Cem Kılıç
Çalışma hayatında pek çok değişiklik öngören torba yasa Meclis'ten geçti. Borçlar için başvuru maratonu başlayacak. Torba yasada taşeron işçiden gündelikçilere, tüp bebekten, doğum borçlanmasına kadar pek çok düzenleme var. Vergi ve prim borçlarına getirilen yeniden yapılandırma da yasada yer aldı. Biz de üç günlük yazı dizimiz boyunca yeni düzenlemelerin neler olduğunu ve hangi konularda değişiklik öngördüğünü açıklıyor olacağız.
Bağ-Kur'lunun cezası siliniyor
Sigortalılık işlemlerini kendileri yürüten Bağ-Kur'lularla ilgili yasada önemli değişiklik var. Kendi hesabına tarımsal faaliyette bulunanlar dışındaki bütün Bağ-Kur'lular için geçmişe dönük olarak işyerini bildirmeme ve sigortalı bildirimi yapmama nedeniyle kesilen bütün idari para cezaları torba yasa ile siliniyor. Ancak bunun için bu kişilerin yasa çıktıktan sonra 3 ay içinde gerekli bildirimleri SGK'ya yapmaları gerekiyor. Dolayısıyla kendi hesabına çalışan kişilerden zamanında SGK'ya gerekli bildirimleri yapmadığı için idari para cezası ile karşılaşanların borçları bu bildirimleri tasarı yasalaştıktan sonra yapmaları halinde silinmiş olacak.
İptal edilen 'sigortalar'
Bağ-Kur'lulara sağlanan bir diğer kolaylık ise açtığı işyerinin kaydını esnaf ve sanatkar siciline hatalı yapan fakat bu dönemler için SGK'ya prim ödeyen kişilerin sigortalılıkları geçerli sayılması. Bu durumdaki kişilerden sigortalılıkları iptal edilenlerin 22.03.1985 tarihinden sonraki sigortalılıkları prim gecikme zamlarının ve cezalarının 31.12.2013 tarihine kadar ödenmiş olması şartıyla yeniden aktif hale getirilecek.
Tarımda kendi nam ve hesabına çalışanlar açısından ise tarımsal faaliyetlerini ilgili kurum veya kuruluşa bildirmedikleri dolayısıyla iptal edilen sigortalılıklarının 31.12.2010 tarihine kadar geçen dönemi yine 31.12.2013 tarihine kadar prim gecikme zammı ve cezası olmaması kaydıyla aktif hale getirilecek.
Hangi prim borçları var?
Sigorta primleri açısından hem işverenlerin, hem kendi primlerini ödeyen Bağ-Kur'luların bütün prim borçlarının kapsamda olduğu görülüyor. İşsizlik sigortası primleri, sosyal güvenlik destek primleri, isteğe bağlı sigortalılık primleri, topluluk sigortası primleri, özel işlem vergisi, eğitime katkı payı, eksik hesaplanan asgari işçilik primleri, genel sağlık sigortası primlerinin tamamının gecikme zam ve faizleri silinecek. Borçlara enflasyon kapsamında güncelleme uygulanacak ve 36 aya kadar taksit sunulacak.
Prim borçlarına yeniden yapılandırma yapılması en çok kendi hesabına çalışan Bağ-Kur'luları sevindirecek. Küçük esnaf olan bu kişiler işleri kötü gittiği dönemlerde prim ödemesi yapamıyorlar. Bu nedenle sigortalılıkları da işlemiyor. Bu kişiler geçmişe dönük olarak primlerini gecikme zammı ve faizi olmadan ödeme imkanına kavuşacaklar.
Aynı şekilde emekli olup dükkan açan ve sosyal güvenlik destek primi ödemeyen kişilerin borçlarına da yeniden yapılandırma yapılacak.
Bu durumdaki pek çok kişi geçmişe dönük olarak SGK tarafından önüne konmuş borçların gecikme zammı ve faizinden kurtulduğu gibi borçlarına taksitlendirme de yapabilecek.
Gelir testi mağdurları kurtardı!
1 Ocak 2012'de zorunlu genel sağlık sigortası hayatımıza girdi. Bununla gelen gelir testini yaptırmayanlarla ilgili pek çok vatandaş mağdur oldu. Kimlerin ne zaman gelir testi yaptırmak zorunda olduğu herkesçe bilinmediği için bazı kişiler gelir testi yaptırması gerektiği halde yaptırmayarak borçlu duruma düştüler.
Bu şekilde adına borç biriken kişiler 7 ay içerisinde başvurularını yaparak gelir testi yaptırabilecekler. Başvuru sonrası yaptırdıkları gelir testinin sonucuna göre borçları yeniden tahakkuk ettirilecek.
2014'ün ikinci 6 ayında yaşadığı hane içerisindeki toplam gelirin kişi başına düşen miktarı 378 TL'nin altında olan kişinin gelir testi yaptırmadığı için adına tahakkuk eden bütün borcu silinecek. Bu şekilde borcu silinenler hemen sağlık hizmetlerinden de yararlanmaya başlayabilecek. Eğer geliri bu rakamın üzerindeyse geliri oranında belirlenecek prim geçmişe yönelik olarak yeniden hesaplanacak. Gelir testi yaptırması gereken kişilerden Kanun Resmi Gazete'de yayımlanmadan önce teste girenler için de bu yöndeki düzenleme uygulanacak ve borç miktarları revize edilecek. Bu sayede teste girmeyenler ile girenler arasında bir haksız durumun oluşması da engellenmiş oluyor.
SİZDEN GELENLER...
Soru: Geçtiğimiz yıl işyerimde SGK müfettişleri idari para cezası uygulamışlardı. Torba yasada bu cezayla ilgili bir düzenleme var mı?
Kemal Kurt
Cevap: Torba yasa sigorta işlemlerine ilişkin idari para cezalarının yüzde 50'sinin silinmesini öngörüyor. 30 Nisan 2014 tarihinden önce kesinleşmiş idari para cezanızı yeniden yapılandırırsanız SGK borcun yarısını siliyor.
Kalan yarısına da güncelleme uygulayıp gecikme zammı ve faizi silinmiş bir şekilde ödeyebilirsiniz.
Soru: Üniversiteden mezun olduktan sonra iş bulamadım. Gelir testi yaptırmam gerekiyormuş ama ben yaptırmamıştım. Adıma 6 Bin TL borç birikmiş. Torba yasada bu borca af var mı?
Emir Elibol
Cevap: Türkiye'de ikamet eden herkes 18 yaşını geçtikten sonra gelir testi yaptırmak zorunda. Eğer yükseköğrenime devam ediliyorsa yaş sınırı 25'e yükseliyor. Sizde üniversiteden mezun olduktan sonra gelir testi yaptırmak durumundaydınız. Gelir testi yaptırmadığınız için adınıza biriken borç miktarı nedeniyle sağlık hizmetlerinden yararlanamazsınız. Torba yasa Resmi Gazete'de yayımlandıktan sonra 7 ay içerisinde en yakın SGK merkezine başvuru yaparak gelir testine girmeniz gerekiyor.
Gireceğiniz gelir testi sonrası eğer yaşadığınız hane içerisinde kişi başına düşen gelir 378 TL'nin altındaysa geçmişe dönük olarak borçlarınız silinecek ve yeniden sağlık hizmetlerinden yararlanmaya başlayabileceksiniz. Bu tutarın üzerinde bir geliriniz olduğu tespit edilirse gelirinize göre bir prim belirlenecek ve bu prim geriye dönük olarak da işletilerek yeni ve daha düşük bir borç miktarı belirlenecek. Bu borcun gecikme zammı ve faizin olmadan taksitlendirerek ödenmesi mümkün.
Primde başvuru süresine dikkat
SGK borçları için yeniden yapılandırmadan yararlanmak isteyenlerin Kanun Resmi Gazetede yayımlandıktan sonra 3 ay süreleri bulunuyor. Bir tek genel sağlık sigortası primi borcu olanlar için 7 aylık başvuru süresi söz konusu. Başvurularını yapan kişiler eğer isterlerse ilk taksiti Kanun hayata geçtikten 4 ay sonra ödeyerek kalan borçlarını 36 aya yayabilecekler. Yani başvurudan sonra ödeme için bir aylık ek süre var.
İşverenler de af kapsamında
5510 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu dolayısıyla işverenlere uygulanan para cezalarının yüzde 50'si siliniyor. İşverenler sigorta işlemleri nedeniyle karşılaştıkları para cezalarını yapılandırırabilecek. Borcun kalan yarısı ile ödeme süresinden Kanunun Resmi Gazete'de yayımlanacağı tarihe kadar geçen süreye enflasyon oranında güncelleme uygulanacak.
Gecikme zammı ve faizi silinecek.
"Enayi"ler...
"Boş ver Abi'cim... Burası Türkiye... Nasıl olsa üç gün sonra af çıkar" diyenleri mi üzmemek için milletvekillerimiz gece gündüz çalışıyorlar. Devamlı af kanunu çıkarıyorlar. Milletvekillerimizin uykusuz kalarak çıkardıkları 148 maddelik torba yasanın içi "af" maddeleriyle dolu. Tüm vergi cezaları af edildi. Hatta alınamayan vergilerden bile vazgeçildi.
Ödenmemiş gümrük vergileri, para cezaları, SGK prim, vergi borçları, elektrik ve su faturaları paketin kapsamında. Bu borçlar için faiz ve cezalar silinecek, borç enflasyon oranına göre güncellenecek. 120 TL'nin altındaki cezalar ise tümden silinecek. Spor kulüpleri de SGK ile Maliye'ye olan borçlarını ikişer aylık dönemler halinde 42 eşit taksitte ödeyebilecek. 12 TL ve altındaki geçiş ücretlerinin tahsilinden de vazgeçildi. Araç muayenesini zamanında yaptırmayan 5 milyon araç için de af hazır.
Bakanı dinlemediler!
Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in karşı olduğunu açıkladığı kasa affı da getirildi. Kurumlar Vergisi mükellefleri, yüzde 3 oranında vergiyle kasa affından yararlanabilecek. Açık anlatımıyla şirket kasalarını boşaltarak, şahsi hesaplarına aktaranların yaptıkları (çaldıkları paralar) yanlarına kar kalacak.
Halkımız kahve sohbetlerinde der ki, "Vergi kapanına giren kazlar enayidir. Kazlardan vergisini zamanında ödeyen ise "duble enayidir..." Çok kişi bu tür konuşmalardan hoşlanmaz. Ama durum ortada. Torba yasa bir defa daha görüldü ki, kanun yapıcılar halkımızı iki gruba ayırıyor. Bir yanda kanunlara uyarak iyi vatandaş olmaya çalışan "enayi"ler. Öte yanda "Boş ver kanunu... Nasıl olsa af çıkarcılar."