Ahmet KIVANÇ / Tahsin AKÇA / GAZETE HABERTÜRK
Meclis'e sunulan esnek çalışmaya ilişkin yasa tasarısıyla 'uzaktan çalışma' İş Kanunu'na girecek. Tasarıyla 4857 sayılı İş Kanunu'nun 14. maddesine 'çağrı üzerine' çalışmanın dışında, "uzaktan çalışma" tanımı da ekleniyor. İşçinin, evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında çalışmasına dayalı iş ilişkisi "uzaktan çalışma" olarak adlandırıldı. Uzaktan çalıştırılacak işçi ile işveren arasında iş sözleşmesi imzalanması zorunlu olacak. İş sözleşmesinde işin tanımı, süresi, yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar yer alacak. Ayrıca, işverenin işçiyle nasıl iletişim kuracağı, işveren tarafından sağlanan ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler sözleşme ile düzenlenecek.
Uzaktan çalışmada işçiler, "esaslı neden olmadıkça" emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutulamayacak. Örneğin işyerinin kreş ve diğer sosyal imkanlarından uzaktan çalışan işçi de yararlanacak. İşçi uzaktan çalışırken kullanacağı malzemelerin sözleşmede belirtilmesi ve uzaktan çalışılan gün ve saatlerin günlük puantaj cetveline kaydedilmesinin de yönetmelikle netleştirilmesi planlanıyor. Sözleşmeye, işin emsal bir işçi tarafından ne kadar sürede yapılabileceği hesabı da eklenecek.
TEHLİKELİ İŞ KAPSAM DIŞINDA BIRAKILIYOR
Bazı tehlikeli işlerin evden çalışan işçilere yaptırılabileceği hususu, uzaktan çalışma konusundaki kaygıların başında yer alıyor. Müfettişler normal işyerlerinde bile iş sağlığı ve güvenliği denetimini yapmakta yetersiz kalırken, evden çalışan işçiler için denetim yapılamayacağı, bu durumda tüm aile fertlerinin kanserojen maddelere maruz kalabileceği belirtiliyor. Tasarıda, hangi işlerin uzaktan çalışma yöntemiyle yaptırılamayacağı konusunda herhangi bir düzenlemeye yer verilmedi. Sadece, "işin niteliği dikkate alınarak hangi işlerde uzaktan çalışmanın yapılamayacağı" hususundaki usul ve esasların Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelik ile düzenleneceği ifadesine yer verildi.
HANGİ SEKTÖRLER TERCİH EDEBİLİR?
Tasarının gerekçesinde ise çıkarılacak yönetmelikle; hangi tehlike sınıfında hangi işlerin uzaktan çalışma konusu olabileceği; özellikle kimyasal, kanserojen ve mutajen (genetik yapıda değişikliğe neden olan) maddelerin üretilmesi, işlenmesi, kullanılması, depolanması, atık ve atıkların arıtılması işlemlerini içeren işlerin uzaktan çalışanlara yaptırılmasının önleneceği kaydedildi. Yasa tasarısında bu konuda sadece, işverenlerin iş sağlığı ve güvenliği önlemleri konusunda uzaktan çalışacak işçileri bilgilendirmek, gerekli eğitimleri vermek ve sağlık gözetimini sağlamakla yükümlü olduğu dile getirildi.
Uzaktan çalışmayı tercih edecek sektörlerin başında bilgisayar ve elektronik sektörleri geliyor. Ancak, dünyadaki uygulamalar, uzaktan çalışmanın bu sektörlerle sınırlı kalmayacağını gösteriyor. Bankacılık, sigortacılık, haberleşme, basın-yayın ve ticaret sektörü de dünyada uzaktan çalışmayı tercih eden sektörlerin başında yer alıyor.
Evinde çocuk büyüten, her sabah akşam trafiğe katlanmak istemeyen, kendi çalışma zamanını kendisi belirlemeye alışkın insanlar için tercih edilebilir seçenek olarak gösteriliyor.
KİRALIK İŞÇİYE BORÇLAR KANUNU KORUMASI GETİRİLİYOR
TBMM'ye sunulan ve önümüzdeki günlerde komisyonda görüşülmeye başlanacak yasa tasarısıyla işçi kiralama yetkisi verilen özel istihdam büroları konusunda da önemli değişiklikler yapılıyor. Türkiye'de halen 438 özel istihdam bürosu faaliyet gösteriyor. Bunlar şu an sadece işçileri işe yerleştirme faaliyetinde bulunabiliyor. Tasarı yasalaştığında, belli şartları yerine getiren özel istihdam büroları, başka şirketlere işçi kiralama yetkisine de kavuşaca. İşçi kiralama yetkisi verilirken şu ilave koşullar aranacak:
-2 yıldır kesintisiz özel istihdam bürosu olarak faaliyet göstermek.
-Brüt asgari ücretin 200 katı tutarında teminat verilmesi (2016 için 329 bin 400 TL).
-Vadesi geçmiş vergi ve Sosyal Güvenlik Kurumu'na prim borcu bulunmaması.
İZİN 3 YILDA BİR YENİLENECEK
Çalışma Bakanlığı'nın uygun görüş vermesi halinde 6 ay önce kurularak faaliyete geçmiş özel istihdam büroları da normalin iki katı, yani 658 bin 800 TL teminat yatırmak suretiyle 2 yılı beklemeden işçi kiralama yetkisi alabilecek. İşçi kiralama izni 3 yılda bir yenilenecek. Ancak, şartların kaybedilmesi, Türkiye İş Kurumu'ndan izinsiz işçi kiralanması, 12 ay boyunca hiçbir işe yerleştirmeye aracılık gerçekleştirilmemiş olması durumunda özel istihdam bürosu kurma izni derhal iptal edilecek. Borçlar Kanunu'nun 26. ve 27. maddelerine aykırı davranılması da ruhsatın iptali nedenleri arasında yer alıyor. 26. madde, tarafların sözleşmenin içeriğini özgürce belirleyebileceklerini; 27. madde ise 'ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına aykırı' sözleşme hükümlerinin geçersiz olduğunu düzenliyor. Gerek işçisiyle, gerekse işçi kiraladığı firmayla ahlaka, kamu düzenine ve kişilik haklarına aykırı sözleşme yaptığı tespit edilen özel istihdam bürosu, bu fiili 3 defa tekrarladığı takdirde kapatılacak.
İŞÇİ ALACAKLARI TEMİNATTAN ÖDENECEK
İşçi kiralayan özel istihdam büroları, kiraladıkları işçilerin ücretlerini düzenli ödemekle yükümlü olacak. İşçi sayısının yüzde 10'unun ücretini 20 gün geciktiren özel istihdam bürosunun işçi kiralama izin belgesi derhal iptal edilecek. İzin belgesinin iptali halinde kiralık işçinin alacakları, Türkiye İş Kurumu'na yatırılan 329 bin 400 TL tutarındaki teminattan "öncelikli" olarak ödenecek.