde 10.000’de 0,56’dır. Eczacılarda, COVID-19’a bağlı ölüm, 10.000’de 14,70’dir. Ölen 53 eczacının 52’si özel eczanelerde (serbest eczacı) çalışmaktaydı. Türkiye’deki özel eczane sayısı 26.177’dir (24). Bu durumda özel sektör eczacıları arasında, COVID-19’a bağlı ölüm 10.000’de 19,86’dir. Türkiye’de COVID-19 nedeniyle hayatını kaybeden sağlık çalışanlarının yaş ortalaması 55,3’tür. Bu ortalama yaş hekimlerde 59,7; eczacılarda 66,9; hemşire ve ebelerde 40,9’dur (Tablo 1). COVID-19 nedeniyle hayatını kaybeden hekimlerin yaş ortalamasına baktığımızda; yaş verisi elimizde olan işyeri hekimlerinde 63,6 (18 kişi); aile hekimlerinde 56,1 (18 kişi). Genel cerrahlarda 66,0 (7 kişi); dahiliye uzmanlarında 62,9 (12 kişi); göz hastalıkları uzmanlarında 79,0 (2 kişi); KBB uzmanlarında 65,6 (5 kişi) ve radyoloji uzmanlarında 55,8’dir (6 kişi).
Bu İllerde COVID-19 Nedeniyle Ölüm Yok
Elde ettiğimiz verilere göre Türkiye nüfusunun % 6,02’sini (5.036.737) içeren 17 ilde (Aksaray, Ardahan, Artvin, Bayburt, Bilecik, Bitlis, Burdur, Çanakkale, Gümüşhane, Kars, Kırklareli, Mardin, Muş, Şırnak, Siirt, Tunceli, Yozgat) COVID-19 nedeniyle yaşamını yitiren sağlık çalışanı yoktur. Yaşamını yitiren sağlık çalışanlarının %31,5’i (127 kişi) Ankara, İstanbul ve İzmir’de çalışmaktaydı. Ölen sağlık çalışanları içinde hekim olanlar; Ankara’da %38,5, İstanbul’da %51,2 ve İzmir’de %73,7’ydi. Osmaniye’de ölen sağlık çalışanlarından %62,5’i (5 kişi); Tekirdağ’da %66,7’si (4 kişi) işçiydi (Tablo 4). Ankara’da ölen hekimlerin %90’ı (9 kişi); Bursa’da %83,3’ü (5 kişi); İstanbul’da %69,0’u (29 kişi) özel bir kurumda çalışıyordu. COVID-19’a bağlı hekim ölümlerinin %28,9’u (42 kişi) İstanbul’da; %9,7’si (14 kişi) İzmir’de; %6,9’u (10 kişi) Ankara’da; %6,2’si (9 kişi) Mersin’de, eczacı ölümlerinin %20,8’i (11 kişi) İstanbul’da; %7,5’i (4 kişi) Denizli’de, hemşire-ebe ölümlerinin %4,2’si (1 kişi) İstanbul’da ve işçi statüsünde çalışan ölümlerin %15,8’i (16 kişi) İstanbul’da; % 6,9’u (7 kişi) Diyarbakır’da; %5’i (5 kişi) Osmaniye’de olmuştur. 2021 Mart, Nisan ve Mayıs aylarındaki sağlık çalışanı ölümlerinin %40,5’i İstanbul’da gerçekleşmiştir. (BSHA – Bilim ve Sağlık Haber Ajansı)