Türk Tabipleri Birliği tarafından açılan davada, 3.8.2011 tarihinde çıkartılan Yönerge’nin Toplum Sağlığı Merkezlerinin ortak sağlık ve güvenliği birimi kurarak ya da hizmet satın alarak iş sağlığı ve güvenliği hizmeti sunabileceğine ilişkin düzenleme ile AÇSAP, dispanserler ve benzer birinci basamak sağlık kuruluşları ile halk sağlığı laboratuarlarının TSM’lere bağlı birer birim haline getirilmesine yönelik düzenlemelerin yürütmesinin durdurulmasına karar verildi.
Karar’da, 5258 sayılı Aile Hekimliği Pilot Uygulaması Hakkında Kanunun "Yönetmelikler" başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında, "Aile hekimi ve aile sağlığı elemanlarının çalışma usul ve esasları; çalışılan yer, kurum ve statülerine göre öncelik sıralaması; aile hekimliği uygulamasına geçişe ve nakillere ilişkin puanlama sistemi ve sayıları; aile sağlığı merkezi olarak kullanılacak yerlerde aranacak fizikî ve teknik şartlar; meslek ilkeleri; iş tanımları; performans ve hizmet kalite standartları; hasta sevk evrakı, reçete, rapor ve diğer kullanılacak belgelerin şekli ve içeriği, kayıtların tutulması ile çalışma ve denetime ilişkin usul ve esaslar, Sağlık Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir." Kuralı hatırlatılmış; 181 sayılı Sağlık Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 43. maddesinde, "Bakanlık, kanunla yerine getirmekle yükümlü olduğu hizmetleri tüzük, yönetmelik, tebliğ, genelge ve diğer idari metinlerle düzenlemekle görevli ve yetkilidir." kuralına yer verilmiş olmasının ilgili mevzuatta yönetmelik ile düzenleneceği belirtilen bir alanın yönerge ile düzenlenemeyeceği vurgulanmıştır.
Yönerge’ye hukuksal dayanak oluşturabilmek için sonradan yapılan bazı düzenlemeler de Danıştay 10. Daire tarafından tartışılmış; “663 sayılı KHK'ye dayanılarak çıkarılan ve 7.2.2012 tarih ve 28226 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Sağlık Bakanlığı Bağlı Kuruluşları Hizmet Birimlerinin Görevleri ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğe dayanılarak Türkiye Halk Sağlığı Kurumunca, 10.4.2012 tarihli Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Taşra Teşkilatı Hizmet Birimlerinin Görevleri, Çalışma Usul ve Esasları ile Kadro Standartları Hakkında Yönerge çıkarılmış ve bu Yönergenin "Toplum Sağlığı Merkezleri" başlıklı 8. maddesinin 3. fıkrasında, toplum sağlığı merkezleri görev ve yetkilerini dava konusu yönerge hükümleri çerçevesinde yürütür şeklinde bir kuralın yer almış olması, geçmişe yönelik olarak dava konusu yönergeye hukuki dayanak oluşturmasına olanak bulunmamaktadır.” sonucuna varılmış ve 3.8.2011 tarihli "Toplum Sağlığı Merkezlerinin Kurulması ve Çalıştırılmasına Dair Yönerge"nin 25. maddesinin 2. fıkrasının, 34. maddesinin (ğ) bendinin ve Geçici 1. maddesinin YÜRÜTÜLMESİNİN DURDURULMASINA karar verilmiştir.
Hatırlanacağı üzere, Sağlık Bakanlığının 2010 yılında çıkarttığı Toplum Sağlığı Merkezleri Yönergesi’nin benzer hükümlerinin yürütmesinin durdurulması ile iptali için de, Türk Tabipleri Birliği tarafından dava açılmıştı. Anılan davada, Danıştay 10. Dairesi, 31.12.2010 tarihinde ilgili mevzuata göre bu alanın en az yönetmelikle düzenlenebileceğini belirterek yürütmenin durdurulmasına karar vermiş; bu Karar’a yapılan itiraz da Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu tarafından 29.9.2011 tarihinde reddedilmişti.
2011 tarihli Yönerge’nin dava edilen hükümlerinin yürütmesinin durdurulmasının bir sonucu olarak, Toplum Sağlığı Merkezlerinin ortak sağlık ve güvenlik birimi kurmamalı ya da dışarıdan hizmet satın alarak işyeri hekimliği hizmeti sunması önlenmiş olacaktır. Ayrıca, Yönergenin geçici maddesi ile AÇSAP, dispanser, halk sağlığı laboratuarı gibi birimlerin Toplum Sağlığı Merkezlerine bağlı birimler haline getirilmelerinin de yürütmesi durdurulmuştur.
Danıştay kararları ile de ortaya konulduğu üzere, toplum sağlığı merkezleri ile ilgili hususların yönerge ile düzenlenmesi hukuka aykırıdır. Sağlık Bakanlığı, bu alanda yapacağı düzenlemeleri tüzük ve yönetmelikle yapmak yerine yönerge ile düzenleyebilmek için yasa değişiklikleri yaptırmaktadır. Oysa, Toplum Sağlığı Merkezlerine yüklenen görevlerin önemi ve çalışanların hak ve yükümlülüklerine ilişkin hükümlerin asıl olarak ayrıntılı bir yasada yer alması gereklidir. Sağlık Bakanlığı’nı, hukuka aykırı düzenleme ısrarından vazgeçerek, ilgili tarafların etkin katılımıyla, Toplum Sağlığı Merkezlerine ilişkin temel bir yasayı hazırlamaya davet ediyoruz.
İlgili belgelere aşağıdaki linklerden erişebilirsiniz: