Omuz çıkıkları, 18-30 yaşları arasında sıklıkla görülür. Yaralanma ya da zorlanma nedeniyle omuz bir kez çıktığında, % 99 tekrarlar. “Yer yapma” olarak tabir edilen bu durum, omzu yerinde tutan “contanın” ilk çıkmanın ardından zarar görmesi sonucu oluşur.
Hipokrat zamanında en çok uygulanan ve omzun tekrar çıkmasın engelleyen omuz dağlanması, omzun hareket kabiliyetini yok eden bir uygulamaydı. Günümüzde dağlamanın yerini eriyebilir vidalar aldı. Açık ameliyat gerektirmeden girişimsel olarak sorunlu bölgeye yerleştirilen vidalar sayesinde hastalar, tekrarlayan omuz çıkma sorunundan % 90’ın üzerinde kurtuluyor.
Memorial Şişli Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü’nden Doç. Dr. Erkal Bilen, omuz çıkıklarının “yer yapmasını” engelleme yolları ve omuz çıkıklarında eriyebilen vida tedavisi hakkında bilgi verdi.
AĞIR SPORLAR OMZU YERİNDEN ÇIKARIR
Boks ve Türkiye’de de artık çok popüler olmaya başlayan rugby gibi büyük enerji gerektiren sporlarda omzun çıkması kaçınılmazdır. O bu sporları yapan kişilerde omuz çıkmasını önlemek mümkün olmayabilir ancak gerekli tedavilerle çıkmanın kronik hale gelmesi önlenebilir. Daha önceden çıkan bir omzu tedavi ettikten sonra, normal şartlarda kontrolsüz çıkmasına engel olunabilir.
OMUR BİZ KEZ ÇIKARSA YER YAPAR
Omuz çıktığında çok ciddi bir şekil bozukluğu ve ağrı oluşturur. Yerine oturduğunda bu sorunlar ortadan kalkar. Ancak omzu yerinde tutan contaya benzer bir yapı, omuz ilk çıktığı anda zarar görür. Bir kısmı yırtılır ve yerinde durması zorlaşır. Bu da omuz çıkıklarının tekrarlamasına neden olur. Omuz çıkıkları, en sık 18-30 yaşları arasında görülür. Bu yaş grubu içinde; bir yaralanma ya da zorlanma nedeniyle omuz bir kez çıktığında, % 99 tekrarlayacak demektir. Bu durum, “Yer yapma” olarak tabir edilir. Tekrarlayan omuz çıkıkları çocukluk çağından itibaren başlayarak giderek azalır ve 40 yaşından sonra nadiren görülür. 40 yaşından sonra bu oran çok daha azalır ancak kas yırtıkları ve diğer yapıların kırıkları şeklinde kendini gösterebilir.
10 ÇIKIKTAN SONRA AMELİYAT GEREKİR
Omuz bölgesinde tamir edilecek kadar sağlıklı doku kalmışsa o bölgede kapalı ameliyatlarla % 90-95’lere varan başarılı tedaviler uygulanabilir. Eğer çok tekrarlayan çıkık olmuşsa ve tamir edilebilecek dokular yıpranmışsa, açık yöntemle ameliyat şarttır. 10 çıkıktan sonra artık “conta” adı verilen doku lime lime olur ve hasta açık ameliyat olmak zorunda kalır. Böyle durumlarda tamir yeterli olmaz. Başka bir kemik bloğunu vidalamak gibi teknikler tercih edilir. Bunlarda da başarı oranı % 99’dur. Ameliyat sonrası omzun hareket açıklığında bir sorun yoktur ancak omuzda orijinalinden farklı bir şekil ortaya çıkar. Açık cerrahinin sonuçları kapalı ameliyatlarla aynıdır. Ancak açık ameliyat sonrası hastanın iyileşmesi 4-6 hafta daha uzun olabilir.
OMZUNUZ YERİNDEN ÇIKMASIN!
Omuz sağlığı için doğru duruşla çalışma pozisyonu çok önemlidir. Doğru duruş; boyun ve omuzlar geride, oturulan koltuğa yaslanılıp bele küçük bir yastık alınarak, koltuğu 10 derece kadar geriye yatırmak şeklinde olmalıdır.
Özellikle yüksek bir noktadan ağır cisimlerin alınması sırasında dikkatli olunmalıdır. Çünkü 5 kiloluk bir yük bile omuzlara 80 kilo olarak yansıyabilir. Yüksekten ağır bir şey almamaya özen gösterilmeli ve çok ağır eşyalar çok yüksekte bulundurulmamalıdır. Eğer yüksek bir noktadan bir eşya alınacaksa; çift elle ve o seviyeye mümkün olduğu kadar yakın seviyeden uzanılarak alınmalıdır.
Tenis ve benzeri sporlar asitmetrik sporlardır. Orada kullanılmayan kasların, ağırlıkla çalıştırılması gerekir. Kasların balansı ancak bu şekilde sağlanabilir. Omuz sağlığı için yüzme ve ağırlık çalışma çok yararlı sporlardır.
Omuz çıkıkları fizyoterapi ve egzersizle kontrol altına alınabilir. Fizyoterapi tedavisi ile omuz çevresi kas grubu güçlendirilmekte, diğer sağlam dokuların duyum duygusunu artırıcı egzersiz ve fizik tedavi yardımı ile bu grupta tekrarlayan çıkıklar oluşması engellenmektedir.
ERİYEBİLEN VİDALARLA OMUZ ÇIKIĞI TEDAVİSİ
Tekrarlayan omuz çıkıklarında yapılan ameliyatlarda, omzun hareket açıklığı korunarak yerinden çıkmayan bir omuz sağlamak gerekir. Omuz çıkıkları tedavisinde kullanılan kapalı yöntemler sayesinde; ağrısız, hareketli ve normal şartlarda yerinden çıkmayan bir omuz sağlanabilir. 4 mm kalınlığında bir çubukla, bir santimetreden küçük bir delikten omza girilerek, çubuğun ucundaki kamera ile sorun tespit edilir. Bu alanda özelleşmiş ve omzun içine sokularak çalışılabilecek özel aletlerle ameliyat gerçekleştirilerek, yırtılmış olan doku 4-5 mm’lik vidalarla olması gereken yere sabitlenir. Bunun için vidaların eriyebilir olanları kullanılır.