IMF ile yeni stand-by anlaşması için sürdürülen görüşmelerde masaya en çok getirilen maddelerden biri de hızla artan sağlık giderleri. Fon yetkilileri, kamu sağlık harcamalarının düşürülmesini isterken, İlaç Endüstrisi İşveren Sendikası'ndan (İEİS) hükümete "Tasarruf için eşdeğer ilaca ağırlık verilsin." önerisi geldi.
Türkiye'de geçen yıl eşdeğer ilaç kullanımı ile 808 milyon YTL'lik tasarruf sağlanmıştı. Sendikaya göre doktorlar reçete yazarken muadil ilaca ağırlık verirse ve kamu ilaç ödemelerinde eşdeğere öncelik tanırsa bu tasarrufu ikiye katlamak mümkün. Orijinal bir ilacın eşdeğerini, yasal patent ve veri koruma süreleri dolduktan sonra başka firmalar da üretebildiği için bu ilaçlar tüm dünyada orijinalinden daha ucuza satılıyor.
Tıbbî etkililik açısından orijinal ilaç ile eşdeğeri arasında bir fark bulunmuyor. Eşdeğer ilaç, orijinal ilaç ile aynı etkiye sahip olduğu bilimsel raporlarla ispat edilen ürünleri ifade ediyor. Orijinal bir ilacın eşdeğerini, yasal patent ve veri koruma süreleri dolduktan sonra başka firmalar da üretebiliyor. Bu sebeple, eşdeğer ilaçlar tüm dünyada orijinalinden daha ucuza satılıyor.
SSK ve Bağ-Kur'lulara özel hastane ve eczane kapılarının açılması ile vatandaş, sağlık hizmetine daha kolay ulaşmaya başladı. Ancak bu durum devletin sağlık harcamalarını 5 yılda 2,5 kat artırdı. 2003'te devlet sağlığa 10,6 milyar YTL'lik (memur ve emeklileri ile yeşil kartlılar hariç) harcama yapmıştı. Rakam, bu yıl sonunda 25,3 milyar yeni lirayı bulacak. 2008'in ilk on aylık döneminde toplam 10 milyar yeni liralık ilaç satıldı. Tüketim, tutar bazında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 9,3, kutu bazında ise yüzde 7,5 arttı. 10 ayda Türkiye genelinde 1 milyar 160 milyon kutu ilaç kullanıldı.
Ülkede tutar bazında ilk 10 ayda satılan ilaçların yüzde 34,4'ünü eşdeğer ürünler oluşturdu. Kutu bazında ise eşdeğerin payı yüzde 51. Bunun devlet bütçesine sağladığı tasarruf 808 milyon yeni lira. İEİS'in Genel Sekreter Yardımcısı Murat Salihoğlu'na göre eşdeğer ilaca daha fazla ağırlık verilmesi ile tasarruf miktarını katlamak mümkün. Bu sayede devletin üzerindeki yük hafifletilebilir. Bu arada eşdeğer ilaç, tarihinin en büyük ekonomik krizlerinden birini yaşayan ABD için de umut oldu. 20 Ocak'ta başkanlık koltuğunu devralmaya hazırlanan Barack Obama, eşdeğer ilaç kullanımını teşvik edeceğini açıkladı. Halen ABD'de reçetelenen ilaçların yüzde 65'i eşdeğer kapsamında. Bu tablodaki her yüzde 1'lik artış, Amerikan bütçesine 4 milyar dolar tasarruf sağlayacak.
İlaç pazarı 6 yılda ikiye katlandı
Yıl Tutar(*)
2002 4,8
2003 6,2
2004 7,7
2005 8,5
2006 9,5
2007 11,1
2008 10(**)
(*) milyar YTL, özel ve kamu dahil,
üretici fiyatları. (**) İlk 10 ay.
Kaynak: İEİS
Murat Salihoğlu, büyük oranda ithal hammadde ve bitmiş ürüne bağımlı olan ilaç sektörünün döviz kurundaki artıştan da olumsuz etkilendiğini aktardı. Ekim ayından itibaren dolar ve Euro kurlarında ortalama yüzde 14,23 artış meydana geldiğini vurgularken, bu farkın ilaç fiyatlarına da yansıtılması gerektiğini bildirdi. Aksi halde firmaların zarar edeceğini, bunun da ilaç arzında sıkıntıya yol açabileceğini ifade etti. Bu yılın ilk on ayında Türkiye 343 milyon dolarlık ilaç ihracatı yaparken, ithalat 3,7 milyar doları buldu.
Sektör, 25 bin kişiyi istihdam ediyor
Ekonomik kriz sebebiyle hemen her sektörde büyük çaplı işten çıkarmalar yaşanırken, ilaç üreticileri istihdamı kısmıyor. İEİS Genel Sekreter Yardımcısı Murat Salihoğlu, sektörde işten çıkarma olmadığı söyledi. Sendika verilerine göre Türkiye'deki ilaç üreten firmalarda yaklaşık 25 bin kişi çalışıyor. Yüzde 50'si üniversite mezunu. Bunların da yüzde 4,5'i eczacı, yüzde 3'ü hekim, yüzde 7,5'i kimya mühendisi, yüzde 7'si kimyager ve yüzde 9,5'i de biyolog. Türkiye'de 14'ü yabancı olmak üzere toplam 43 ilaç fabrikası bulunuyor.