Tüketicinin açık onayı alınmadan ilave ödeme yükümlülüğü doğuran seçenekler kendiliğinden seçili olarak sunulmayacak ve bundan dolayı tüketiciden herhangi bir ödemede bulunması talep edilemeyecek.
Ticaret Bakanlığı, yanıltıcı fiyat bilgisi veren reklamlar ile indirimli satış içerenler nedeniyle vatandaşlardan gelen şikayetler üzerine, satıcı ve reklam ajansları için kılavuz hazırladı. Kılavuzda, bu konulardaki temel ilkelerin yanı sıra satıcı, sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcıların sorumlulukları da sıralandı.
AA muhabirinin edindiği bilgiye göre, son dönemde Bakanlığa ulaşan tüketici başvuruları ve resen yürütülen incelemeler kapsamında yasal düzenlemelere aykırı ve yanıltıcı nitelikte fiyat bilgisi içeren reklamlar ve indirimli satış reklamları için harekete geçildi.
Tüketicilerin aldatıcı ve yanıltıcı fiyat ve indirim duyurularından korunması amacıyla konunun tüm tarafları için yol gösterici bir düzenlemeye ihtiyaç duyulduğu değerlendirildi. Bu kapsamda, ilgili mevzuata dayanılarak, "Fiyat Bilgisi İçeren Reklamlar ile İndirimli Satış Reklamları ve Ticari Uygulamaları Hakkında Kılavuz" hazırlandı.
Reklam Kurulu toplantısında alınan ilke kararıyla yürürlüğe giren kılavuzla reklam verenler, reklam ajansları ve mecra kuruluşları açısından fiyat bilgisi içeren ve indirimli satışlara ilişkin mevzuat açıklığa kavuşturuldu. Böylece, reklam veren konumunda olan satıcı, sağlayıcı veya aracı hizmet sağlayıcılar tarafından duyurulan fiyat indirimlerinin şeffaflığı sağlanarak gerçek olmayan fiyatlandırma uygulamalarına karşı tüketicileri koruyacak adım atıldı. Kılavuzla fiyat bilgisi içeren reklamlar ile indirimli satış reklamları ve ticari uygulamalar hakkında temel ilkelerin yanı sıra satıcı, sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcıların sorumlulukları da belirlendi.
- "Bedelsiz, bedava" gibi tanımlamalara son
AA muhabirinin bu kılavuzdan yaptığı derlemeye göre, teslimat için yapılması gereken zorunlu ve makul masraflar haricinde, tüketicinin bir malı edinebilmesi için ödeme yapması gerektiği durumlarda, o mal için "bedelsiz, bedava, ücretsiz" ve benzeri tanımlamalarda bulunulamayacak.
Tüketicinin ödemesi gereken tüm, teslimat ve posta ücretlerinin fiyatla birlikte gösterilmesi esas olacak. Şayet bu ücretler makul bir şekilde önceden hesaplanamazsa tüketicilere "teslimat ücretleri geçerlidir ve varış yerine göre değişebilir" ve benzeri ifadelerle gerekli bilgilendirme yapılacak.
Tüketicinin açık onayı alınmadan ilave ödeme yükümlülüğü doğuran seçenekler kendiliğinden seçili olarak sunulmayacak ve bundan dolayı tüketiciden herhangi bir ödemede bulunması talep edilemeyecek.
Bir fiyat veya indirim reklamı, mağazadaki veya belirli bir kategorideki tüm mal veya hizmetler için geçerli olmadıkça "net", "tümü" veya "her şey" gibi ifadeler kullanılamayacak.
- Reklamlarda indirimli ürünler ayırt edilebilir olacak
Genel fiyat indirimine ilişkin reklamlarda, mal ve hizmet kategorilerinin ve bunlarla ilgili fiyat indirimlerinin açıkça belirtilmesi gerekecek. Kampanyaya dahil olan mal veya hizmetlerin "kış sezonu ürünleri", "…marka ürünler", "mavi noktalı ürünler", "2. ürüne" ve benzeri ifadelerle tüketicilerin anlayabileceği açık ve anlaşılır bir şekilde reklamlarda ayırt edilebilir olması gerekecek.
İndirimli satış kampanyalarına ilişkin reklamlarda "…e varan", "…den itibaren", "…e kadar" ibaresine okunabilir büyüklükte yer verilecek. Bu ibareler ile indirimli satışa tabi olduğu duyurulan malların kapsamı tüketicinin makul beklentisini karşılayacak nitelikte olması sağlanacak.
Bir mal veya hizmete ilişkin makul sayılabilecek bir süre ve miktarda söz konusu mal veya hizmeti ya da bunların muadillerini belirtilen fiyattan sunamayacağına veya başka bir yerden tedarik edemeyeceğine ilişkin yeterli bilgi sahibi olunmasına rağmen tüketiciyi bu konuda uyarmaksızın mal veya hizmetlerin o fiyattan reklamı yapılamayacak.
Tüketicinin ani bir karar vermesini sağlamak ve bilinçli bir tercih yapması için gerekli fırsat veya zamandan mahrum bırakmak amacıyla gerçeğe aykırı olarak bir mal veya hizmetin sadece "çok kısıtlı bir süre içinde belirli şartlar altında sunulacağı" belirtilemeyecek. Örneğin, bir seyahat acentesi tarafından aslında daha fazla odanın rezerv edilebilir olmasına rağmen "Son 3 oda kaldı" ibaresiyle tanıtımda bulunması bu kapsamda olacak.
Çocuklara yönelik indirimli satış reklamlarında mal veya hizmetin fiyatının düşük olduğu algısını oluşturacak şekilde, fiyat bilgisinin yanında "Yalnızca" veya "Sadece" gibi ifadeler kullanılamayacak. Çocuklar, bir mal veya hizmeti edinmek için, ebeveynlerini veya başkalarını ikna etmeye doğrudan teşvik edilemeyecek.
- Yurt dışına yönelik hizmetler dışında fiyatlar Türk lirası olacak
Tüketicinin yaş, cinsiyet, sağlık durumu gibi özellikleri veya ilgili mevzuatı nedeniyle bir vergi, resim, harç veya ücretin hesaplanamaması durumunda bu unsurların fiyata dahil olmadığı reklamlarda açıkça belirtilecek. Örneğin, krediye ilişkin oranlar ve ödeme tutarları kişiler arasında farklılık göstereceği için finansal kredilere ilişkin reklamlarda bu hususa dikkat edilmesi önem taşıyor.
Yurt dışında ifa edilmesi öngörülen paket tur ve eğitim hizmetleri ile yurt dışına yönelik ulaşım ve konaklama hizmetlerinin reklamları hariç olmak üzere, reklamlarda satış fiyatları "Türk lirası", "TL" veya "₺" şeklinde belirtilecek.
Mal veya hizmetin fiyatının başka bir mal veya hizmete bağlı olması halinde, tüketicilerin reklamda yer verilen fiyattan yararlanması için yerine getirilmesi gereken şartlar açıkça ifade edilecek.
Taksit tutarlarının verildiği reklamlarda, reklamı yapılan mal veya hizmetin toplam fiyatı ve taksit sayısı, taksit tutarı ile birlikte, okunabilir büyüklükte gösterilecek.
Reklamlarda bir mal veya hizmetin, belirli yükümlülükleri yerine getirmek koşuluyla tüketicilere bedelsiz verileceği taahhüt ediliyorsa buna ilişkin olarak tüketicilerin yerine getirmek zorunda olduğu yükümlülükler reklamın ana mesajında açıkça belirtilecek.
Fiyatın geçerliliği ile ilgili bir süre veya stok sınırı varsa bunlar reklamlarda açıkça belirtilecek.
- Kişiselleştirilmiş fiyat uygulaması
Bir mal veya hizmete ilişkin olarak tüketicinin satın alma davranışı ve diğer kişisel verileri analiz edilerek sunulan fiyatın kişiselleştirilmiş fiyat olduğu kabul ediliyor. Tüketiciye bu şekilde bir fiyat sunulması durumunda, bu hususa ilişkin bilgi ile o mal veya hizmetle ilgili olarak satıcı veya sağlayıcı tarafından belirlenen güncel satış fiyatına ve kişiselleştirilmiş fiyata aynı alanda yer verilecek. Fiyatın oldukça esnek ve hızlı bir şekilde değiştirilmesini içeren "dinamik" veya "gerçek zamanlı" fiyatlandırma yöntemleri, tüketicinin satın alma davranışını veya diğer kişisel verilerini analiz etme süreçlerini içermediği sürece kişiselleştirilmiş fiyata ilişkin hükümler kapsamında değerlendirilmeyecek.
- Fazla indirim uygulanıyormuş izlenimi yaratacak ifadelere yer verilmeyecek
İndirim yapıldığını gösteren reklamlarda, indirimden önceki fiyat, indirimli satışın başlangıç ve bitiş tarihleri ile indirimli olarak satışa sunulan mal veya hizmetin miktarı sınırlı ise bu miktarın açık ve anlaşılır bir biçimde belirtilmesi zorunlu olacak. İndirimli satış reklamlarında, anlam karışıklığına yol açarak tüketicileri yanıltabilecek veya gerçekte olduğundan daha fazla indirim uygulanıyormuş izlenimi oluşturacak ifade veya görüntülere yer verilmeyecek.
Bir mal veya hizmetin indirimden önceki satış fiyatının tespitinde indirimin uygulandığı tarihten önceki 30 gün içinde uygulanan en düşük fiyat esas alınacak. Yaş sebze, meyve, yumurta, günlük süt, ekmek gibi çabuk bozulma niteliği bulunan mallar için, 30 gün içindeki en düşük fiyat değil, o malın bir önceki fiyatı esas kabul edilecek.
Bir mal veya hizmetin satıcı tarafından birden fazla e-ticaret platformu veya mecrada satışa sunulmasına ilişkin de kurallar hatırlatıldı. Satıcı tarafından bir e-ticaret platformunda reklamı yapılan satış fiyatları, diğer e-ticaret platformunda yapılacak satışlar veya uygulanacak indirimler için indirimden önceki satış fiyatı olarak esas alınamayacak.
Bir malın aynı e-ticaret platformunda ve aynı satıcı tarafından farklı uzantılar üzerinden satışa sunularak farklı indirim oran ve tutarları belirlenmesi halinde, bu durum ortalama tüketici nezdinde uygulanan indirim konusunda anlam karışıklığına neden olacağı için mevzuat hükümlerine aykırı kabul edilecek.