ROBOTİK DİZ EKLEM PROTEZ CERRAHİSİ
Günümüz dünyasının hızlı gelişim ve yenilikleriyle birlikte artık bilgi ve teknoloji çağında yaşıyoruz. Her geçen gün gelişen teknoloji; yaşamımızda sadece cep telefonları, arabalar, bilgisayarları değiştirmekle kalmıyor sağlık alanında da birçok yenilik ve kolaylığı beraberinde getiriyor. Bu alandaki en önemli gelişmelerden biri de daha başarılı ameliyatlar yapabilmek için tasarlanan robotik cerrahi sistemlerdir. Bu yazımızda, Türkiye'de ilk defa Op. Dr. Kayhan Turan tarafından uygulanmaya başlayan "Robotik Diz ve Kalça Protez" ameliyatı hakkında merak edilen soruları ele alacağız.
İlk önce; bugüne kadar 600’den fazla robotik diz ve kalça eklem protez ameliyatını gerçekleştirmiş, aynı zamanda yurt içinde ve yurt dışından gelen pek çok ortopedi doktoruna Robotik Eklem Protez Cerrahisi eğitimi veren Op. Dr. Kayhan Turan'ı tanıyalım.
Op. Dr. Kayhan Turan Kimdir?
İstanbul’da Medicine Hastanesinde, Bursa’da Aritmi Osmangazi Hastanesinde ve Turan&Turan Kemik Kas Eklem Sağlığı Merkezinde çalışmalarını sürdürmekte olan Op. Dr. Kayhan Turan, aynı zamanda İstanbul Atlas Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü Öğretim Üyeliği, Ortopedi Robotik Cerrahi Derneği başkanlığı, Robotic Ortopedi Cerrahi Merkezi ve TT Orthopedic Academy yöneticiliği yapmaktadır. 2016 yılında Türkiye’de ilk defa robotik tam diz protez ameliyatını uygulayan Op. Dr. Kayhan Turan, 2018 yılında da ilk robotik tam kalça protez ameliyatını yapmıştır.
Robotik Eklem Protez Cerrahi Sistemlerinin Gelişimi
Robotlar genellikle insanların güç gerektiren ve tehlikeli görevleri yerine getirmelerine yardımcı olan cihazlar olarak kullanılır. Ancak yıllar içerisinde robotların rolleri değişmiş, güvenliği ve hassasiyeti arttırmak için tıpta cerrahinin birçok alanında robotik sistemler ameliyathanede yerlerini almışlardır.
Robotların cerrahi işlemlerde ilk kullanılmaya başlanması 1980’li yıllara dayanır. 1985’te ilk defa bilgisayarlı tomografi (BT) rehberliği altında beyin biyopsisi için kullanılan robotik sistem, 1988’de prostat ameliyatında rol almıştır. 1990’lı yıllarda ise kalça ve diz protez ameliyatları için robotik sistemler geliştirilmeye başlanmıştır.
Yıllar içerisinde, eklem protez ameliyatlarında günümüzde kullandığımız modern robotik sistemler tasarlanarak üretilmiştir. Günümüzde tüm dünyada kalça ve diz protez ameliyatlarında yeni nesil robotik cerrahi sistemlerin kullanımı giderek artmaktadır.
Her teknolojide olduğu gibi robotik cerrahinin gelişim süreci de çeşitli aşamalardan geçmiş olup, bu gelişim halen devam etmektedir. Bu süreçteki ilk önemli adımlardan biri, ameliyatlarda kullanılan geleneksel cerrahi aletler yerine bilgisayar destekli cerrahi sistemler ve navigasyon araçlarının geliştirilmesi olmuştur. Cerrahi navigasyon sistemleri, ameliyat esnasında doktorun hareketlerini yönlendiren, cerrahi bileşenlerin doğru konumlandırılmasını sağlayan sistemlerdir. Cerrahi navigasyon sistemi, protezin hastanın eklemine göre doğru hizalanması, yumuşak dokunun dengelenmesi gibi işlemlerde cerrahı yönlendirir. Ancak, belirlenen plan dışında bir işlem yapılması durumunda cerrahı uyarmaz veya engellemez. Bu teknoloji aynı arabalarda bulunan navigasyon sistemlerine benzetilebilir. Navigasyon sistemi arabada bize yol tarifi yapar, ancak söylediği yerden dönmezsek bize müdahale edemez ve yanlış yola gidebiliriz. Cerrahi sistemlerdeki bu durum zaman içerisinde değiştirilip geliştirilmiştir. Yeni nesil robotik eklem protez cerrahi sistemleri, cerraha rehberlik etmenin yanı sıra her uygulamada aynı kesinlik ve doğrulukta işlemin yapılmasını sağlamaktadır.
Robotik Cerrahi Sisteminin Cerrahlar İçin Avantajları
Bugün diz ve kalça protezi ameliyatlarında kullandığımız robotik cerrahi sistemi, eklem protez ameliyatlarında gelişmiş özelliklere sahip yeni nesil teknolojidir. Protez cerrahisinde navigasyon sistemlerinden daha ileri bir teknoloji olan robotik sistemler, ameliyatların daha güvenilir, hassas ve doğru şekilde yapılmasına olanak sağlar.
Ameliyat sırasında "Doğru hedefe nasıl ulaşırım?", ‘’En güvenilir yol nedir?", "Protezi nasıl konumlandırmalıyım?" gibi sorularında cerrahı en doğru şekilde yönlendirirken, aynı zamanda planlama dışına çıkılıp hata yapılmasına engel olur. Cerrah, robotik el aleti ile ameliyatı yaparken, robotik sistem işitsel, görsel ve titreşim gibi bildirimler ile yol gösterip, uyarılarda bulunur. Eklem protez cerrahisindeki son teknoloji robotik sistemler, yol tarif etmesinin yanı sıra, doğru yoldan çıkılmasını engelleyen bir kontrol sistemine sahiptir ve yanlış yola gidilmesini engel olmaktadır.
Robotik Diz Cerrahisi Nasıl Yapılır?
Yeni nesil robotik diz protez cerrahi sistemi ile ameliyat sırasında tek seferde ve eş zamanlı olarak hastanın gerçek dizi üzerinden haritalama yapılarak, bilgisayarda eklemin 3-boyutlu dijital modeli oluşturulur. Cerrah hastanın gerçek diz anatomisine göre oluşturulan dijital eklem modeli üzerinde ameliyat planlamasını hassasiyetle yapabilmektedir. Bu 3 boyutlu dijital diz modeli üzerinde yapılacak kesi yerleri ve açılar belirlenir. Kullanılacak protezin büyüklüğü seçilip bilgisayar ekranında 3 boyutlu dijital diz modeline yerleştirilir. Yeni nesil robotik cerrahi sistemleri ile yalnız statik olarak değil, aynı zamanda dinamik olarak da yerleştirilecek protezin dizin her hareket açısında uyumluluğu kontrol etmek mümkündür. Hasta üzerinde yapılacak cerrahi işlemler en ince detayına kadar önce bilgisayarda yapılarak test edilir. Böylece ameliyat son derece detaylı ve kesin bilgiler ışığında gerçekleştirilir.
Protez parçalarının dize yerleştirilmesi ise oldukça hassas işlemler ve milimetrik hesaplamalar gerektirir. Başarılı ameliyat sonuçları için cerrahi planlamaya uyumlu olarak protezin dize en doğru şekilde yerleştirilmesi gerekir. Geleneksel manuel diz protez ameliyatlarında, cerrahın tecrübesi ve yeteneği bu aşamada son derece önemli ve belirleyici olmaktadır. Ancak en deneyimli cerrahın elinde bile cerrahi işlemin her seferinde aynı hassasiyet ve doğrulukta yapılması mümkün olmamaktadır. Yeni nesil robotik cerrahi ile yapılan diz protez ameliyatlarda ise cerrahın kullandığı robotik el aleti protezin dize en doğru ve hassas şekilde yerleştirilmesi için rehberlik de yapar. Robotik sistem kemik kesilerini yaparken ve protezi ekleme yerleştirirken cerraha yol gösterirken, aynı zamanda planlama dışına çıkılarak yanlış bir işlem yapılmasına da engel olur. Böylece en küçük hata payı bile ortadan kalkar ve eklemdeki sağlıklı kemik ve yumuşak dokular en üst seviyede korunmuş olur.
Neden Robotik Diz Cerrahisi Tercih Edilmelidir?
Navigasyon sistemleri ve eski nesil robotik sistemlerde ameliyat öncesi cerrahi planlama yapabilmek için diz eklem bilgisayarlı tomografi çekimi gibi radyasyon veren radyolojik tetkiklere gereksinim vardı. Yeni nesil robotik diz protez cerrahi sistemleri ise görüntü bağımsız bir teknoloji ile üretilmektedir. Bu sistemde ameliyat öncesinde diz tomografi çekimi yapılmadığından hastalar fazladan radyasyona maruz kalmamaktadır. Geleneksel ameliyat yöntemlerine kıyasla robotik cerrahi ile yapılan diz protez ameliyatı sonrası hastalar daha ağrısız ve daha hızlı bir iyileşme dönemi geçirirler. Öyle ki ameliyattan sonra aynı gün hastanede yürümeye başlayıp, birkaç hafta sonra günlük yaşamlarına geri dönebilmektedirler.
Sonuç olarak, yeni nesil robotik eklem protez cerrahi sistemi ile yapılan diz protez ameliyatlarında geleneksel manuel yönteme göre hem çok daha hassas ve detaylı teknik ölçümler alınabilmekte, hem de elde edilen bu veriler kapsamında planlanan cerrahi işlem hatasız olarak en doğru şekilde uygulanabilmektedir. Aynı zamanda cerrah için, bütün hastalara her seferinde, her ameliyatta, aynı doğrulukta ve kesinlikte işlemi yapabilecek olmanın rahatlık ve güvenini vermektedirler. Tüm bu özellikleri ile yeni nesil robotik eklem protez cerrahi sistemi, günümüzde ortopedide robotik cerrahi gelişim sürecinin en üst basamağında yer almaktadır.
Robotik Eklem Protez Cerrahisi hakkında detaylı bilgi almak için tıklayınız