Sırt çantaları yükün vücudun güçlü kasları üzerinde dağıtılması için tasarlanmıştır; ancak ailelerin aralıklarla çocuklarının boynunda ve sırtında ağrı olup olmadığını sormaları gerekir. Ağrının yanı sıra; elde uyuşma, karıncalanma varsa gözardı etmeyip, kesinlikle uzmana danışmalıdırlar. Memorial Şişli Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü’nden Uz. Dr. Rıza Nejat, okul döneminde sırt çantası kullanımı nedeni ile sık görülen ağrılar ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.
Sırt çantalaları uygun kullanılmaz ise çocuklarda çeşitli kas, eklem ve sinir zedelenmelerine bağlı olarak ağrı ve uyuşmalar görülebilir.
Ağır çanta bel ağrısına neden olur
Özellikle çantanın askılarının uzun ve gevşek oluşu durumunda vücudun ağırlık merkezinin arkaya kayması sonucu bel kaslarında aşırı zorlanma ve ağrı meydana gelir, dikkate alınmazsa ileri yaşlarda hiperlordoza bağlı bel ağrıları oluşur.
Çanta tek taraflı takılmamalı
Çanta ağır olacak olursa ve/veya tek taraflı omuz askısı kullanılacak olursa kas zorlanmalarına neden olur. Özellikle boyun hızlı arttığı yaşlarda tek el veya omuzla taşınan çantalar omurgada sağ veya sola eğilmeler (skolyoz ) gibi duruş bozukluklarına neden olabilir.
Omuz askıları yumuşak olmalı
Çantadaki omuz askıları geniş ve yumuşak oluşu omuz üzerinde yükün eşit dağılmasına yardımcı olur, dar ve sert olan omuz askıları kasın belirli noktalara ağırlığın binmesi sonucu dolaşım bozukluğu ve ağrıya neden olur.
El, kol ve bacaklarda ağrıya dikkat!
Çantanın omuz askılarının ince oluşu ve çantanın ağır olması durumunda sinirlere yapılan baskı ile el ve kola giden sinirlerde zedelenme sonucu ağrı ve uyuşmalar görülür. Ağır çanta taşıma ya da tek taraflı taşıma durumunda boyun kaslarında gerginlik, ensede ağrı ve gerilim baş ağrısı yapabilir. Özellikle ağır ve uygunsuz biçimde sırt çantası taşıyan ve basamak yada merdiven çıkmaları durumunda bacaktaki kaslarda zorlanma ve ağrılar görülebilir.
Sırt çantası ile ilişkili zedelenmeleri önlemek için dikkat edilmesi gereken hususlar:
1-Sırt çantası hafif olmalıdır: Sırt çantası çocuğun ağılığının %10- 15 ini geçmemelidir. Bu da ilkokul çocuğu için 3-5 kg ve daha üstü öğrenimler maksimum 8kg dir. Eğer okul nedeniyle çocuğun taşıdığı yük ağır ise öğretmen veya okul yönetimi ile konuşup hafifletmenin yolları aranmalıdır.
2- Sırt çantasında ağır olan eşyalar çantanın sırta bakan tarafına, hafif olanlar ise sırttan uzak olan kısma, ufak ve hafif olanlar çantanın ceplerine yerleştirilebilir ,ağırlık çantanın sağ ve solunda eşit dağıtılmalıdır.
3-Her zaman askıları omuzlar üzerinde uygun biçimde oturtarak ayarlayınız ve her defa yük ilave edildiğinde tekrar askı ayarlarını kontrol ediniz ve yükün yeterince destek gördüğünden emin olunuz.
4- Çocuğunuzu sırt çantasının uygun kullanması için eğitiniz. Uygunsuz kullanımının boyun ve omurgaya verdiği zararlar hakkında bilgilendiriniz.
5- Sırt çantası taşırken düzgün durmaya alışması için çocuğunuzu uyarınız, İlaveten boyun ve sırt kaslarının gelişip güçlenmesi için aktif olmaları veya egzersiz yapmalarını sağlayınız.
Sırt çantası alımında ve kullanımında dikkat edilmesi gereken hususlar:
1-Uygun çanta seçme:
- Geniş askılı ve iyi omuz pedi olan sırt çantası seçin. İnce olanlar omuzun belli noktasına aşırı bası sonucu dolaşım bozukluğu ve ağrıya neden olur.
- Çift askılı sırt çantası seçin, tek taraflı olanlar yükü eşit dağıtamazlar.
- Sırt pedi iyi olmalıdır, ince olanlarda çantadaki sert objeler ya da kitap köşe uçları sırta batarak rahatsız eder.
- Bel kayış bağlanması ağır yükün daha da eşit dağıtılmasını sağlar.
- Çantanın kedisinin hafif olması gerekir.
- Üzerinde tekerlek olanlar yani Roler sırt çantası özellikle çok ağır taşıyan öğrenciler için merdiven çıkarken daha rahat olabilir.
2-Uygun çanta kullanımı:
- Her zaman çift taraflı kullanın. Tek omuza atılan çanta belirli kaslarda zorlanmalara neden olur.
- Çanta vücuda yaklaşacak şekilde askılarını sıkılaştırın. Askılar çantayı 5 cm bel’in üstünde tutacak şekilde olmalıdır.
- Sırt çantası hafif olmalı ve kesinlikle öğrencinin kilosunun % 20 sini aşmamalıdır.
- Sırt çantasının tümünü kullanmayı alışkanlık haline getirin. Ağır olanları sırta yakın ve ortaya yerleştirin.
- Çanta her gün kontrol edilmeli ve ihtiyaç olmayan ağırlıklar atılmalıdır.
- Sırt çantası taşırken yerden bir şey aldığınızda dizlerinizi kırarak ve çömelerek alın, öne eğilmekten kaçının.
- Ağır çanta taşımak zorunda olanlar ise sırt ve bel kasları güçlendirici egzersizler yapmalarında yarar vardır.
3- Ailelerin yapması gerekenler:
- Çocuğunuza her hangi bir ağrı veya rahatsızlık olduğunda mutlaka anlatmarını tavsiye edilmelidir. Bu ağrılar kesinlikle göz ardı edilmemelidir.
- Okul ile aile ilişkisi önemlidir Bu kadar yük taşımalarının gerekip-gerekmediği hakkında bilgi ediniz.