Sonda söyleyeceğimi başta söyleyeyim; sağlıkta mevcut sistem daha fazla sürdürülemez. Bunu sadece ben değil, uzmanlar da söylüyor. Devletin, daha doğrusu Sosyal Güvenlik Kurumu'nun (SGK) sunduğu sağlık hizmetinden bahsediyorum. Diyeceksiniz ki, 'bugüne kadar sürdü, neden devam etmesin?'. Durum o kadar basit değil.
Peki, neden sürdürülemez? Anlatayım, ama önce sizlere birkaç çarpıcı rakam vereyim:
BU RAKAMLARA DİKKAT!
- Aktif çalışıp, sağlık hizmetinden yararlananların sayısı, 20,7 milyon.
- Sağlık hizmetinden yararlanan emekli sayısı, 11,3 milyon.
- Bakmakla yükümlü olup da sağlık hizmetinden hiçbir prim ödemeden yararlananların sayısı, 34,7 milyon.
- Genel Sağlık Sigortası (GSS) kapsamında gelir testi yaptırıp, sağlık hizmeti alanların sayısı, 10,1 milyon
- Devlet, 7,3 milyon kişinin sağlık giderini karşılıyor.
- GSS kapsamında 2,7 milyon kişi kendi primini ödeyerek, sağlık hizmeti alıyor.
- 2,1 milyon kişinin özel sağlık sigortası bulunuyor ve bu kişiler SGK kapsamında olmasına karşın, devletin sunduğu sağlık hizmetinden yararlanmıyor. Yani, ödedikleri primlerle başkalarını finanse ediyor.
- 150 bin kişi, SGK'nın ödediğinin üzeri için özel hastanelerin talep ettiği fark ücretine karşı özel tamamlayıcı sağlık sigortası yaptırdı.
GELİR, GİDERİ KARŞILAMIYOR
Sadece bu rakamlar bile mevcut sistemin neden sürdürülemeyeceğini gösteriyor. Ama daha bitmedi; devam ediyorum. Bütçeden SGK'ya aktarılan payı ve Kurum'un diğer gelirlerini hesaba katmadan SGK'nın topladığı primler içinde sağlığın payını bulmak için kaba bir hesap yaptım. SGK, aktif çalışanlardan (GSS prim oranı yüzde 12,5 ve bunun yüzde 5'i sigortalı hissesi, yüzde 7,5'i de işveren hissesi) sadece 2015 yılında 20 milyar liraya yakın sağlık primi toplamış.
Peki, karşılığında ne ödemiş? Kamu, özel tüm sağlık kuruluşları ile birlikte, ilaç parası da dahil toplam, 60 milyar lira para ödemiş. Düşünün, 20 milyar lira gelir, 60 milyar lira gider. Doğrudur, son 5 yılda SGK'nın sağlıkta aldığı prim tutarı yüzde 139 arttı ama ödediği sağlık gideri de yüzde 90'a yakın arttı. Ayrıca özel hastanelerin, SGK'nın ödediğinin iki katına kadar para talep etme hakkı var ya; sadece geçen sene vatandaş, cebinden 16,3 milyar lira özel hastanelere fark ücreti ödemiş.
BUGÜN DE AYNISINI ÖDÜYOR
Şimdi anladınız mı, neden, mevcut sağlık sistemi daha fazla sürdürülemez dediğimi? Bugüne kadar nasılmış, derseniz; mesela SGK, özel hastanelere ödediği SUT fiyatlarını yedi yıldır artırmıyor. Yani, bir kan testi için 7 yıl önce SGK özel hastaneye ne ödüyorsa, bugün de aynısını ödüyor. Zaten bu nedenle, özel sağlık kuruluşlarına, vatandaştan yüzde 200 fark ücreti alınmasının yolu açıldı. Daha açık bir anlatımla, SGK, giderlerin artmaması için çabalıyor.
Çözüm, ne diye soracak olursanız… Öncelikle, mevcut durumun sürdürülemeyeceği bilinci ile bir an önce harekete geçilmeli. Özellikle kamu hastanelerinin üzerindeki yükü hafifletmek için tamamlayıcı sağlık sigortasının mutlaka yaygınlaşması gerekiyor. Aynı şekilde SGK'nın da yükünü özel sigortacılarla paylaşması gerekiyor. Dünya örneklerinde çok başarılı modeller var. Ama, 'nasıl olsa bir şekilde yürütüyoruz' denip, bir girişimde bulunulmazsa belki hemen bugün değil ama yakın zamanda sistem arazlar vermeye başlayacak.