Genellikle 50 yaşından sonra görülür ama daha erken yaşlarda da görülebilir. Nedeni kesin olarak bilinmemektedir. Ancak, hastalık oluşumunun riskini arttıran bazı faktörler tarif edilmiştir. BSK Aydın Anka Hastanesi Genel Cerrahi Op. Dr. Bilsay Akalın kalın barsak kanserleri hakkında bilgi veriyor.
Belirtileri neler?
Kanserin kalın barsakta yerleştiği yere göre belirtiler farklı olabilir. Aşağıdaki belirtiler mevcut ise, özellikle ailenizde de kolorektal kanser hikayesi mevcut ise ve 40 yaş üzerindeyseniz mutlaka doktora başvurunuz.
- Barsak dışkılama alışkanlığınızda değişiklik, sürekli kabızlık veya ishal/kabızlık şeklinde değişiklikler,
- Dışkılama ihtiyacı olması ama rahatlayamama,
- Dışkıda kan görülmesi,
- Kramp şeklinde veya sürekli karın ağrısı,
- İştah azalması,
- Zayıflama.
Kolorektal kanser risk faktörleri:
- Yaş: Hastaların %90’ı 50 yaşın üzerindedir.
- Diyet: Sebze, meyve, tahıl ürünlerinin az yenilipi buna karşılık kırmızı et, hayvansal yağ ve kızartmaların fazla yenilmesi,
- Yaşam tarzı: Fiziksel aktivitenin az olması, şişmanlık, sigara ve alkol alımı,
- Barsak polipleri: Barsakta oluşan poliplerin bazıları kanserleşebilir,
- Kronik barsak hastalıkları: Ülseratif kolon ve Crohn hastalığı olanlarda kanser gelişebilir,
- Barsak kanseri veya adenomatöz polip aile hikayesi olması: Bir ailede birden fazla kişide kolorektal kanser görülmesi şansızlığa bağlı olabilir. Ancak, ailenin her jenerasyonunda ve birden fazla kişide görülmesi hastalığın ailesel olabileceği düşündürür.
- Ailesel kolorektal kanser
Kolorektal kanserlerin % 15-50’si aileseldir, yani o ailede kolorektal kanser gelişimine meyil vardır. Bu bir genden dolayı veya hem gen hem de çevresel faktörlerle oluşabilir. Bu ailelerde tipik olarak ailenin birkaç bireyinde kolorektal kanser veya kanserleşebilen polipler vardır.
- Kalıtımsal Kolorektal Kanser
Kolorektal kanserlerin %5-10’u kalıtımsaldır. Bir hastalığın kalıtımsal olabilmesi için bilinen belirli gen değişikliğinin o ailede bulunmasıdır. Bu ailelerin her jenerasyonunda birden fazla bireyde kolorektal kanser gelişir, bunlarda kanser daha genç yaşlarda görülür ve ailede veya kendilerinde diğer organ kanserleri de eşlik edebilir.
Tanı nasıl konulur?
- Doktor tarafından Fizik muayene
- Dışkıda kan ve gizli kan testi
- Rektoskopi veya Kolonoskopi
- Baryumlu kolon filmi
- Karın Ultrasonografisi/Bilgisayarlı tomografi/MR
- Kanda CEA
- PET
- Biopsi ve patolojik inceleme
Kolorektal kanser tanısı konan hastada yukarıdaki tanı araçları ile evreleme diye adlandırılan hastalığın yaygınlığı araştırılır. Hastanın tedavisi ve izlem planı evreleme ile yapılabilir.
Korunmak için ne yapmalı?.
Kolorektal kanserden korunmak için sağlıklı 50 yaş ve üzeri erkek ve kadın her yıl dışkıda gizli kan testi ve 5 yılda bir rektosigmoidoskopi veya 10 yılda bir kolonoskopi ya da 5-10 yılda bir baryumlu kolon filmi çektirmelidir. Bu testlerin yapıldığı zaman parmakla rektal muayane de yapılmalıdır.
Ayrıca yüksek risk faktörlerini taşıyan kişilerin bu testleri daha erken yaşlarda ve daha sıklıkla yaptırmaları gerekir
Yaşam tarzı
Sağlıklı bir diyetle beslenme : Meyve, sebze ve tahıldan zengin, hayvansal yağ, kırmızı et ve kızartmalardan fakir bir diyetle beslenme
Düzenli egzersiz
Streoid dışı antiinflamtuar ilaçların (NSAID) polip oluşumunu önleyebilir, bu ilaçları kullanma konusunda doktorunuzla görüşün
Ailenizi tanıyın
Ailenizde kanser olup olmadığını, ne tip kanserlerin olduğunu ve hangi yaşlarda oluştuklarını inceleyin. Ailenizde sık olarak kolorektal kanser ve polip görülüyorsa doktorunuza başvurun, genetik test yaptırıp yaptırmamayı tartışın.