Pek çok ilaç ve yiyecek maddesi de doping listesinde yer alıyor. İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dekanı ve Doping Mücadele Kurulu Üyesi Prof Dr. Ahmet Araman; vitaminlerden aspirine, günlük hayatta sık sık kullanılan ilaçların doping etkisiyle ilgili sorularımızı yanıtladı.
HEKİME DANIŞMALI
Sporcunun aspirin içmesi de doping sayılabilir mi?
Aspirin bile doping sayılabilir! Tabii ki ironik anlamda... Ağrıyı giderdiği yani sporcunun normal durumunu etkileyip o an için vücut direncini değiştirdiği için doping sayılma ihtimali vardır. Şaka şaka! Aspirin doping sayılmaz ama içilecek her ilaca dikkat edilmeli.
Hasta sporcu ilaç içerse dopingli çıkar mı?
Özellikle sporcuların hekimlerine danışarak ilaç kullanmaları uygun olur. Böylece doping tehlikesinden uzak kalabilirler.
Prostat ilaçlarının bile doping sınıfına girdiği doğru mu?
Eskiden finaterid içeren prostat ilaçları yasaklı maddeler sınıfına dahildi.
Bir sporcu eczaneden aldığı basit bir grip ilacını dahi kullanamaz mı?
Kullanamaz. Eczacıya, şahsi veya takım doktoruna danışmadan hiçbir ilaç kullanmamalı.
VİTAMİNLERE DİKKAT
Yasak da olsa sağlığı için bu ilaçları kullanması gereken sporcu ne yapmalı?
Hasta olan sporcu öncelikle istirahat etmeli. Ancak müsabakaya çıkması gerekiyorsa ilgili mercilere bildirimlerde bulunmak ve Dopingle Mücadele Kurulu'nu (ulusal ve uluslararası işlemler için farklıdır) bilgilendirerek, izin aldıktan sonra yarışmaya katılmalı.
Vitaminler doping maddesi kapsamına girer mi?
Vitaminler doging değildir. Ancak vitaminlerin üretildiği yerlerde önceden vücut geliştirme preparatları gibi doping ajanı içeren ürünler hazırlanmışsa çapraz bulaşma olabilir. Böyle bir durumda "Sadece vitamin aldım" derken dopingli çıkabilirsiniz. Yurt dışından gelen ve kaynağını bilmediğiniz vitaminler doping kapsamına girebilir. Kellik ilaçları da hekime danışmadan kullanılmamalıdır.
Alkol, bazı spor dallarında doping sayılırken bazılarında yasak değildir. Okçuluk gibi bazı spor branşlarında elin titremesini engellemek için yarışmacılar müsabakadan önce alkol alırlarsa dopingli sayılır. Futbol gibi bazı branşlarda ise alkol yasaklı değildir.
DOPİNG TARİHİ ANTİK YUNAN DÖNEMİNE DEK UZANIYOR
Performans artırmak için vücuda dışarıdan madde alımı çabaları, sporun tarihi kadar eskidir. Antik Yunan'da atletler, özel diyetler uygulayarak ve uyarıcı sıvı ilaçlar alarak güçlerini artırmaya çalışmışlardır.
19'uncu yüzyılda uzun mukavemet koşu atletleri ve bisikletçiler; striknin, kafein, kokain ve alkol kullanmıştır.
Doping, özellikle 20'nci yüzyılın başında at yarışlarında çok sık kullanılırmış.
REKABET YÜZÜNDEN ARTTI
Uluslararası düzeyde dopinge karşı gösterilen hassasiyet de spor tarihi kadar eski. Uluslararası Amatör Atletizm Federasyonu (IAAF); 1928 yılında doping kullanımını yasaklayan ilk spor federasyonu olmuştur. Buna zamanla diğer federasyonlar da katılmış ancak testlerin yapılmaması nedeniyle kısıtlamalar etkisiz kalmıştır.
Uluslararası müsabakaların arttığı 1930'larda, sentetik hormonların devreye girmesi ve ülkeler arası rekabetin iyice şiddetlenmesiyle; doping problemi içinden çıkılmaz bir hal almıştır.
GEN YÖNTEMİ TEHLİKELİ
Genlerin, genetik materyal ve hücrelerinin tedavi amacı dışında sportif performansı artırmak için kullanılması olan 'gen dopingi'; son yıllarda en çok tartışılan yöntem oldu.
Gen dopinginin sporcular ve koçlar tarafından etik dışı kullanımı artıyor. Bu uygulama, etik dışı olmanın ötesinde sporcular için de çok önemli sağlık riskleri oluşturuyor.
KAFEİN DÜZENSİZ KALP ATIŞINA NEDEN OLUR
Kahve içmek performansı artırır mı?
Performansı artırmaz ama kişinin yorgunluğunu maskeler. Çok fazla kahve içmek, çarpıntı ve düzensiz kalp atışına neden olur. Bu yüzden kafein; 2012 yasaklılar listesinin izleme programındadır.
Sporcuların enerji içeceği içmesi yasak mı?
Sporcular enerji içeceği içebilir. Ancak içeriğini bilmek, hekim ve eczacının onayını almak koşuluyla...
SPORCU ÖLÜMLERİ İLAÇ TESTLERİNİ HIZLANDIRDI
Danimarkalı bisikletçi Knud Enemark Jensen, 1960 Roma Olimpiyatları'nda yarış esnasında amfetamin, nikotinik asit karışımı kullandığı için ölünce; spor otoriteleri ilaç kontrollerinin başlatılması yönünde baskılarını artırdı.
Uluslararası Bisiklet Federasyonları Birliği (UCI), ilk uluslararası doping testini 1966 senesinde uyguladı.
Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC), 1967'de tıbbi komisyon kurarak yasaklı maddeler listesini yayınlandı.
ESRA TÜZÜN