Cem Kılıç
Çalışma yaşamında değişiklikler yapacak torba yasa tasarısı Meclis'te tatışılmaya başlandı. Tasarıda taşerondan gündelikçilerin sigortalılığına, tüp bebekte SGK'nın karşılayacağı deneme sayısının artırılmasından doğum borçlanmasında 3. çocuk hakkına kadar pek çok yeni düzenleme var. Bu düzenlemeler içerisinde kamuoyunun dikkatini en çok vergi ve prim borçlarına getirilen yeniden yapılandırma çekiyor. Nerdeyse Cumhuriyet tarihinin en büyük vergi ve prim düzenlemesinin geliyor olduğunu söyleyebiliriz.
Son yıllarda toplumun önemli bir kesiminde "yine af çıkıyor, o zaman niye borcumuzu zamanında ödüyoruz" duygusu oluştu. Neredeyse her 5 yılda bir vergi ve prim borçlarına ilişkin bir düzenleme yapılıyor. Böyle olunca da, borçlarını zamanında ödeyenlerin mağdur olması söz konusu. Borcunu zamanında ödeyerek nakit parasını buraya bağlayan bir işveren ile borcunu ödemeyen ve faizinden kurtularak taksitlendiren işveren arasında haksız rekabet ortaya çıkıyor.
Maliye'nin bu konuda yeni bir adım atarak borcunu zamanında ödeyenlere indirim ve kolaylıklar sağlayacak olması bu açıdan önemli.
Gelir testi yaptırmak
Prim borçlarının yeniden yapılandırılacağı ilk grup, gelir testi yaptırması gerektiği halde test yaptırmayıp adlarına her ay en yüksek meblağdan prim borcu birikenler. Bu kişiler tasarı yasalaştıktan sonra 6 ay içerisinde başvurularını yaparak gelir testi yaptırabilecek. Başvuru sonrası yaptırdıkları gelir testinin sonucuna göre borçları yeniden hesap edilecek. Bu yeniden hesaplamayla örneğin, 2014 yılının ikinci altı ayında, kişi başına düşen asgari gelir miktarı 378 TL'nin altında olan kişinin gelir testi yaptırmadığı için adına tahakkuk eden bütün borcu silinecek.
İptal edilen sigortalılık
Torba yasada esnaflar için bazı özel düzenlemeler var. Buna göre, açtığı işyerinin kaydını esnaf ve sanatkar siciline hatalı yapan, fakat bu dönemler için SGK'ya prim ödeyen kişilerin sigortalılıkları geçerli sayılacak. Bu durumdaki kişilerden sigortalılıkları iptal edilenlerin, 22.03.1985 tarihinden sonraki sigortalılıkları, prim gecikme zamları ve cezalarının 31.12.2013 tarihine kadar ödenmiş olması şartıyla yeniden aktif hale getirilecek.
28 Şubat sürecinde memurluktan alınanların, memurluktan ayrı kaldıkları süreleri borçlanmaları için bugüne kadar iki kez düzenleme yapılmıştı.
Bu süreleri kaçıran ve borçlanma yapamayan kişilere torba yasa ile üçüncü kez bu hak tanınıyor.
BAĞ-KUR'luların cezaları
Kendi hesabına tarımsal faaliyette bulunanlar dışındaki bütün Bağ-Kur'lular için geçmişe dönük olarak işyerini bildirmeme ve sigortalı bildirimi yapmama nedeniyle kesilen bütün idari para cezaları silinecek. Bu kişilerin tasarı yasalaştıktan sonra 3 ay içerisinde gerekli bildirimleri SGK'ya yapmaları gerekiyor.
Torba yasa tasasrısının ilk halinde esnafın 12 ay ve üzerinde ödeyemediği borçların tamamen silinmesi maddesi vardı. Daha sonra bu madde çıkarılmıştı. Bütçe Komisyonu görüşmelerinde konu gündeme geldi. Çalışma bakanı Faruk Çelik bu konuyu Meclis Genel kurulu görüşmelerinde değerlendireceklerini ifade ediyor. Eğer bu madde ilk haliyle kabul edilirse, esnafın 12 ay ve üzeri prim borcu sigortalılık süresiyle beraber silinecek. Daha sonra ekonomisi iyileşen esnaf tekrar silinen bu sürelerin parasını ödeyerek emekliliği için kullanabilecek. Yaklaşık 1.5 milyon esnaf bu durumda. Toplam borç miktarı ise 24 milyar TL'ye yakın.
Sigorta primleri açısından hem işverenlerin, hem Bağ-Kur'luların bütün prim borçlarının kapsamda olduğu görülüyor.
Borçların faizleri siliniyor
Torba yasada çevre vergisinden gelir vergisine, trafik cezasından, kredi yurtlar kurumundan alınan krediye, motorlu taşıtlar vergisinden emlak vergisine kadar bütün Vergi Usul Kanunu'na giren borçlar için faizlerin silinmesi söz konusu. Bu borçlar nedeniyle karşılaşılan gecikme zamları da silinecek.
Borçlarda sınır tarih 30.04.2014 olarak belirlenmiş. Bu tarihten önceki kapsam dahilindeki borçların tamamının cezai faizi, gecikme faizi silinecek. Bu borçlara tasarının yasalaştığı tarihe kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranında güncellenecek. Kapsamdaki borç dolayısıyla dava açmış kişilerin, düzenlemeden yararlanması için davadan vazgeçmeleri gerekiyor.
Diğer yandan düzenlemeden yararlanan kişilerin bu kapsamda gerçekleştirdikleri yeniden yapılandırmadan yararlanabilmeleri için geri kalan borçlarını bir takvim yılı içerisinde iki seferden fazla vadesinden geç ödememeleri gerekiyor. Aksi taktirde, kalan taksitlerini ödeme haklarını kaybetmiş olacaklar. Bu husus hem vergi borçları, hem SGK prim borçları için geçerli.
36 ayda ödenebilecek
Kapsam dahilindeki vergi borçları için tasarının hayata geçtiği tarihten itibaren 2 ay içerisinde başvuru yapılmasıyla taksitlendirme yapılabilecek. Bu şekilde taksitlendirilen borçlar, ilk taksitin tasarının yasalaştığı ayı takiben üçüncü aydan itibaren ödenmiş olması şartıyla 36 ayda ödenebilecek. Borçlar 18 taksite bölünebilecek ve taksitler 2 ayda bir yatırılacak. .
Taksit süresi uzadıkça borca uygulanacak faiz de artacak. Borcunu taksitlendirmek isteyen kişilere 6, 9, 12 ve 18 taksit seçeneği sunulacak. Borcunu peşin ödemek isteyene faiz uygulanmayacak. Ayrıca bu şekilde yeniden yapılandırılan borçların kredi kartı ile de ödenmesi mümkün.