Kalp yaşınızın da beden yaşınızla paralel ilerlemesini istiyorsanız, nasıl bir hayat sürdüğünüze dikkat etmeniz şart! Kalbinizi genç tutmak için sağlıklı beslenme, düzenli spor yapma, stresten uzak durmanın yanı sıra aşık olmayı da ihmal etmeyin!
İnsanların iki türlü yaşı vardır; biri takvim, diğeri de damar yaşıdır. Yeni doğmuş bebeğin hem takvim, hem de damar yaşı 0'dır. Ancak bunlar, yıllar içinde birlikte ilerlemez. Türkiye'nin en ünlü kalp cerrahlarından Prof. Dr. Bingür Sönmez, kalp yaşı konusunda bulduğu formülleri GÜNAYDIN'a anlattı...
SİGARA İÇİYORSANIZ 15 YIL DAHA YAŞLISINIZ!
Sigara içen kişiler, takvim yaşından 15 yaş daha yaşlı olurlar. Çünkü sigara, kalp damar yaşını 15 yıl ilerletmektedir. Yani sigara tiryakilerinde damar yaşı, 15 yıl önden gider. 20 yıl günde bir paket sigara içen bir insanın ömrünün, 5-10 yıl daha kısa olduğu bilinmektedir.
YANLIŞ BESLENME KALBİ 30 YIL İLERİ GÖTÜRÜR
Yanlış beslenme de kalbi yaşlandıran en önemli risk faktörlerinden biridir. Sağlıksız beslenme, kalp ve damar yaşını 30 yıl ileri götürür. Amerikan Kalp Derneği'nin yaptığı bir araştırmada; 10-15 yaşındaki obez çocukların damar yaşının 45 olduğu saptanmıştır.
8 YAŞINDAKİ ÇOCUKLARIN KALBİ 38 YAŞINDA!
Çocuklukta alınan kilolar ileri yaşlarda çok zor verilebilir. Çocuklukta başlayan damar sertliği, orta yaşta başlayan damar sertliğinin hızından çok daha farklı seyreder. 7-8 yaşlarındaki bir obez çocuğun kalp ve damar yaşı, takvim yaşının üzerine 30 yıl eklenerek hesaplanır. Bu durumda, 8 yaşındaki bir çocuğun kalp yaşı 38'dir. Çünkü obezite nedeniyle damar cidarında, damar sertliğinin başlangıcı olan yağlanma plakları başlayabilir.
İLK 1 YAŞTA ÖZEL MAMA KULLANILMAMALI
İlk 1 yaş içerisinde çocukların anne sütü ile beslenmesi çok önemlidir. Bu dönemde, çocukların ileride obezite sorunu yaşamasına neden olan özel mamalar, kesinlikle kullanılmamalıdır. 2 ile 6-7 yaş arasındaki çocuklara da iyi bir beslenme ve spor alışkanlığı kazandırılmalıdır. Çocuklar sadece oyun oynamakla yetinmemeli, spor da yapmalıdır. 7-15 yaş arası çocukların, fast food'tan kesinlikle uzak tutulması gerekir. Çocuklara 10 yaşından itibaren sağlıklı beslenme alışkanlığı kazandırılmalı, fast food'un zararları öğretilmelidir. Çocukluk çağından itibaren sağlıklı ve dengeli beslenen kişiler, yine genç yaşlardan itibaren spor yaparak hayatını devam ettirdiğinde, 80 yaşında bile golf oynayabilir. Ancak aynı yaştaki başka bir kişi, yaşam kalitesini düşüren her türlü olumsuz etmen nedeniyle tekerlekli sandalyeye bağlı kalabilir.
SINAV STRESİ KALPTEN BEŞ YIL GÖTÜRÜYOR
Gençlerin üzerine yüklenen ağır sınav stresi, kalp yaşını olumsuz etkiliyor. 12-13 yaşındaki bir çocuk, üç yıl yarış atı gibi koşturuluyor, sürekli sınavlara hazırlanıyor. Her sınav dönemi çocukların damar yaşına beş yıl ekliyor. 18 yaşına gelmiş ve en az iki sınav geçirmiş olan bir gencin kalp yaşı, üzerine eklenen ortalama yedi yıl ile birlikte en az 25 oluyor.
KALP HASTASI OLMAMAK İÇİN 10 EMİR
1. Diyet-sağlıklı beslenmeye çocuk yaşlarda başlanması gerektiğini unutmayın.
2. Boy-kilo oranına dikkat edin.
3. Kadınlar, menopozunuzu mutlaka geciktirin.
4. Fiziksel aktivitenizi artırın, tembellik ve aşırı stresten uzak durun.
5. İş ve meslek konusunda hiçbir zaman beceri ve olanaklarınızı zorlamayın.
6. 20 yaşından sonra hiç olmazsa bir kez; kan yağları (kolesterol, trigliserid, HDL, LDL), Lp(a), homosistein ve HS- CRP) kontrolü yaptırın.
HERKESLE BARIŞIK OLUN
7. Aile hikayenizde erken kalp hastalığı ve diyabet varsa; yüksek tansiyon hastası iseniz 30, değilseniz 40 yaşından sonra her yıl kan yağları (kolesterol, trigliserid, HDL, LDL), Lp(a), homosistein) kontrolü ve efor testi yaptırın.
8. Kendinizle, yaşamla, ailenizle, eşinizle, dostlarınızla barışık olun, A tipi (çabuk karar veren, hırslı, kavgacı, acele hareket eden) kişiliğiniz varsa yavaşlayın.
9. Sigara içmeyin!
10. Hastalığınızı, aileniz veya çevrenizle ilgili sorunlarınızı bir liyezon psikiyatri uzmanı ile görüşün.
KALBİNİZİN YAŞLANMAMASI İÇİN...
BOL BOL GÜLÜN!
Gülmek ve ağlamak aslında aynı şeydir. Her ikisi de duyguların boşalması anlamına gelir. Genellikle aşırı üzüntü, öfke, aşırı yük gibi faktörler ağlama ya da gülmeye neden olur. Kişi gerçekten durumu kafasında algılayarak mizah duygusu ile hareket ederek gülerse, büyük oranda rahatlar. Gülmek, keyif hormonlarını salgılar ve stres hormonlarının baskılanmasına yardımcı olur. Bu sayede kalbe zararlı olan faktörler de ortadan kalkar.
AŞIK OLUN!
Aşık olmak kalbe iyi gelir. Çünkü aşk endorfin hormonu salgılanmasını sağlar. Zevk ve mutluluk veren endorfin, kalbe sağlık verir. İyi bir aşk hayatı kalp sağlığı için çok gereklidir. Mutlu yaşayabilmek için sağlıklı bir aşk hayatına ihtiyaç vardır. Düzenli bir aşk hayatı olan insanların yaşam kaliteleri artar ve sağlıklı bir kalbe sahip olurlar.
MENOPOZU GECİKTİRİN
Östrojen hormonu kadınları damar sertliğine karşı korur. Ancak menopozla birlikte östrojen hormonu ortadan kalktığı için kadınlarda anormal bir damar sertliği süreci başlar. Bu nedenle menopozun geciktirilmesi için tedavi uygulanmalıdır.
TEMBELLİĞİ BIRAKIN
Tembellik ve aşırı stresten uzak durun. Düzenli egzersiz, kişiyi kalp hastalıkları ve kalp krizinden korur; kalbinizi, kemiklerinizi ve kaslarınızı güçlendirir. Ancak 35 yaşından sonra yoğun efor gerektiren bir spora başlayacaksanız, gizli kalp hastalığı riskine karşı iyi bir kalp kontrolünden geçin. Egzersizin en ideali uzun yürüyüşlerdir. Kandaki kötü kolesterolünüzün yakılması için 5 kilometreyi 45 dakikada tempolu şekilde yürüyün. Spor sırasında göğüs ağrısı, halsizlik, kramp, nefes darlığı gibi şikayetlerle karşılaşırsanız egzersize ara verin.
SAĞLIKLI BESLENİN!
Kalp sağlığınız için;
Tereyağı ve iç yağı gibi hayvansal kaynaklı yağlar yerine zeytinyağı tüketin.
Kırmızı et yerine; balık, hindi, tavuk yiyin.
Fasulye, mercimek, bezelye gibi kolesterolsüz protein kaynaklarını, yağsız veya az yağlı, süt ve süt ürünlerini tercih edin.
Ayda bir kez retoks yapın. Yani konsantre süt, karaciğer, işkembe gibi sakatatları, sosis, sucuk, salam gibi gıdaları sadece ayda bir kez doyana kadar yiyin.
KEPEKLİ YİYİN
Günde beş porsiyon sebze ve meyve tüketin.
Beyaz un yerine işlenmemiş buğday unu (kepekli) tercih edin.
Köfte-pilavdan başka yemek yemeyen çocuklarınıza bamya, fasulye, salata, meyve yemesini öğretin. Çocuklarınızı fast food hamburgerden uzak tutun.
BELİNİZİ MUTLAKA İNCELTİN!
Yağlar, karın çevresinde toplandığında, özellikle kalp ve damar hastalıkları için risk oluşturur. Bel çevresinin kadınlarda 88, erkeklerde 102 santimi geçmemesi gerektiğini aklınızdan çıkarmayın. Fazla kilolarınızdan kurtulun. Kilo vermek; kan basıncını, kan şekerini, kan yağlarını ve erken ölüm riskini azaltır.
Öğün aralarında atıştırmalara, hızlı yemek yemeye son verin.
Komşunuzun diyet listesini değil, bilimsel standartlarda hazırlanmış uzman diyet reçetesini kullanın.
EVLİLİKTE MUTLULUĞU YAKALAMAYA ÇALIŞIN
Düzenli ve mutlu bir evlilik, kalp krizi riskini düşürür. Bekar insanların konsantrasyonları dağınık olur. Sosyal açıdan da, toplum tarafından kabul görmedikleri için büyük bir stres altına girerler. Bu stres de kalp krizi riskini tetikler. Evli olmak, genelde toplumda kabul görmek anlamına gelir. Bu nedenle evli olan insanlar toplumda sosyal barışı yakalar ve bunun getirdiği stres faktörlerinden uzak olurlar.
ESRA TÜZÜN