GSS ile sadece ebeveynlerin değil, çocukların da sosyal güvenlik çatısı altına alınması planlandı. Bu çerçevede genel sağlık sigortalısının çocukları 18 yaşına kadar, lise ve dengi öğrenim kurumlarını bitiren ve Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde meslekî eğitim görmesi halinde 20 yaşına kadar sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanabiliyor. Eğer çocuklar yükseköğrenim görüyorsa çocuklara 25 yaşına kadar ücretsiz sağlık hizmeti hakkı sunuluyor. Ayrıca yaşına bakılmaksızın 5510 sayılı Kanuna göre malûl olduğu tespit edilen evli olmayan çocukları genel sağlık sigortasından ücretsiz yararlanabiliyor.
Öğrenime devam şartı anne-babanın vefatı halinde dul-yetim aylığı bağlanması açısından büyük önem arz ediyor. Gerek çağın şartları ve gerekse eğitim alanında yapılan birçok değişiklik de öğrenim kavramını son derece çeşitlendirmiş bulunuyor.
SGK'da öğrenimin türüne göre genel sağlık sigortasından ‘ücretsiz yararlanmayı gerektirenler’ ile ‘gerektirmeyenler’ diye 2 farklı kategori bulunuyor.
SGK’nın büyük ayıbı
Örneğin; lisans eğitimlerinden sonra öğretmen olmak için pedagojik formasyon alan öğrenciler pedagojik formasyon sertifika programı mezuniyet belgesinin lisans üstü ihtisas sertifikasıyla eşdeğer olmadığına dair Yüksek Öğrenim Kurumu (YÖK) görüşü nedeniyle genel sağlık sigortasından yararlanamıyor.
Öte yandan zihinsel yetersizliği nedeniyle zorunlu temel eğitim kapsamında kayıt ve devam zorunluluğu olan ve özel eğitim mesleki eğitim merkezleri ile özel eğitim iş uygulama merkezlerine devam edenlerden 20 yaşına kadar olanlar, genel sağlık sigortalısının çocukları bakımından bakmakla yükümlü olunan kişi sayılarak sağlık hizmetlerinden faydalandırılması, ayrıca sigortalı ebeveyni vefat etmişse çalışmamak ve evli olmamak şartıyla bunlara ölüm gelir/aylığı bağlanması gerekiyor.
AÖF ÖĞRENCİLERİ
Açıköğretim Liselerine devam eden öğrencilerden yeni kayıt olan veya kaydını süresinde yenileyen aktif durumdaki öğrenciler azami eğitim süresi içinde olmak kaydıyla genel sağlık sigortalısının çocukları bakımından bakmakla yükümlü olunan kişi sayılması, ayrıca sigortalı ebeveyni vefat etmişse çalışmamak ve evli olmamak şartıyla bunlara ölüm gelir/aylığı bağlanması da mümkün bulunuyor.
Açık öğretim lisesinde okumakta iken kaydını dondurmuş öğrenciler için azami eğitim süresi içinde olmak kaydıyla bir dönem kaydını dondurup ikinci dönem kaydını yeniden yaptıranların kaydını dondurduğu dönem için de sağlık yardımı yapılması veya ayrıca sigortalı ebeveyni vefat etmişse çalışmamak ve evli olmamak şartıyla ölüm gelir/aylığı bağlanması da mümkün.
Açık öğretim lisesinde okumakta iken kaydını iki dönem yenilemediği için kaydı silinen veya tasdikname alan öğrencinin kaydı “silik” durumuna geçer. Kaydı “silik” hale gelenlerin de silik duruma düştüğü tarihi izleyen ödeme döneminden itibaren alıyorsa ölüm/gelir aylığının ve sağlık yardımının kesilmesi gerekiyor.
ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ
Yükseköğretimde aşağıdaki azami süreleri geçmemek kaydıyla öğrencilik haklarından sosyal güvenlikte de yararlanılabiliyor. Ancak 6569 sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonucu 26 Kasım 2014 tarihinde yükseköğretim kurumlarında kayıtlı olan öğrenciler bakımından azami sürelerin hesaplanmasında, daha önceki öğrenim sürelerinin dikkate alınmaması gerekiyor.
Buna göre; azami eğitim süreleri içerisinde her dönem kaydını yenileyerek öğrenimine devam eden öğrenciye sağlık yardımı yapılması, sigortalı ebeveyni vefat etmişse çalışmamak ve evli olmamak şartıyla bunlara ölüm gelir/aylığı ödenmesi gerekiyor.
Yükseköğretim kurumlarında kaydını yeniledikten sonra herhangi bir nedenle kaydını donduran öğrencilerin öğrencilik hakları devam etmiş sayılacak olup dondurulan dönem sonuna kadar sağlık yardımı yapılması ve varsa ölüm gelir/aylığı hakkı ödenmesi gerekiyor. Kaydını yenilemeden donduran öğrencilere ise sağlık yardımı yapılması veya ayrıca sigortalı ebeveyni vefat etmişse çalışmamak ve evli olmamak şartıyla ölüm gelir/aylığı bağlanması mümkün bulunmuyor.
Yüksek öğrenime devam eden öğrencinin en az bir dönemi geçen ceza alması durumunda, bu dönemde öğrencilik hakları devam etmeyeceğinden, genel sağlık sigortasından bakmakla yükümlü olunan çocuk olarak yararlanması yardımı yapılmaması veya varsa ölüm gelir/aylığı hakkı bağlanmaması gerekiyor. Bir dönemi geçmeyen cezalar hakkında bu kısıtlılık halinin uygulanmaması gerekiyor.
Yükseköğretimde kaydını yenilemeyerek pasif duruma geçen öğrenciler de sağlık yardımı alamıyor. Ayrıca ölüm gelir/aylığı hakkı varsa artık onu da kullanamıyor.
Ali Tezel/Millet