OHSAD Yönetim Kurulu tarafından oluşturulan Transfüzyon Merkezleri hakkındaki yazı Sağlık Bakanlığı’na iletilmiştir;
Sayı : 2011.02.25
Tarih : 24.05.2011
Konu : Özel Hastanelerdeki Transfüzyon Merkezleri
İlgi: (a) 11.04.2007 tarih ve 5624 sayılı kanun,
(b) 04.12.2008 tarih ve 27074 sayılı R.G. de yayınlanan Kan ve Kan Ürünleri Yönetmeliği,
(c) S.B. Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğünün 19.04.2011 tarih ve 774-99 sayılı yazısı,
T.C.
SAĞLIK BAKANLIĞI
Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Bilindiği üzere ilgi (a) kanuna dayanarak çıkarılan ilgi (b) yönetmelik gereğince kan ve kan ürünü kullanan özel hastanelerden de Transfüzyon merkezi ruhsatı almaları istenmektedir. Hatta, şu günlerde özel hastanelere tebliğ edilmeye başlanan ilgi (c) yazı içeriğinde bu ruhsatı almayanların faaliyetten men edileceği ve ayrıca 10.000,00 TL- idari ceza ödetileceği ihtar edilmektedir.
13.05.2011 tarihinde OHSAD adına Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Op. Dr. Hüseyin URLU, Tedavi Hizmetleri Genel Müdür Yardımcısı Dr. Serdar MERCAN ve Kan Transfüzyonu Daire Başkanlığı Ruhsatlandırma Şube Sorumlusu Dr. Ülkü KADALOĞLU ile Özel Hastanelerdeki Kan Transfüzyon Merkezleri hakkında bir görüşme gerçekleştirmiştir. Bu görüşme sonucunda Tedavi Hizmetleri Genel Müdür Yardımcısı Dr. Serdar MERCAN konuyla ilgili OHSAD’ın görüşlerini istemiştir.
Konu hakkındaki görüşümüze dayanak teşkil eden Transfüzyon merkezi ruhsatı için istenen şartları özetlersek;
1- Fonksiyonel Birimler
- İdari Birim (Yönetici odası, Kalite Yönetim Birimi)
- Laboratuar [İmmünohematoloji lab., Mikrobiyoloji lab. (acil kan alımında hızlı testler için)]
- Kan Deposu (Kan bileşenleri için dolaplar )
- Kan Bileşenleri Dağıtım Birimi (Örnek kabul, kan çıkış sekretaryası)
- Depolar (Tıbbı, Temizlik, Kırtasiye, diğer)
- Arşivler (Tıbbı, mali, idari, vb )
- Kan Bağışı Birimi (Acil durumda kan alınması için yeterli koşulları sağlayan form doldurma, muayene, kan alma, ikram odası)
- Diğer Bölümler [Personel giyinme odası, tuvaletler (engelli, olanak varsa ) toplantı odası]
2- Teknik Donanımlar
- Kan saklama dolabı
- Derin dondurucu
- Hortum sıyırma cihazı
- Hortum kapama cihazı
- Otomatik veya manuel kan gruplama sistemleri,
- Trombosit inkübatörü ve ajitatörü,
- Kan nakil kutusu,
- Kan çalkalama ve tartı cihazı,
- Plazma eritme cihazı
- Kan grubu seti
- Mikro veya makro ELISA sistemleri
- Kan çalkalama ve tartı cihazı
- Hortum kapama cihazı
- Kan alma yatağı
- Acil müdahale donanımı
- Kit saklama dolabı
3-İnsan Kaynağı
- Sertifikalı Sorumlu Hekim
- Sertifikalı Laboratuar teknisyeni (En az 4 kişi)
- Sekreter
- Kalite sorumlusu
İstenmektedir. İnfeksiyon hastalıkları Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı, Biyokimya Uzmanı, İç hastalıkları uzmanı ve hatta Hematoloji uzmanının dahi sertifikasyon eğitimine tabi tutulması istenmektedir.
Orta büyüklükte bir hastanemizin mahallinde denetlenmesi sonucu İl Sağlık Müdürlüğü tarafından tespit edilen eksiklikler listesi;
- Transfüzyon merkezine ait bir odanın ayrılmadığı,
- Transfüzyon merkezinde olması gerekli asgari donanımın olmadığı,
- Kan alma işlemi sırasında oluşabilecek reaksiyonlarda kullanılmak üzere acil müdahale setinin olmadığı,
- Kan Bankacılığı sertifikasyon eğitimi almış personelin olmadığı,
- Bağışçı ve hastaya ait şahit numunelerin saklanmadığı,
- Kan ve Kan ürünlerinin depolanması ve saklanmasında ısı kontrolünün yapılmadığı,
- Etiketlenmede ISBT 128 veya diğer bir kodlama sisteminin olmadığı,
- Cross - Match ve kan gruplamanın modern yöntemle yapılmadığı,
- Standart işletim prosedürlerinin tam açık ve uygun olmadığı hususları tespit edilmiştir.
Yukarıdaki maddelere istinaden konu hakkındaki OHSAD’ın görüşü aşağıdaki gibidir;
Tıbbi yönden;
Mevcut sistemde kan ve kan ürünü ihtiyacı olan hastalar pre-op dönemde tespit edilmekte ve hazırlığı yapılıp operasyona alınmaktadır. Büyük ölçekli hastanelerin Yoğun Bakım ünitelerinde yatan hastalar açısından genellikle çeşitli gruplardan kan stokları bulunmakta, gereğinde bunları becayiş yapmak suretiyle zayi olmasının önüne geçilmektedir. Çok acil durumlarda kesin endikasyonu takiben personelden kan alınması söz konusu olmakta, bunların da mutlaka serolojisi çalışılmakta ve bildirimi yapılmaktadır. Tüm özel hastanelerin personeliyle ilgili kan grubu bilgileri mevcuttur. Dolayısıyla cari yönetmelik son derece ideal olmakla birlikte ülkemiz şartlarında son derece lükstür ve tıbbi yönden elzem değildir.
Teknik yönden;
1- Sağlıklı verimli bir transfüzyon merkezi oluşturarak 24 saat bu hizmeti sürdürmek için bir çok personele ihtiyaç vardır. Kaliteli bir hizmet için 24 saat eksiksiz sorumluluk yapacak bilgi ve beceride eğitimli, sertifikalı ayrı bir kişi istihdam etmek mümkün değildir. Bir çok hastanede yapılacak işlem sayısı belki günde veya haftada 1-2 olmayacaktır. Sertifikasyon eğitiminin pratisyen Hekimler için 5 ay, Uzman Hekimler için 1 ay ve tam gün olması ön görülmektedir. Planlama yönetmeliği gereğince yeni istihdam yapmaları yasak olan özel hastaneler ellerindeki kadroları sertifikasyon eğitimine gönderirlerse mevcut işleri kim yürütecektir. Ayrıca, sertifikasyon eğitiminde önceliğin kamu hastanelerinde olduğu dile getirilmektedir. Şu ana kadar özel hastanelerin çeşitli konularda yaptığı sertifikasyon başvurularının neredeyse %90’ı sınırlı kontenjanın öncelikle kamu hastanelerine kullandırılacağı gerekçesiyle reddedilmiştir.
2- Yukarıda özetlenen fonksiyonel birimlerin hastanelerimizin %90’ında bu işe tahsis edilmesi mümkün olmayacaktır. Üstelik bu mekanların ayrılabilmesi için projelerde revizyon yaptırılarak projelere işletilmesi çok sıkıntılı ve uzun bir süreçtir. Böyle bir işlem hastanelerimizin korkulu rüyası olacaktır.
3- Teknik donanım olarak yapılacak işlerin araştırılması, temini, çalışır hale getirilmesi zaman alan ve oldukça maliyetli olan süreçlerdir. Yaklaşık 60-70.000 TL’yi bulacak bu alet ve cihazların da önemli bir kısmı birçok merkezde kullanılmayacak, atıl kalacaktır. Ülke kaynakları israf edilecek ve verimli kullanılmamış olacaktır.
4- Örnek verilen denetim listesinde gösterilen eksiklikler nedeniyle hastaneler huzursuz çalışacak, uygulanması zor mevzuatlar nedeniyle hem hastaneler hem de bakanlık ileride hukuk karşısında zor durumda kalacaktır.
Ticari yönden;
Her ne kadar son yıllarda öyle olmadığı var sayılsa da Özel Hastaneler de geliri giderini geçmesi gereken ve teknolojilerini yenileyebilmek için de olsa kar etme zorunluluğu bulunan işletmelerdir. Kan ve kan ürünlerinin kullanımının da diğer birçok konuda olduğu gibi SUT da karşılığı yoktur. En yaygın görülen endikasyonlar (pre-operatif- per-operatif ve post-operatif kan transfüzyonu, yoğun bakımlarda kan ve kan ürünlerinin kullanımı ve hatta diyaliz ünitelerinde kan transfüzyonu hep paket fiyata dahildir. Fakat özel hastaneler bunları Kızılay’dan ücreti mukabili almaktadır. Sektör bu konuda ileri derecede mağdur edilmiştir ve bu şartlar altında bu konuda yeni yatırım, inşaat ya da istihdam yapacak kaynak ayıramamaktadır.
Sonuç olarak; Hastanelerde Transfüzyon Merkezleri şart olmamak kaydıyla isteyen hastaneler kurmalı, ayrılacak alan konusunda esneklik sağlanarak hastane Mesul Müdürünün inisiyatifine bırakılmalı, kan transfüzyonu hastaneden sorumluluk verilen bir doktor tarafından yürütülerek mevcut insan kaynağı ve ekipmanlarla sorun çözülmelidir. Bu ekiplerin eğitilmesi için Kan ve Kan ürünlerinin alınması, nakli ve rasyonel kullanımı konusunda Üniversite, Sağlık Bakanlığı, Kızılay ve OHSAD tarafından geniş katılımlı bir kongre düzenlenmesi ve sertifikasyon eksiğinin süratle kapatılmasını öneriyoruz.
Saygılarımızla,
Dr. Reşat Bahat
OHSAD Genel Başkanı
Yrd. Doç. Dr. Cevat Şengül
OHSAD Genel Sekreteri