4/a bendi kapsamında (SSK) sigortalı sayılan "hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanların" sigortalı hak ve yükümlülükleri çalışmaya, mesleki eğitime veya zorunlu staja başladıkları tarihten itibaren başlamaktadır. Sigortalıların hak ve yükümlülükleri fiilen çalışmaya başladıkları tarihte başlamaktadır.
4/a bendi kapsamında (SSK) sigortalı sayılanların çalışmaya başlamadan önce işverenleri tarafından örneği Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ekinde yer alan işe giriş bildirgesiyle SGK'ya bildirilmeleri esas olmakla birlikte kanun koyucu belli iş kollarında çalıştırılan sigortalıların kuruma bildirilme sürelerinde istisnalar getirmiştir.
Bu istisnalardan ilki; inşaat, balıkçılık ve tarım işyerlerinde hizmet akdi ile işe başlatılacak sigortalılar içindir. Bu iş kollarında hizmet akdine tabi çalıştırılmaya başlanılan sigortalıların çalışmaya başlatıldıkları gün işe giriş bildirgeleri SGK'ya verilebilmektedir.
Diğer bir istisna ise, yabancı ülkelerde sefer yapan ulaştırma araçlarına sefer esnasında işe alınarak çalıştırılanlar ile ilgilidir. Bu şekilde işe başlatılan sigortalıların çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geç bir ay içinde işe giriş bildirgeleri SGK'ya verildiğinde bu bildirim yasal süresinde yapılmış sayılacaktır. Burada dikkat edilmesi gereken husus bir aylık bildirimim sefer esnasında işe alınan sigortalılar için geçerli olduğudur. Diğer türlü işe alınan sigortalılar için bildirimin genel kurala göre işe başlamadan önce yapılması gerekir.
Yine kamu idarelerince istihdam edilen 4447 sayılı "İşsizlik Sigortası Kanunu"na göre işsizlik sigortasına tabi olmayan sözleşmeli personel ile kamu idarelerince yurtdışı görevde çalışmak üzere işe alınanlarda istisna kapsamındadır. Bu sigortalıların çalışmaya başladıkları tarihten itibaren bir ay içinde, işe giriş bildirgelerinin Sosyal Güvenlik Kurumu'na verilmesi halinde bildirimlerin yasal süresi içinde yapıldığı kabul edilecektir.
Kanunla tanınan diğer bir istisna ise kuruma ilk defa işyeri bildirgesi verilecek işyerleri içindir. Kuruma ilk defa işyeri bildirgesi verilecek işyerlerinde; ilk defa sigortalı çalıştırmaya başlanılan tarihten itibaren bir ay içinde çalışmaya başlayan sigortalılar için, çalışmaya başladıkları tarihten itibaren en geç söz konusu bir aylık sürenin dolduğu tarihe kadar verilen işe giriş bildirgeleri yasal süresi içinde verilmiş sayılacaktır.
İlk işyerindeki çalışmasına ait sigortalı işe giriş bildirgesi süresinde SGK'ya verilerek, tescil işlemi yapılmış olan sigortalının, naklen ve hizmet akdi işlemi sona ermeden aynı işverenin aynı yada başka bir ünitede tescil edilmiş diğer işyerinde çalışmaya başlaması halinde yasal süresi dışında yapılan bildirimler de süresinde yapılmış sayılır. Naklen, ve hizmet akdi sona ermeden aynı işverenin aynı yada başka ünitede tescil edilmiş diğer işyerinde çalışmaya başlayan sigortalılar için yeni işyerinden de e-sigorta yoluyla sigortalı işe giriş bildirgesi verilmesi gerektiğidir. Ancak işe giriş bildirgesinin süresi dışında verilmesi halinde işveren hakkında ayrıca idari para cezası uygulanmayacaktır.
4/a bendi kapsamındaki (SSK) sigortalıların işe giriş bildirgelerinin, kanunda belirtilen süreler içinde yada Sosyal Güvenlik Kurumu'nca belirlenen şekle ve usule uygun olarak verilmemesi halinde, 5110 sayılı kanunun 102. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine göre, aylık asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.
Asgari ücret tutarında idari para cezası işe giriş bildirgelerini kendiliklerinden kuruma süresi dışında veren işverenlere uygulanmaktadır. 6270 sayılı kanun ile 5510 sayılı kanunun 102. maddesinin 2. fıkrasında yapılan değişiklik sonrası, pişmanlık halinde yani işe giriş bildirgesinin yasal verilme süresini takip eden 30 gün içinde kurumca bir tespit olmaksızın kendiliğinden belgeyi verenlere, tebliğ edilecek cezayı 15 gün içinde ödemeleri halinde asgari ücret yerine asgari ücretin dörtte biri oranında ceza uygulanır. Eğer belgenin verilmesi gereken yasal süre üzerinden 30 günden fazla bir süre geçmiş ise bu sefer uygulanacak idari para cezası miktarı yine asgari ücret tutarında olacaktır.
İşe giriş bildirgesinin yasal süresi içinde verilmediğinin, mahkeme kararından veya kurumun denetim ve kontrol ile görevli memurlarınca yapılan tespitlerden yada diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarının kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden veya bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden anlaşılması halinde bildirgeyi vermekle yükümlü olanlar hakkında her bir sigortalı için aylık asgari ücretin iki katı tutarında idari para cezası uygulanacaktır.
İşyeri esas alınmak suretiyle bildirgenin verilmediğine ilişkin; mahkemenin karar tarihinden, kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarının tespit tarihinden, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının denetim elemanlarının rapor tarihinden, bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi veya belgelerin kuruma intikal tarihinden itibaren bir yıl içinde tekrar bildirge verilmediğinin anlaşılması halinde, bildirgeyi vermekle yükümlü olanlar hakkında bu defa her bir sigortalı için aylık asgari ücretin beş katı tutarında idari para cezası uygulanır.
İşe giriş bildirgesinin yasal süresi içinde düzenlenerek kuruma verilmemesi halinde uygulanacak idari para cezası miktarlarını özetlemek gerekirse; işverenler bu belgeyi yasal süreyi takip eden 30 gün içinde verirlerse ve cezayı 15 gün içinde öderlerse asgari ücretin dörtte biri oranında, 30 günlük süre geçmiş olmasına karşın yine kendiliğinden belgeyi düzenleyip verilerse asgari ücret tutarında, kurumca tespit halinde ilk tespitte iki asgari ücret tutarında, ilk tespitten itibaren bir yıl içinde ikinci tespit halinde beş asgari ücret tutarında, idari para cezası uygulanmaktadır.
Dr. Resul KURT
info@resulkurt.com
www.resulkurt.com