Obezitede çevresel faktörler de en az genetik ve hormonlar kadar etkili. Büyük şehir hayatının en büyük dezavantajı olan öğle yemeklerini dışarıda yemek zorunluluğu şişmanlığı besliyor.
Genetik ve hormonal faktörlerin dışında obeziteye neden olabilen en önemli çevresel faktör, beslenme alışkanlığıdır. Obeziteye yatkınlık, kısmen genetik faktörlerle belirleniyorsa da, ‘obezojenik’ yani kilo yapmaya elverişli bir çevreye de ihtiyaç duyar. Genetik yatkınlık olduğunda, obezitenin ağırlığı, yaşam tarzı ve çevresel şartlara bağlıdır. Obeziteye genetik yakınlığı çok güçlü olan kişiler, kolay kilo alacakları halde, dirençli olanlar ‘obezojenik’ ortamda çok az kilo alacaklar. Çevremiz, limitsiz olarak kolay elde edilen, ucuz, lezzetli ve enerji yükü besinlerle dolu. Buna, düşük fiziksel aktiviteli yaşam tarzı da eklendi. Bu koşullar, yüksek enerji alımını ve düşük enerji kullanımını uyarır. Öte yandan tüketime hazır ürünlerin, annenin çalışma hayatına girmesiyle birlikte öğünlerimizde daha fazla yer alması da diğer bir tehdit.
Şişmanlıkta grup psikolojisi
Büyük şehirlerde yaşamanın en önemli dezavantajı öğle yemeklerini dışarıda yemek zorunluğudur. Bu durum fast food restoranlarının da var oluş nedenidir. Atıştırılan besinlerin yüksek kalorili ve yağlı olması sadece çalışan grubu değil çocukları da şişmanlık riskiyle karşı karşıya bırakıyor. Dahası obezite fast food’un büyük porsiyonlarıyla servis ediliyor. Grup halinde yemek yiyenlerin birbirlerinden etkileniyor ve kısır döngü başlıyor. Yine de bu tablo içinde bile ailevi riskin sadece genetik faktörlere bağlı olduğunu söylemek zordur. Çalışmalar, obezite gelişiminde genetik faktörlerin rolünü açıkça göstermekle birlikte, tehlikenin büyüklüğünü belirleyemedi. Son verilere göre annenin açlık yaşaması doğan çocuklar da obezite riski ve insülin direnci eğilimimini artırıyor. Bu özellik nesillere aktarılabiliyor.
Selahattin DÖNMEZ
sdonmez@sdonmez.com