Selenyum sağlık için temel öneme sahip, çok küçük miktarlarda alınması yeterli olan bir mineraldir. Selenyumun vücutta birleştiği selenoproteinlerin antioksidan özellikleri hücreleri serbest radikallerin verdiği hasarlardan korumaya yardımcı olur. Serbest radikaller kanser ve kalp-damar hastalığı gibi kronik rahatsızlıklardan yaşlanma etkilerinin artmasına, düşük bağışıklıktan tiroid hastalıklarına kadar pek çok olumsuz duruma katkıda bulunan yan ürünlerdir. Bunlar çevremizdeki olumsuzluklardan (sigara, egzoz dumanı, stres v.b.) kaynaklandığı gibi vücutta oksijenden enerji üretilirken de açığa çıkarlar. Sağlıksız yaşam, hastalıklar ve yaş ilerlemesiyle vücutta miktarları artar.
Hangi besinlerde selenyum var?
Tam tahıllar, et ve deniz ürünleri temel besinsel selenyum kaynaklarıdır. Gıdalardaki selenyum miktarı, o gıdaların hazırlandığı bitkilerin ve hayvanların yetiştikleri toprağın selenyum miktarına bağlıdır. Çin ve Rusya’nın bazı bölgelerinde topraktaki selenyumun çok düşük oluşu nedeniyle o bölgelerde yaşayanlarda selenyum eksikliği sıktır. Selenyum rafine veya işlenmiş gıdalarda tahrip olabilir. Bira mayası, rüşeym, tereyağı, sarımsak, soğan, tahıllar, ayçiçeği, ceviz, kuru üzüm, karaciğer, böbrek, ıstakoz, istiridye, karides, somon, kılıç balığı, ton ve uskumru iyi birer selenyum kaynağıdır.
Selenyum ve kanser
Kandaki selenyum düzeyleri ya da selenyum alımları yüksek olan kişilerde akciğer, kalın bağırsak ve prostat kanserinden ölümlerin daha çok olduğunu gösteren gözlemsel çalışmalar var. En önemli etkisi bir antioksidan olarak vücudu serbest radikallerin etkilerinden korumasıdır. Selenyum ve E Vitamini Kanser Önleme Çalışması (SELECT), selenyum ve/veya E vitamininin sağlıklı erkeklerde prostat kanserinin önlenmesindeki rolünü belirlemeyi amaçlayan uzun dönemli bir çalışma. Geçmişte elde edilen kanıtlar, bu iki desteğin prostat kanserinin önlenmesinde etkili olabileceğini düşündürmektedir. Çalışmaya 2013 yılına kadar 32 bin 400 sağlıklı erişkin erkeğin katılması hedefleniyor. Sonuçları açıklanınca bu konuda çok yeni bilgiler elde edeceğiz.
Kalp hastalığına etkisi
Düşük antioksidan alımıyla kalp damar hastalığı arasında bir bağlantı olduğunu düşündüren çalışmalar var. Serbest radikaller kalp hastalığını teşvik edebilir. Örneğin düşük dansiteli lipoproteinlerin (LDL, çoğunlukla ‘kötü’kolesterol olarak bilinir) oksitlenmiş formları kalbin koroner arter damarlarında plak oluşumunu artırmaktadır. Selenyum LDL kolesterolün oksitlenmesini sınırlayarak koroner arter hastalığını önlemekte yardımcı olabilecek bir antioksidandır.
Artritle ilişkisi
Romatoid artrit eklemlerde ağrı, sertlik, şişme ve fonksiyon kaybına neden olan kronik bir hastalıktır. Romatoid artriti olanların kanlarında selenyum düzeylerinin düşük olduğu bulunmuştur. Vücudun bağışıklık sisteminin kendi sağlıklı hücrelerine zarar verdiği bir hastalık olan romatoid artritte, bir antioksidan olan selenyum, eklem inflamasyon yani yangı belirtilerinin giderilmesine yardımcı olabilir.
Selenyumun her geçen gün tıpta adı daha çok geçmekte, özellikle pek çok hastalığın arkasında yatan sebeplerden biri olan inflamasyon ve yaşlanmanın etkilerinin yavaşlatılmasında, yukarıda sayılan diğer hastalıklarda destek olması için önerilen miktar, erişkinlerde günde 50-200 mikrogram dolayındadır.
Manşetler
DUYURU-4