CAHİT SARAÇOĞLU
Kamunun ihaleye çıkararak aldığı hizmetlerde de işçi hakları yönünden alt iş verene rağmen sorumlu olması getiriliyor. Bu kapsamda alt işveren olarak bilinen taşeronların işçinin kıdem tazminatı gibi haklarını gasp ettiğinde işçi mahkemede ihaleyi açan kamu kurumundan hakkını talep ediyordu. Kurumlar ise 'ben ihale ile hizmet alıyorum' gerekçesiyle taşeronun işçiye yaptığı haksızlığı üstlenmiyordu. Ancak, binlerce işçinin açtığı davalarda mahkemeler ihaleyi açan kurumu sorumlu görüyordu. Şimdi bu duruma hükümet de hak verdi ve TBMM Genel Kurulu'nda görüşülmekte olan 'İş Kanunu ile Bazı Kanun ve KHK'larda Değişiklik Öngören Kanun Tasarısı' ile kamunun ihaleyle aldığı işlerde de işçi hakları konusunda doğrudan sorumlu olmasını sağlayan düzenleme getirdi.
'ALT İŞVEREN' SÖZLEŞMESİ YOKTU
Böylece asıl iş veren olan kamu, ihale ile aldığı hizmetlerde de taşeronun hatalarından sorumlu hale geliyor. Yetkililer, 'İhale ile hizmet alındığı için bir asıl iş veren-alt iş veren sözleşmesi yapılamıyordu. Dolayısıyla da asıl işverenin kamu olmadığı, alt işverenin yükümlülüklerinin kamuya yüklenmemesi gerektiğini savunuyorduk' değerlendirmesi yaptılar. TBMM Genel Kurulu'nda görüşülen Kanun Tasarısı ile kamunun 'ihale ile iş yaptıran' pozisyonundan çıkarıldığına dikkat çeken yetkililer, kamunun artık asıl iş veren konumuna geldiğini, asıl iş veren olduğunu kabul ettiği için de İş Kanunu'ndaki asıl iş veren/alt iş veren düzenlemesinin varlığından dolayı uygulamanın artık düzene girdiğini belirttiler.
İHALELİ İŞLERDE KAMU HAKLIYDI
Öte yandan ise kamu ihaleye çıktığında çalışacak işçilere ödenecek kıdem tazminatının da ihale bedeli içerisine konulduğuna işaret eden yetkililer, 'Böyle bir iş anlaşmasında kamunun mali iş yükü de ihale ile sınırlı oluyordu. İhaleyi alan taşeron, ihale bedelinde kamunun belirlediği ücretin dışında yüksek ücretle işçi çalıştırıyorsa bu da taşeronun sorunuydu. Bunun için fiyat farkı ödenmesi doğru olmazdı' değerlendirmesi yaptılar.
KAMU FİYAT FARKI ÖDEYECEK
Ayrıca yeni düzenleme ile kamuya bir başka sorumluluk daha getirildi. Düzenleme ile alt iş veren bünyesinde çalışan işçilere toplu sözleşme yapmaları şartı ile alt iş verenin ihaleyi alırken olmayan toplu sözleşme artışlarını da kamu üstlenecek. Toplu sözleşmeden dolayı ortaya çıkan işçi ücret farkını kamu 'fiyat farkı' şeklinde ödeyecek.
TOPLU SÖZLEŞME YAPACAK
Düzenleme ile alt iş verenlerin toplu sözleşme yapması mümkün değil. Alt iş veren Kamu İş veren Sendikasına yetki verebilecek. Sendika, o alt iş veren adına işçi sendikası ile toplu sözleşme yapacak. Bu kapsamda belediyelere de bir çeki düzen getirilmiş olacak. Bazı belediyelerde aşırı ücretlerle işçi çalıştırılması önlenirken, belediyelerin kendi işçisinde yetkisi sürecek.
Altı ayda bine yakın işçi ölümü
Hükümetin TBMM Genel Kurulu'nda görüştüğü 'İş Kanunu ile Bazı Kanun ve KHK'larda değişiklik öngören Kanun' Tasarıdaki alt işveren düzenlemelerinin işçi ölümlerinin son 6 ayda 978'e ulaştığı ülkemizde ne kadar acil olduğunu ortaya koydu. Buna göre 2014'ün 6 aylık döneminde işçi ölümlerinde dramatik sayılar olduğu görüldü. Bu dönemde 40 kadın işçi hayatını kaybederken, 7'si 14 yaş aldı, 12'si ise 15-17 yaş arasında olmak üzere 19 çocuk işçi de yaşamını kaybetti. Yine ölümlerin 150'sinin emeklilik çağındaki işçilerin olması da dikkat çekti. Ölümlerin çoğunluğunda da bilindiği gibi madenler başı çekiyor. Rapora göre, yaşamını yitiren işçilerin 40'ı kadın, 19'u çocuk, 18'i göçmen ve 150'si emeklilik çağında. Yaşamını yitiren işçilerin 325'i maden, 187'si inşaat ve 122'si tarım iş kolunda çalışıyordu.