Yaşla birlikte görülme sıklığı artan hastalıklardan biri olan Parkinson ülkemizde yaklaşık 130 bin kişiyi etkiliyor. Bu rakamın 2030 yılında iki katına çıkması bekleniyor. Hastalığın belirtileri çoğunlukla yaşlılığın doğal süreci ile karıştırıldığından bir nöroloğa yani beyin hastalıkları uzmanına başvurmakta geç kalınıyor. Oysa Türk Nöroşirürji Derneği 29. Bilimsel Kongresi'nde konuştuğumuz dernek yönetim kurulu üyesi Prof. Dr. Tanju Uçar, Parkinson'un halk arasında bilindiği gibi sadece yaşlılara özgü bir hastalık olmadığını, yaşla birlikte görülme sıklığı artmasına rağmen, 20-40 yaş arasındaki genç grupta da görülebileceğini bildirdi. Halkın "titreme hastalığı" olarak bildiği Parkinson ve tedavisiyle ilgili gelişmeleri Prof. Dr. Tanju Uçar'a sorduk.
Parkinson hastalığının tedavisinde çözüm ilaç mı yoksa beyin pili mi?
Parkinson hastalığının ilk ve temel tedavisi ilaç tedavisidir. Önemli bir grup hasta ilaç tedavisinden fayda görüyor. Mevcut ilaçlarla şikayetleri ortadan kalkıyor ya da azalıyor.
Hastalık bu sürede ilerlemeye devam ediyor mu?
Parkinson, dejeneratif hastalık dediğimiz, ilerleyici hastalık grubundandır. Şu anda kullanılan ilaçlar belirtileri düzeltebiliyor ama tamamen tedavi etmiyor. Ömür boyu ilaç kullanmak zorunda kalan Parkinson hastası, ilaç kesilince yine eski haline dönüyor. Ancak hastalığın beyindeki moleküler bozukluk nedeniyle ortaya çıktığı öğrenildikten sonra artık modern ilaç tedavileri bu mekanizmaları onarmaya yönelik olarak geliştiriliyor.
Cerrahisi nasıl yapılıyor?
Beynin içinde yer alan ve hastalığın gelişiminden sorumlu olduğu düşünülen birkaç milimetre büyüklüğünde cisimcikler var. MR yardımıyla bu noktaları saptıyoruz. Kafatasında 10 kuruş büyüklüğünde iki delik açıyoruz. Daha sonra bilgisayar destekli özel bir çerçeve sistemi yardımıyla stereotaksik sistem adını verdiğimiz uygulamayı kullanarak, hedef olarak belirlediğimiz bu noktalara elektrotlar yerleştiriyoruz. Bu elektrotlar yardımıyla gönderdiğimiz sinyaller vasıtasıyla hastalığa sebep olan odakların çalışmasını bozarak belirtileri kontrol etmeye çalışıyoruz. Tıbbi adı DBS olan bu olay, halk arasında beyin pili olarak biliniyor. Ancak 4-5 cm çapındaki ince pil beyine değil, sol göğüs kafesinin üstüne, derinin altına yerleştiriliyor. Bu güç kaynağı ile beyindeki elektrotlar arasından ince tellerle iletişim sağlanıyor. 6-8 saat süren bu ameliyatları hastayı uyutmadan konuşa konuşa yapıyoruz. Ameliyatta hastanın şikayetlerini test ederek beyine yerleştirdiğimiz elektrotların doğru yere konulup konulmadığını belirliyoruz. Başarılı bir ameliyatta belirtiler büyük oranda ameliyat sırasında geçer. Koyduğumuz pil gücü ayarlanabilir bir pildir. İstediğimiz rahatlamayı elde edene kadar, ameliyattan sonra da bununla oynayabiliyoruz.
Beyin pili uzun yıllardır kullanılıyor. Bu konuda gelişme var mı?
En önemli gelişme son dönemde şarj edilebilir pillerin kullanılmasıdır. Artık pil bittiğinde yeniden ameliyat olmaya gerek yok.
Hangi hastalara pil takılabilir?
-Her Parkinson hastası cerrahi için uygun değildir. Beyin pili takmak ve başarılı sonuç elde etmek için şu kriterlere mutlaka uyulması gereklidir:
-Genç yaştaki Parkinson hastaları cerrahi için aday olabilirler.
-Var olan Parkinson belirtileri en az 5 yıl süren ve bunun üzerinde olan hastalar.
-Uzun süre ve yüksek dozda ilaç almak zorunda kalan hastalar... Çünkü bu hastalıkta çoğu zaman bir tek ilaç yetmez; bazen birkaç tanesini birlikte kullanmak gerekir. Bunlara bağlı bazı olumsuz yan etkilerin çıkacağı hastalar cerrahi için uygun hastalardır.
-Akıl sağlığı yerinde olan ve depresyon, bunama gibi problemleri olmayan hastalar.
İLAÇ, BELİRTİLERİ BASKILIYOR
Parkinson hastalığının ilk basamak edavisi ilaç. Ancak klasik ilaçlar ilerleyici bir hastalık olan Parkinsonun belirtilerini baskılayama yöneliktir. Beyin pili, uygun hastalarda kalıcı ve başarılı sonuçlar veriyor.
YAŞLILIK DEĞİL HASTALIK
Adımlarınız küçüldüyse imzanız değiştiyse dikkat
-Halk arasında eli titreyen herkese Parkinson hastası gözü ile bakılıyor. Parkinson hastalığının belirtileri nelerdir?
Parkinson tek bir hastalık değil. Bu nedenle belirtileri de çok farklı. Temel belirtisi ellerde ya da ayaklardaki irade dışı titremedir. Ancak her eli ayağı titreyen kişi Parkinson değildir. Sadece titreme ile ortaya çıkan ve tıpta "esansiyel tremor" adı verilen bir hastalık da vardır. Titreme, metabolik bozukluklar sebebiyle de ortaya çıkabilir. Parkinson hastalığının en fazla görülen temel belirtilerini şöyle sıralayabiliriz:
-İstirahat titremesi: Sabit dururken ellerde ya da ayaklardaki titreme.
-Kollarda bacaklarda sertlik ve katılaşma.
-Hareketlerin yavaşlaması: Yürümede yavaşlık, yürürken küçük küçük adım atılmaya başlanması, denge bozuklukları, kilitlenmeler ve düşmelerin artması.
-Konuşma ve yazma bozuklukları: Bazı hastalarda hastalığa bağlı ilk şikayet imzanın ya da el yazısı harflerinin küçülmesi olabilir. Hastalığın ilk belirtilerinden biri konuşmanın monotonlaşması, yüz mimiklerinin sabitleşmesi olabilir.
-Psikiyatrik belirtilerin artması: Depresyon ve bunama
HAZIRLAYAN: ZİYNETİ KOCABIYIK