ZEYNEP AKYIL - Türkiye'de, ilaç ihtiyacının değer olarak yüzde 60'ının, tıbbi cihaz ihtiyacının da yüzde 20'sinin yerli üretimle karşılanması hedefleniyor.
Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018) kapsamındaki ''Sağlık Endüstrilerinde Yapısal Dönüşüm Programı Eylem Planı'na göre, en az bir orijinal ürün keşfi veya 2 mevcut molekülün farklı endikasyonlarda yeniden konumlandırılması amacıyla ilaç temel araştırma altyapısının geliştirilmesi sağlanacak.
Global klinik araştırma yatırımlarından Türkiye'nin aldığı payın ve yürütülen klinik araştırma sayısı yıl bazında yüzde 25 oranında artacak.
Yurtiçi ilaç ihtiyacının değer olarak yüzde 60'ı, tıbbi cihaz ve tıbbi malzeme ihtiyacının yüzde 20'si yerli üretimle karşılanacak.
Planda, 2013 yılında yüzde 18,2 olan ve 2014 itibariyle yüzde 20 olması beklenen ilaçta ihracatın ithalatı karşılama oranının 2018'te yüzde 29,3'e çıkartılması amaçlanıyor. İlaç üreten şirket sayısı, 2018 yılına kadar 211'den 260'a, ilaç üreten tesis sayısı da 77'den 98'e çıkarılacak.
İlaç sektöründe, 2013 yılında yüzde 71,3 olan kapasite kullanım oranının 2018'de yüzde 80 olması sağlanacak.
-Biyoteknolojik ilaçta hedefler
İlaç konusunda, 2013 yılında 298 olan, 2014'te de 370 olması hedeflenen yerli patent başvurusu sayısının 2018 yılında bine, yerli patent başvurularının toplam başvuralara oranının da yüzde 25'ten yüzde 55'e ulaşması hedefleniyor.
Geçen yıl 3 olan biyoteknolojik/biyobenzer ilaç üreten tesis sayısının 2014'te 5, 2018'te 11 olması, biyoteknolojik/biyobenzer ilaçta yerli ürün sayısının 25'i bulması bekleniyor.
Kilinik araştırma yatırımlarının 2018'de 234 milyon dolara, klinik araştırma sayısının bin 125'e, araştırma merkezi sayısının da 13'e yükseltilmesi öngörülüyor.
-Tıbbi cihazda durum
Öte yandan, 2018 yılına kadar tıbbi cihazda ihracatın ithalatı karşılama oranının yüzde yüzde 16,3'ten yüzde 20'ye ulaşması bekleniyor. Tıbbi cihaz üreten şirket sayısı, bin 794'ten 2 bin 130'a, klinik araştırma sayısı ise 29'dan 88'e çıkacak.
Türkiye'de artan ve yaşlanan nüfus, ortalama yaşam süresinde yükselme, sağlık hizmetlerinde ve ilaca erişimde iyileşme, artan refah düzeyi ve farkındalık gibi faktörler nedeniyle ilaç ve tıbbi cihaz talebinin artmasının sosyal güvenlik harcamalarında ve cari açık üzerinde baskı oluşturduğuna işaret edilen planda, şunlar kaydedildi:
''Uzun vadede Türkiye'nin küresel bir ilaç, Ar-Ge ve üretim merkezi olması, ilaç ve tıbbi cihaz alanında rekabetçi bir konuma ulaşması önem arz etmektedir. Bu programla yüksek katma değerli ürün üretebilen, küresel pazarlara ürün ve hizmet sunabilen, yurtiçi ilaç ve tıbbi cihaz ihtiyacının daha büyük bir kısmını karşılayabilen bir üretim yapısına geçilmesi amaçlanmaktadır.
Bu kapsamda orta vadede yerli üretim kapasitesinin artırılması, Ar-Ge ve girişim ekosisteminin geliştirilmesi, uzun vadede yeni molekül geliştirebilen, daha yüksek katma değerli ilaç ve tıbbi cihaz üretebilen bir yapıya kavuşarak küresel değer zincirlerinde etkinliğin artırılması öngörülmektedir.''
-Sektör stratejileri hazırlanacak
Eylem Planına göre, ayrıca ilaç ve tıbbi cihaz sektörlerinde orta ve uzun vadeli strateji ve yol haritaları hazırlanacak. Bu çerçevede, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca Haziran 2015' e kadar ilaç sektörü için, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumunca (TİTCK) tıbbi cihaz sektörü için sektör stratejisi ortaya konulacak.
İlaç ve tıbbi cihaz alanında sağlık, sosyal güvenlik ve sanayi politikaları ile uygulamalarında eşgüdümün, yönetişimin geliştirilmesi amacıyla yönlendirme kurulu oluşturulacak. Bu kapsamda da Kalkınma Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığınca 2015 yılı ocak ayına kadar ''Sağlık Endüstrileri Yönlendirme Komitesi'' oluşturulacak. Bu yılın sonuna kadar Sağlık Bakanlığınca bilimsel ve idari olarak bağımsız, araştırma ve geliştirme sonucunda üretime geçebilecek ürünlerin tüm süreçlerini yönetebilecek yeterlilik ve yetkiye sahip olacak Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı oluşturulacak.
Sağlık Bakanlığı ile SGK tarafından ilaç ve tıbbi cihaz sektörlerine yönelik veri altyapısının geliştirilmesinde eşgüdümün sağlanması amacıyla ocak 2015'e kadar bir kurul yapılandırılacak.
-Türkiye'de üretim özendirilecek
Sağlık Bakanlığınca, 2018 sonuna kadar alım yapan kamu kurumlarının tıbbi cihaz ve ilaçta Türkiye'de üretimi olan ürünleri kullanması özendirilecek.
Bakanlık ve SGK tarafından, geri ödeme, fiyatlandırma politikalarında ve ruhsatlandırma süreçlerinde, üretimi Türkiye'de yapılan ilaç ve tıbbi cihazların öncelikli olarak değerlendirilmesi amacıyla gerekli düzenleme ve uygulamalar gerçekleştirilecek.
SGK'ca ihracat amaçlı üretilen ruhsatlandırılmış ürünlerin geri ödeme listelerine alınmasına yönelik çalışmalar yapılacak. TİTCK tarafından da vücuda implante edilen tıbbi cihazların hasta üzerindeki etkilerinin takip edilmesi ve kıyaslanmasının ürün takip sistemi ile yapılması sağlanacak.
-Nitelikli araştırmacı sayısı artırılacak
Ar-Ge ve yenilik alanının geliştirilmesi amacıyla yerli ve yabancı nitelikli araştırmacı sayısı çoğaltılacak.
Bu yönde Türk bilim insanlarının sağlık endüstrileri ile ilişkili küresel araştırmalara entegrasyonu sağlanacak, işbirliği artırılacak, temel ve klinik ilaç araştırmalarında yer alacak araştırmacıları ve yardımcı personeli teşvik edecek düzenlemeler gerçekleştirilecek.
-İlaç etkin maddesinin geliştirilmesi desteklenecek
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca 2015 yılı mart ayına kadar ilaç etkin maddesinin geliştirilmesi ve üretilmesi desteklenecek.
Sağlık Bakanlığınca, 2016 sonuna kadar, kamu-özel Ortaklığı finansman modeli ile gerçekleştirilmesi planlanan "Ulusal Halk Sağlığı Kurumu Projesi" kapsamında ilaç ve tıbbi cihaz alanlarına yönelik akredite analiz, doğrulama, test ve ölçüm merkezleri kurulacak.
Gelişmiş tedavi kapsamındaki ileri tıbbi tedavi ürünlerinin Ar-Ge ve üretimi de teşvik edilecek. Plana göre, Ar-Ge destek programları geliştirilecek. İlaç ve tıbbi cihaz alanına özel Ar-Ge destek programları düzenlenecek, ilaç ve tıbbi cihaz şirketlerinde Ar-Ge faaliyetlerinin artırılması özendirilecek.
-Aşıların yurt içinde üretimi
Sağlık Bakanlığınca, aynı zamanda 2017 sonuna kadar plazma ürünleri ve aşıların yurt içinde üretimi sağlanacak.
Türkiye'nin ihtiyacına göre planlanarak gerçekleştirilen Ar-Ge faaliyetleri sonucunda üretilen ürünler, fiyat ve geri ödeme uygulamaları açısından desteklenecek.
Öte yandan, hedef ülkelerde yerli ilaç ve tıbbi cihaz sektörlerini tanıtıcı faaliyetlere ağırlık verilecek. Türkiye'de üretimi olmayan veya üretimi yeterli olmayan ilaç ve tıbbi cihaz yatırımlarının özendirilmesine yönelik destekler etkinleştirilecek.