Saçlarımız, güzellik ve estetiğin sembolüdür. Hatta seçtiğimiz renk ve stiliyle kendi hakkımızda çok şeyi ifade eden saçlarımız kaybıyla da beraber bizi telaşlandırır. Saç kaybı doğal bir süreç olabileceği gibi, stres kökenli veya altta yatan başka bir hastalığın uyarıcısı olarakta da karşımıza çıkabilir.
Saçlarımız büyüme, gerileme, dinlenme olarak üç fazdan oluşan bir döngüde ömrünü sürdürür. Dinlenme aşamasındaki saç dökülür ancak bu kalıcı bir kayıp değildir. Dökülen bu saç tekrar büyüme fazına girerek, büyümeye devam eder ve döngü bu şekilde devam eder. Günde ortalama 50 -100 tel saçın dökülmesi bu gelişim döngüsü içerisinde normal kabul edilir. Ancak kimi zaman bu sağlıklı döngü, genetik nedenlerden, hormonlardan, bir hastalık ya da stresten bozulabilir. Uygun tedavinin belirlenebilmesi için öncelikle saç, bir dizi analiz sürecinden geçerek, dökülmenin sebebi araştırılır.
Saç dökülmesi nedeniyle gelen bir hastaya önce çıplak göz ve elle rutin muayenesi yapılır.Bir sonraki aşamada ise eğer altta yatan bir hastalık düşünülüyorsa çeşitli kan laboratuar testleri, saçlı deri muayenesi ile gerek görülürse deri biyopsisi, saç çekme testi ile saç telinin yapısı mikroskop altında incelenerek kesin sebep tespit edilir.
En sık görülen saç dökülme nedenleri
Erkek tipi saç dökülmesi: En sık görülen saç kaybı nedenidir. Genetik köken ve erkeklik hormonu androjen etkisiyle ortaya çıkar. Bu iki faktörün bir araya gelmesiyle saçlar önce incelir, zamanla da dökülür. Sıklıkla ergenlik sonrası dönemde gözlemlenen ve yaşla birlikte ilerleyen erkek tipi saç dökülmesi hem kadınları hem de erkekleri etkileyen bir dökülme çeşididir. Tamamen engellemek söz konusu değildir. Ancak uygulanacak topikal tedavilerle ve ilaçlarla yavaşlatmak mümkündür. Medikal tedavi yöntemlerinin dışında, erkek tipi saç dökülmesi, cerrahi bir tedavi şekli olan saç ekimiyle ise kesin olarak çözülebilir.
Kadın tipi saç dökülmesi: Sık görülen saç kaybı nedenlerinden birisi de kadın tipi saç dökülmesidir. Daha çok kadınlarda gözlemlendiği için kadın tipi saç dökülmesi ismini almıştır. Androjen hormonu ve genetik köken dışında menopoza bağlı hormonal değişikliklerden de kaynaklanmaktadır. Saçın tümüne yayılmış seyrekleşme şeklinde gözlemlenen kadın tipi saç dökülmesi, daha çok ergenlik ve menopoz dönemlerinde ortaya çıkar. Tıpkı erkek tipi saç dökülmesinde olduğu gibi çeşitli ilaçlarla yavaşlatılabilir ancak; saçın tamamında seyrekleşme yaşandığından, saç ekimi için tatmin edici sonuçlar elde edilmeyebilir.
Saçkıran (Alopesi Areata):Bu tip saç kayıplarında düzgün yüzeyli, para büyüklüğünde veya daha geniş yuvarlak yama tarzı kel alanlar oluşur. Nadiren tüm saç ve vücut kıllarında kayıp oluşabilir. Her yaşta görülebilir. Daha çok sıkıntılar ve stres sebebiyle oluşan saçkıran, çocukluk yaşında ortaya çıktığında otoimmün yani bağışıklık sistemini ilgilendiren hastalıklarla da ilişkili olabilir. Kişinin bağışıklık sistemi, nedeni bilinmeyen bir sebepten dolayı kıl köklerine saldırır ve yama şeklinde saç dökülmeleri meydana gelir. Çeşitli tedavi yöntemleri uygulansa da saçkıran hastalığında en bilinen tedavi yöntemi ise bağışıklık sistemini düzenleyici ilaçlar olmaktadır. Sistematik tedavilerin dışında psikolojik destek de hastalığa çözüm sağlayabilir.
Kansızlık (Anemi): Saç dökülmelerinin bir başka nedeni de demir eksikliği anemisidir. Özellikle saç dökülmesi problemi ile gelen kadın hastalarda rutin olarak demir testi istenir. B12 ve Folik asit eksiklikleri nedeniyle oluşan anemilerde de saç dökülmesi görülür. Eksikliğin nedeni bulunduktan sonra, saç dökülmesinin ortadan kalkması için, öncelikle eksik olan vitamin ağızdan ya da damar yolundan verilip, vücutta tamamlanması sağlanır. Tespit edilen eksikler yerine konulunca saç dökülmesi de düzelir.
Tiroid hastalıkları: Trioid hormonunun fazla (hipertroidi) ya da az (hipotroid) çalışması da saç dökülmesini tetikleyen nedenler arasında gösterilmektedir. Saçların uzama döngüsünü bozan tiroid hormonu, normal seviyesine ulaştığında saç dökülmesi durup, saçlar çıkmaya başlar.
Saçlı deriyi tutan hastalıklar: Mantar hastalıkları, egzama ve sedef gibi çeşitli saçlı deriyi tutan hastalıklar saçların yapısını etkileyerek dökülmelere yol açabilir.
Yüksek ateş, ağır enfeksiyon hastalıkları: Yüksek ateş ve ağır hastalıklar, saçların dinlenme fazına girip dökülmesine neden olabilir. Kalıcı bir kayıp yoktur hastalık iyileştikten bir süre sonra saçlar eski haline dönecektir.
Doğum sonrası: Gebelik süresi boyunca saçlar büyüme aşamasındadır; dolayısıyla saçlarda dökülme durur ve saçlar gürleşir. Ancak doğumdan sonra hormonal dengesizlikler ve çeşitli enzimlerin eksikliği, saçların duraklama fazına geçiş yapıp, dökülmesine neden olabilir. Dökülme doğumdan 6 ay kadar daha devam etse de, hormonların dengeye kavuşmasının akabinde saç eski sağlıklı günlerine geri döner. Dolayısıyla gebelik sonrası kadınların beslenmesine dikkat etmesi çok önemlidir.
Şok diyetler, hızlı kilo vermek, proteinden fakir beslenme: Saçlarımız köklerinden ve kan yoluyla beslenir. Esas besini ise proteindir. Özellikle yaz mevsimine girişte hızla kilo verdiren diyet programları tüm vücut sağlığımız gibi saç sağlığımızı da olumsuz yönde etkiler ve ciddi saç kayıplarına yol açabilir. Proteinden fakir beslenen veya anormal beslenme alışkanlığına sahip kişilerde de benzer şekilde saçlar dinlenme fazına takılır ve dökülmeler görülebilir. Ayrıca protein eksikliği dışında, D, A ve Biotin eksikliği de saçın dökülmesine neden olur. Beslenme alışkanlıkları değiştirilip proteinden zengin diyet uygulandığında dökülmeler duracaktır.
İlaçlar: Bazı ilaçlar geçici bir süre saç dökülmesine neden olabilir. Kimi zaman bilinçsiz ilaç kullanımı dökülmenin nedeni olsa da; romatizmal, gut, depresyon, kalp hastalığı, yüksek tansiyon için reçete edilen ilaçlar ve yüksek doz A vitamini, sivilce ve sedef tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar da saç dökülmesi yapabilir. Kullanılan ilaçtan kaynaklı bir dökülme yaşanıyorsa, doktor konuyla ilgili bilgilendirilmelidir. Gerekirse ilaç değişimi talep edilebilir.
Mevsimler: Özellikle mevsimsel geçişlerin yaşandığı bahar aylarında gözlemlenir. Mevsimsel saç dökülmesinin yaşandığı aylar saç, büyüme fazı yerine kendini dinlenme fazına alır. Normal bir süreç olduğundan herhangi bir tedaviye ihtiyaç duyulmadan kendiliğinden geçer.
Kanser tedavileri: Bazı kanser tedavileri saç hücrelerinin bölünmesini durdurabilir. Saçlar deriden çıkınca zayıflar ve kırılır. Bu durum terapiden 1-3 hafta sonra gerçekleşir ve hastalar saçlarının yüzde 90'ını kaybeder, terapi sona erdikten sonra saçlar tekrar büyüme gösterir ve eski haline geri döner.
Doğum kontrol hapları: Genetik yatkınlıkla beraber doğum kontrol hapı kullanımında saç dökülmesi görülebilir. Saçlar dinlenme fazına takılır. İlaç kullanımı bırakıldığında dökülme durur.
Saç koparma alışkanlığı (Trikotillomani): Halk arasında saç koparma hastalığı olarak bilinen trikotillomani, tamamen psikolojik dürtüler ile ilgili bir durumdur. Çeşitli ilaç tedavileriyle saç yolma dürtüsü azaltılabilirken, uzun süreli yarar için kişinin psikolojik destek alması gerekmektedir.
Yanlış Bakım Uygulaması: Saç bakım ürünleri de saçın dökülmesine neden olur. Kimyasal içerikli bakım ürünleri saç tellerinin ağır metallere maruz kalmasına yol açabilir. Bunun dışında saçın ihtiyacından fazla takviye, saçı yorup, zaman içerisinde döker.
Saçlarımızla ilgili yanlış inanışlar
- Her gün saçların yıkanması saçların fazla dökülmesine yol açamaz.
- Saçın kısa kesilmesinin kazıtılmasının saç dökülmesini önleyici veya saçı gürleştirici etkisi yok.
- Zeytinyağı, badem yağı ve yumurta karışımlarının saça sürülmesinin saça bir faydası yoktur.
- Yıkama ve tarama esnasında saçın dökülmesi normaldir. Ancak durup dururken dökülüyor veya elinizi attığınızda tutam tutam geliyorsa doktora başvurulmalıdır.
- Saç dökülmesinde hala ilk başvurular kuaför ve eczaneler. Oysa saç dökülmesi bazen bize bir hastalık tanısı koydurabilecek kadar önemli olabilir. Dolayısıyla bazı alışveriş merkezlerinde ve eczanelerde saç analizi yapılır ve saç dökülmesine son gibi ürün satışı için yapılan sloganlara kanmayıp eğer saç dökülme probleminiz varsa bir dermatoloğa başvurmak en doğru yol olacaktır.
Saç dökülmesi ve saç ekimi hakkında merak ettiğiniz birçok konu www.hairsix.com.tr 'de