Türk bilim insanları çığır açacak bir çalışmaya imza attı. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (ESOGU) ve Anadolu Üniversitesi’nin (AÜ) ortaklaşa yürüttüğü projeyle yüzde 100 yerli yapay kan üretildi. Yaklaşık 2 yıl süren çalışma 1 milyon liraya mal oldu. Nano hemoglobin yöntemiyle üretilen yapay kan çok sayıda özelliğe sahip. Ekibin başındaki isim ESOGU Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ayhan Ayhancı, ayrıntıları ilk kez BUGÜN’e açıkladı.
Prof. Dr. Ayhancı Türkiye’de ilk kez üretilen yapay kanın avantajlarını şöyle sıraladı: “Kızılay, bağışlanan kanları sadece 1 ay saklayabiliyor. Ondan sonra kullanılamaz hale geliyor. Ürettiğimiz yapay kan ise 1 yıla kadar saklanabiliyor. Normal kandan farksız olan yapay kanın hiçbir sakıncası da bulunmuyor. Bildiğimiz suni oksijen taşıyıcısı. En önemli özelliklerinden biri de kan grubu uyuşmazlığı gibi bir durum söz konusu değil. Her kan grubunda rahatlıkla kullanılabiliyor.”
Yarım saatte üretilebiliyor
Prof. Ayhan Ayhancı yapay kan üretiminin uzun zaman almadığını ifade ederek, “Örneğin laboratuvar ortamında 1 ünite kanı yaklaşık yarım saatte üretebiliyoruz. Bu noktada yapay kanın üretimi için laboratuvar türünde kan fabrikası kurularak ihtiyaç duyulan kan tedarik edilebilir” diye konuştu.
Bulaşıcı hastalıklara son
Kan nakilleri ile bulaşan HIV ve benzeri hastalıkların yapay kan üretimi sayesinde tehlike olmaktan çıkacağının altını çizen Ayhancı “Alınan kan örneklerindeki hastalıkları tespit edebilmek için belli bir zaman ve belli testlerin yapılması gerekiyor. Ancak yeni buluş ile bunlara da gerek kalmayacak” dedi.
NORMALİNDEN FARKI YOK
Yapay kanı üreten ekibin başındaki isim olan Prof. Dr. Ayhan Ayhancı, 2 yıl süren çalışmanın 1 milyon liraya mal olduğunu söyledi. Ayhancı, “Normal kandan farksız olan yapay kanın hiçbir sakıncası bulunmuyor” diye konuştu.
Acil kan ihtiyacı bitiyor
Yapay kan sayesinde acil kan ihtiyacı duyulan kazalarda, ameliyatlar ve hastalıklarda bu ihtiyaçların daha çabuk karşılanacağını söyleyen Ayhancı şunları kaydetti: “Yeteri kadar kanı sağlayabilecek bir yöntem geliştirdik. Artık kan arama gibi bir derdimiz olmayacak. Can kayıpları da bu sayede azalacak.”
Eskiyenler kullanılacak
Belli bir süre bekletildikten sonra normal kanın artık kullanılamayacağını ifade eden Prof. Ayhan Ayhancı, “Yeni yöntemimizle eskiyen kanları kullanabiliyoruz. Burada hemoglobinlerinin demirleri ve protein kısmından faydalanabiliyoruz. Bu nedenle ülkemizin ihtiyaç duyduğu kan ihtiyacını bol miktarda depolayabileceğiz” diye konuştu.
UZMANLAR TEMKİNLİ
20 yıldır araştırma yapılıyor
Türk Pediatrik Hematoloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Hale Ören, 20 yıldır bu yönde araştırmaların yapıldığını belirterek, “Henüz bilimsel olarak kanıtlanmış değil. O nedenle biz eski sistemle devam ediyoruz” diye konuştu. Hematoloji Uzmanlık Der. Bşk. Prof. Dr. Süleyman Dinçer de, “Şu an normal kandan vazgeçme şansımız yok”dedi.
NESRULLAH SONAY- BUGÜN GAZETESİ